A very royal scandal

Het Britse koningshuis vormt een oneindige bron van vermaak, zoals in de dramaserie A very royal scandal, waarin de val van prins Andrew, de broer van koning Charles III, centraal staat.

In de nazomer van 1987 vloog Duncan Raban naar Mauritius. Het doel van deze Britse celebrityfotograaf was om een foto te maken van de vakantievierende prins Andrew en diens vrouw Sarah Ferguson. Geen georganiseerd fotomoment met andere fotografen, maar een originele foto, een foto die niemand anders had. Eenmaal aangekomen kwam Raban er al snel achter waar de twee verbleven. Zich voordoend als toerist boekte hij een kamer in het bewuste hotel, zo vertelt de fotograaf vele jaren later, alsof het de dag van gisteren was.

Gezegend met charme, lef en een goede babbel ontdekte de fotograaf dat Andrew en Fergie in een goed bewaakt chalet aan het strand zaten, ver weg van andere gasten. Als een ontdekkingsreiziger ging Raban de omgeving verkennen, en hij vond een klif waarop hij met een telelens het koninklijke huisje kon zien. Na vele uren wachten, in de hete zon, zag hij opeens een vrouw wild gebarend over het strand rennen. Daarna dook een man op die met een champagnekoeler water uit zee schepte om de vlammen op de barbecue te doven. Koningsdrama!

Het is een voorbeeld van de wilde Engelse tabloidjournalistiek in de jaren 80 en 90, twee decennia met vele koninklijke twisten. Een tijdperk dat met een klap ten einde kwam toen prinses Diana in 1997 stierf bij een auto-ongeluk in een Parijse tunnel. De auto, bestuurd door een dronken chauffeur, werd achtervolgd door agressieve fotografen op motorfietsen. Na haar dood keerde het publiek zich tegen de paparazzi, een woede waar een geur van hypocrisie aan hing, want er was immers een lezersmarkt voor hun foto’s.

Voor Raban was het maken van unieke foto’s, naast het verdienen van geld, ook een spel en een uitdaging, ‘Winging it’, noemt Raban het, op goed geluk te werk gaan, zoals op het WK voetbal in Mexico (1986) toen hij zich als ober van het hotel van het Engelse voetbalteam verkleedde en zo binnenkwam. Jarenlang wist hij, zonder perskaart, maar met camera, feestjes van popsterren bij te wonen. In 1993 vond hij zichzelf terug op de voorpagina van The Times nadat prinses Diana een klacht over hem had ingediend. Raban was zelf nieuws geworden, tot zijn spijt.

Raban is zowel letterlijk als figuurlijk een kind van de jaren 60, een decennium waarin de elite werd blootgesteld. Schandalen in hogere kringen zijn er altijd geweest, zeker in Engeland. De uitspattingen van koningen als Hendrik VIII, Charles II, George IV, William IV en Edward VII zijn een zegen voor historici, maar de details ervan gingen indertijd goeddeels voorbij aan de onwetende bevolking. In het Victoriaanse tijdperk wist de elite zich tegen het nieuwsgierige gepeupel te beschermen door middel van smaadwetten.

In dat opzicht was de Profumo-affaire zestig jaar geleden doorslaggevend. Dit verhaal van politiek, seks, spionage en schijnheiligheid blies het naoorlogse bestel op om de deur te openen naar de swinging sixties. Voor het eerst durfde de pers te berichten over een schandaal binnen de gevestigde orde, mooi beschreven door Richard Davenport-Hines in zijn boek An English affair: sex, class and power in the age of Profumo. De pers voelde zich bevrijd, en de kroning volgde toen tabloidkoning Rupert Murdoch in 1969 het Engelse medialandschap bestormde.

Door de decennia beleefde GrootBrittannië, waar het leven vaak iets wegheeft van een toneelstuk, een reeks sappige schandalen. Neem de leider van de Liberalen, Jeremy Thorpe, die een huurmoordenaar afstuurde op een lastig ex-vriendje, wat leidde tot de dood van diens hond. De affaire-Thorpe is verfilmd met A very British scandal. Deze serie moet niet worden verward met A very English scandal, over de spectaculaire scheidingszaak tussen de hertog en hertogin van Argyll, een zaak waarin overspel een belangrijke rol speelde.

Naast de politiek en de aristocratie vormt ook het koningshuis een oneindige bron van vermaak. De huwelijksproblemen van Elizabeth’s kinderen Charles, Andrew en Anne hebben de rivaliserende ‘red tops’ – zoals The Sun, The Daily Mirror en soortgelijke kranten worden genoemd – jarenlang beziggehouden. Maar het is zeker niet het exclusieve domein van de boulevardpers. Het interview dat Diana aan Martin Bashir van de BBC gaf, een interview dat met list en bedrog bleek te zijn geregeld, deed de grondvesten van Windsor Castle schudden.

Met de dood van Diana kwam er een einde aan de wilde jaren van de tabloids. Pers en paleis kwamen een herenakkoord overeen. Het Koninklijk Huis beloofde meer toegang en als tegenprestatie zouden fotografen zich niet langer in bosjes verbergen. De pr van het paleis verbeterde, met als hoogtepunt koningin Elizabeth die als ‘Bond Girl’ deelnam aan de openingsceremonie van de Olympische Spelen van Londen in 2012 en de groep Madness die tijdens het diamanten jubileum de hit ‘Our House’ mocht spelen op het dak van Buckingham Palace.

Koningsdrama’s bleven zich evenwel voordoen. Prins Harry, die een vendetta voert met de tabloids, vluchtte met zijn vrouw Meghan naar Californië, zijn koninklijke titels achter zich latend. Hij gaf de schuld voor zijn vertrek aan de tabloids, maar die hebben zich tegen hem een stuk netter gedragen dan tegen zijn jong overleden moeder. Het is tegenwoordig vooral de buitenlandse pers waar de Windsors last van hebben. Zo werd Kate Middleton, de vrouw van kroonprins William, jaren terug topless gefotografeerd door Franse paparazzi.

Het andere zwarte schaap is Andrew. De lievelingszoon van Elizabeth genoot ooit grote populariteit, zeker nadat hij terug was gekomen na zijn deelname aan de bevrijding van de Falklands en trouwde met Sarah Ferguson, dochter van een majoor. Zijn vriendschap met zedendelinquent Jeffrey Epstein zou echter zijn ondergang inluiden. Deze val werd vijf jaar geleden versneld door zijn ongelukkige beslissing in te gaan op een interviewverzoek van Newsnight’s Emily Maitlis. Hij hoopte op rehabilitatie, maar verloor zijn koninklijke titels.

Koning Charles zal geen tijd verspillen door te kijken hoe Michael Sheen zijn jongere broer speelt in A very royal scandal. Verlangend naar rust in het paleis probeert hij Andrew, een soort blindedarm van de koninklijke familie, weg te duwen. Zo onderneemt Charles al tijden pogingen om Andrew uit de Royal Lodge te zetten, het huis in Windsor Great Park waar hij samen met Fergie woont. Deze broedertwist wordt uiteraard nauwkeurig bijgehouden in de Engelse pers. De Britten blijven dol op koninklijk drama. Net als in de tijd van Shakespeare.

Dit artikel komt uit VARAgids 48, vanaf dinsdag 26 november 2024 in de winkel, op de mat en in de app (alleen voor VARAgids-abonnees).