Margriet van der Linden wint Sonja Barend Award 2024

Voor haar interview met Liesbeth Zegveld heeft Margriet van der Linden de 16de Sonja Barend Award gewonnen. Volgens het overgrote deel van de leden van de vakjury was haar gesprek met de mensenrechtenadvocaat én Zomergast het beste tv-interview van het afgelopen seizoen.

Margriet van der Linden (Nieuw-Lekkerland, 1970) is de winnaar van de 16de Sonja Barend Award voor haar gesprek in Zomergasten met hoogleraar en mensenrechtenadvocaat Liesbeth Zegveld.

‘Geweldig’, riep je tamelijk ingetogen aan de telefoon. Wat ­betekent het winnen van de award voor je?

Ik viel een beetje stil toen je belde want had het totaal niet aan zien komen. Daarom kwam er een wat timide ‘geweldig’ uit. In het gesprek met Liesbeth Zegveld kwam alles samen waar ik op veel punten in mijn leven hard aan heb gewerkt. Toen je belde schoot dat allemaal door mijn hoofd. Het valt precies op een moment dat ik mij realiseer dat ik op basis van al mijn ervaring een heel relaxed gesprek kan voeren. Ik had bij dit gesprek de tijd om mij volop in te lezen en voor te bereiden. Ik voelde totaal geen druk, niet dat gevoel van het is nu zeven uur, start de show en morgen is er weer een dag. Nee, volledige toewijding aan het gesprek en je gast en haar laten vertellen. De waardering daarvoor komt dan met deze prijs wel extra ­binnen, ja.

Je was mede-invaller voor Adriaan van Dis. Zei je meteen ja?

Ik kreeg een paar dagen bedenktijd, want de druk zat er wel een beetje op met het wegvallen van Adriaan. De eerste uitzending was niet ver weg. ‘Ja, je mag er over nadenken, maar wel een beetje snel graag.’

Ik twijfelde, want ik dacht dat het misschien niet goed voor me zou zijn. Ik had tijd nodig om mijn draai na M . weer te vinden en focuste volop op een ander journalistiek pakket: de documentaireseries die ik maak, schrijven. Moet ik daar nou weer gaan zitten? Maar ik hou uiteindelijk gewoon van dit vak en van uitdagingen. Ik heb wat vrienden en mijn partner geraadpleegd, maar ook niet heel veel meer mensen hoor. Uiteindelijk weet ik toch zelf heel goed wat ik wil. De gasten waren op dat moment ook nog niet gecommuniceerd. Dus voordat ik überhaupt ja kon zeggen, wilde ik weten wie de mensen dit jaar waren.

Was Liesbeth Zegveld de gedroomde kandidaat?

De redactie vond het een logische keuze. Voor mij begon dat nadat ik wat research had gedaan. Een moment sprong er meteen uit: de piepjonge Liesbeth die op een min of meer terloopse vraag in Buitenhof of ze een proces tegen de Staat wil voeren namens nabestaanden van de genocide in Srebrenica, antwoordt dat ze dat niet uit de weg zou gaan. Het zijn beslist verschillende grootheden, maar ik dacht: godallemachtig, dit zegt me wat.

Ik voelde dat het zelfvertrouwen groeide. Je weet wat je kan en wat nodig is om het iets te laten worden. Daarbij is de rol van de gast heel belangrijk: er moet een spel tussen host en gast ­ontstaan. Je kunt ook heel makkelijk iemand tegen de haren instrijken door een verkeerde toon of door hijgerig te willen zijn, maar dan is het vertrouwen – wat cruciaal is – weg.

Ik kende Liesbeth niet dus hebben we twee weken voor de uitzending een kopje koffiegedronken omdat het fijn is dat je degene even ziet die je straks drie uur tegenover je hebt. Ik heb vooraf tegen haar gezegd dat ik het belangrijk vind voor zo’n hele avond dat de kijker je ook leert kennen. Dat wil die kijker graag. Het pakte goed uit.

Jij was eerder gestopt met M. Waarom?

Ik heb zelf besloten om met M. te stoppen omdat ik mijn werk niet meer kon doen op een manier zoals ik dat wilde. Dat had te maken met mijn persoonlijke ontwikkeling en wat er in mijn eigen leven ooit is gebeurd en nog gaande was. Ik zat ontzettend vast in een wereld, zeker die van de talkshow, waarin eigenlijk iedere week steeds meer van mij werd gevraagd. Meegaan in die wereld van verharding waarin ik een laagje eelt creëerde. Dat paste niet meer bij me. Dat past bij niemand en je wordt er ook geen fijner mens van. En in verhouding tot het proces waar ik zelf in zat, wilde ik dat ook niet.

Zomergasten zoekt voor volgende seizoen ongetwijfeld een presentator. Als je gevraagd wordt, wat zeg je dan?

Daar heb ik mij totaal niet mee beziggehouden. Ik weet van mezelf dat ik bij alles inmiddels erg goed zou nadenken. Bij alles. En het is totaal niet aan de orde.

Enkele citaten uit het juryrapport: Arjen Fortuin schreef: ‘Feilloos uitgevoerd van het meta-begin – de belofte van iets persoonlijks – tot het zwijgvragen na Bridges of Madison County .’

Dat zwijgvragen vind ik ook leuk. Ik wist niet dat dat een woord was. Je kan het niet overal op toepassen en je moet het durven. Je moet nooit bang zijn voor de stilte die valt. In M. was ik meer van bam-bam-bam omdat het tempo hoog lag want je had slechts 10 minuten voor een gesprek

Femke van der Laan vond dat je de overeenkomsten en verschillen met haar gebruikte voor het gesprek, en daarmee een laag dieper kon gaan. Margreet Reijntjes noemde het gesprek zelfs een dans.

Mooi gezegd van Femke. Die diepere lagen zijn belangrijk. Het is een kwestie van echt goed luisteren en ver wegblijven van de knipselmap. En wat betreft die dans: Zomergasten werd opgenomen in Het Muziekgebouw aan het IJ, in een enorme ruimte. Direct na afloop gaven we elkaar een soort high five. Dat kwam vooral omdat het voelde als een ontzettend fijn gesprek waarbij we af en toe vergaten dat er ook nog mensen meekeken. Ja, we dansten zeker.

Je had ook de tijd voor het gesprek. Dat is fijn, maar het is dan niet altijd eenvoudig om de spanning erin te houden. Mirjam Bosgraaf schreef dat je ‘de verleiding weerstond om het heel gezellig te houden’. Arno Haijtema roemde ook jouw kunde om een lang gesprek te voeren.

Ik zorg dat iemand het gevoel heeft in goede handen te zijn, denk ik. Doorvragen waar het moet, maar vooral luisteren en iemand ook de ruimte geven om te antwoorden. Je kan ook kritisch zijn zonder dat het voor de gast als een soort treinongeluk voelt. Ik wilde het gesprek heel goed faciliteren zodat het publiek geboeid zit te luisteren en snapt wat er wordt gezegd. Dan moet je af en toe iets uitleggen want misschien heeft niet iedereen de kennis paraat. Dat is onderdeel van het vak. We hoefden geen vriendinnen te zijn aan tafel om het gesprek op dat niveau te brengen. Het liep gewoon. En ja, het is natuurlijk ook een verademing om de tijd te hebben. Je kunt met elkaar paden bewandelen die misschien ingewikkeld zijn, maar we gaan het wel doen. Ik heb mijn munitie op orde, maar ik wil ervoor zorgen dat je zo goed mogelijk je verhaal kan vertellen. En zo zijn we de hele wereld overgevlogen. Van een massagraf naar de oprijlaan van Madison County, we zijn overal geweest. En we hebben de meeste fasen van haar leven aangeraakt. In drie uur – waarvan netto een uur fragmenten en twee uur praten – kwam alles voorbij.

Van der Lindens interview met Zegveld was één van de negen gesprekken op de longlist van de Sonja Barend Award dit jaar. Andere interviewers die hoge ogen gooiden waren Cornald Maas (voor zijn gesprek met acteur Saman Amani in Volle zalen) en Hanneke Groenteman (voor haar gesprek met Pierre Bokma in Zomergasten).

De volgende mensen hebben dit jaar plaatsgenomen in de vakjury:

Roos Abelman (freelance), Yasmina Aboutaleb (de Volkskrant), Roger Abrahams (VARAgids), Maaike Bos (Trouw), Mirjam Bosgraaf (freelance), Tamar Bot (Mediameiden), Paul de Bruin (VARAgids), Peter Contant (Max Magazine), Roelf Jan Duin (Het Parool), Arjen Fortuin (NRC Handelsblad), Jessica van Geel (freelance), Henk van Gelder (NRC Handelsblad), Arno Haijtema (de Volkskrant), Bas Hakker (freelance), Guus Hetterscheid (freelance), Nathalie Huigsloot (freelance), Dolf Jansen (BNNVARA), Astrid de Jong (NPO), Astrid Kersseboom (NOS), Chris Kijne (VPRO), Stephan Komduur (BNNVARA), Walter van der Kooi (Groene Amsterdammer), Femke van der Laan (VPRO), Omar Larabi (VARAgids), Davy Leeuw (ANP), Gio Lippens (NOS), Ruud Maas (De Limburger), Alex Mazereeuw (de Volkskrant), Anke Meijer (freelance), Nick Muller (freelance), Johan Reijnen (VARAgids), Margreet Reijntjes (freelance), Fanny van de Reijt (Mediameiden), Lara Billie Rense (freelance), Annemart van Rhee (freelance), Daphne van Rossum (De Telegraaf), Nienke Schipper (Trouw), Frits Spits (KRO-NCRV), Gudo Tienhooven (Algemeen Dagblad), Bert van der Veer (publicist), Ron Vergouwen (freelance), Jordi Versteegden (De Telegraaf), Roy van Vilsteren (VARAgids), Victor Vlam (De Communicado’s), Fleur Wallenburg (NOS/NTR), Maartje van Weegen, Amber Wiznitzer (NRC Handelsblad) en Carl-Johan de Zwart (KRO-NCRV).

Voor haar boeiende interview met Liesbeth Zegveld heeft Margriet van der Linden de zestiende editie van de Sonja Barend Award gewonnen. Na een ongekend spannende stemronde oordeelden de leden van de vakjury dat het Zomergastengesprek met de mensenrechtenadvocaat het beste interview was van het afgelopen televisieseizoen.

‘De uren vliegen voorbij’, oordeelde Annemart van Rhee. ‘Margriet van der Linden slaagt erin om een totaal andere, onbekende kant te laten zien van Liesbeth Zegveld op een onderhoudende manier.’ Walter van der Kooi: ‘Ze is op haar best en doet de gast bloeien.’ Femke van der Laan: ‘Van der Linden weet zowel dat wat ze delen te gebruiken als daar waar ze verschillen om zo steeds een laag dieper te gaan.’

Derde plaats

Margriet van de Linden was dit jaar een van de negen genomineerden voor de interviewprijs van de VARAgids. Nooit eerder was de stemming zo spannend als dit jaar. Op korte afstand van de bovenste twee eindigde Hanneke Groenteman op de derde plaats. Zij keerde na een kwart eeuw terug bij Zomergasten om acteur Pierre Bokma een avond lang aan de tand te voelen.

Volgens Astrid de Jong gaf Groenteman een masterclass interviewen. ‘Pierre Bokma lijkt te vergeten dat het allemaal televisie is, en daardoor zien we hem bijna het hele gesprek zoals hij echt is.’ Heerlijke televisie, vindt Ron Vergouwen. ‘Vanwege de volstrekt eigenzinnige Hanneke die regelmatig een verrassende afslag neemt.’ Davy Leeuw: ‘Ze bewijst dat ze nog steeds een vakvrouw is.’ Maartje van Weegen: ‘Een bijzondere uitzending, een emotionele Hanneke vanaf het begin, maar dat is niet erg. Ze adoreert Bokma, vind ik ook niet erg. Ze is zo geïnteresseerd, bijna euforisch, vind ik ook niet erg.’

Nummer twee

Een zeer eervolle tweede plaats was er voor Cornald Maas (met acteur Saman Amani in Volle zalen), die nipt achter de winnaar eindigde. ‘Het bewijs dat cultuur zoveel meer is dan mensen een leuke avond bezorgen’, schrijft Dolf Jansen. ‘In tijden van Faber met haar noodwet en borden tegenover het AZC: herhalen op prime time.’ Frits Spits: ‘Iedereen die vindt dat asielzoekers ons land onmiddellijk moeten verlaten, raad ik aan naar dit programma te kijken.’ Astrid Kersseboom: ‘Cornald Maas stelt op de goede momenten vragen, die prikkelen of aanmoedigen.’ Anke Meijer: ‘Amini krijgt precies genoeg ruimte om zijn indrukwekkende levensverhaal te delen.’

De winnaar

De felbegeerde Award ging desondanks dus naar Margriet van der Linden, die zich volgens Margreet Reijntjes een vaardige interviewer toonde. ‘Het voelde alsof Margriet haar gast ten dans vroeg, die daar vol overgave op inging en ze samen door de avond zwierden.’ Bert van der Veer: ‘Ze drukte perfect op de juiste knoppen.’ Fanny van de Reijt: ‘Door haar eigen levenservaring, blik en karakter weet ze het gesprek met humor en lichtheid tot grote hoogtes te stuwen.’ Met stip op nummer 1, vindt ook Mirjam Bosgraaf. ‘Spectaculair goed gesprek. Van der Linden heeft veel gemeen met haar gast, maar weerstaat de verleiding om heel gezellig te ‘bonden’. Dat houdt de spanning erin.’ Arjen Fortuin: ‘Feilloos uitgevoerd. Van het meta-begin – de belofte van iets persoonlijks – tot het ‘zwijgvragen’ na Bridges of Madison County.’ Arno Haijtema: ‘Van der Linden bewijst hoe goed ze kan zijn bij interviews waarin tijd geen overheersende factor is.’ (Jeroen Kleijne)

Sonja Barend reikte de prijs zelf uit in het tv-programma Bar laat.

Het interview was te lezen in VARAgids 44. Vanaf dinsdag 29 oktober 2024 in de winkel, op de mat en in de app. Nog geen abonnee? Klik hier.