1923 S01E01: ambitieuze antiwestern

Foto credits: Paramount+

Scenarist Taylor Sheridan timmert flink aan de weg de laatste jaren. Eerst bedacht hij  Yellowstone (2018-) en daarna schreef hij prequels van deze westernreeks: 1883 (2021-) en 1923 (2022). Centraal in deze series staat het leven van de familie Dutton, die zich na omzwervingen in Tennessee en Texas vestigt in de Amerikaanse staat Montana. In 1923 is te zien hoe Jacob Dutton (Harisson Ford) en z’n vrouw Cara (Helen Mirren) in het jaar uit de titel daar een grote veehouderij bestieren. Koeien grazen tussen de bergen. Maar romantisch is het leven daar allesbehalve: veehouders ruziën met elkaar, net als in Yellowstone , sommige zaken veranderen nooit, over land.

Dutton is naast veehouder ook hulpsheriff en dat komt goed van pas als hij een Ierse schapenhouder terecht moet zetten die z’n schapen expres van het groene gras van de buren laat eten. Dit alles speelt zich af tegen de achtergrond van de Grote Depressie, die in Montana eerder aanvangt dan in de rest van de Verenigde Staten. Ook verlegt Sheridan zijn focus naar de oorspronkelijke bewoners van de staat, die in katholieke internaten worden opgevoed door genadeloze nonnen. In Sheridans werk zijn net als in de geschiedenis van de Verenigde Staten an sich de gruwelen nooit ver weg. Vernuftig zet hij ook vraagtekens bij de Duttons: hoe komen ze aan dat land?

Wie heeft besloten dat zij mogen beschikken over die weelde? 1923 draait in die zin net als de andere twee bovengenoemde series over de verdeling van rijkdom in Amerika, en hoe pervers dat eigenlijk in elkaar steekt. Een kritische blik dus, op het land. Maar het verhaal heeft ook iets melancholisch: een verlangen naar een tijd toen de grenzen letterlijk werden verlegd. Met acteurs op leeftijd die decennia eerder misschien de revolverheld of koene deerne hadden gespeeld, maar nu personages vertolken die vooral moe zijn van het pionieren. In dat opzicht is 1923 een antiwestern.

Dat is geen verrassing; Sheridan betoont zich telkens (zie Hell or High Water , 2014, of Wind River , 2017) een talent in dit genre, dat de pijnlijke ontstaansgeschiedenis van de Verenigde Staten op chirurgische wijze blootlegt.