Weet de medische wereld wel genoeg van het vrouwenlichaam?

Vrouwen die rondlopen met onverklaarbare klachten; het zijn er volgens Sofie Peeters een heleboel. Ze vraagt zich af of er in de medische wereld wel voldoende kennis is over het vrouwelijk lichaam.

Jarenlang kampt journalist Sofie Peeters met onverklaarbare angstaanvallen. Na een lange medische zoektocht blijkt de anticonceptiepil de aanleiding voor haar aanvallen te zijn. Hoe kan het dat artsen en specialisten zoveel tijd nodig hadden om de oorzaak van Peeters' kwaal te achterhalen? Weet de medische wereld wel voldoende af van het vrouwelijk lichaam en haar hormoonhuishouding?

‘Omdat de medische wetenschap zich van oudsher op de studie van het mannenlijf heeft gericht en er nog steeds geen fatsoenlijke inhaalslag heeft plaatsgevonden’, schrijft Joop in 2016. Daardoor lopen vrouwen groter gevaar. Dit gevaar uit zich op verschillende manieren. Zo worden hartfalen bij vrouwen slecht herkend omdat symptomen afwijken van het ‘geijkte patroon’ bij de man. Ook lopen vrouwen een verhoogd risico op bijwerkingen van geneesmiddelen ‘omdat medicijnen hoofdzakelijk op mannen getest worden’. Ook in de geestelijke gezondheidszorg worden stoornissen bij vrouwen vaak niet herkend omdat deze anders tot uiting komen dan bij mannen.

Datzelfde gebeurde met de angstaanvallen van Peeters. De onderliggende oorzaak van haar klachten werd niet direct gevonden omdat deze niet bij mannen voorkomt. ‘Het is begonnen toen ik naar de universiteit ging. Ik was zeventien of achttien jaar en ik zat in de aula. Opeens kreeg ik het heel warm, werd ik draaierig en dacht ik dat ik zou gaan flauwvallen. Dat was de eerste keer dat ik zoiets voelde. Het zakte toen ook weer weg. Maar toen kwam het nog een keer, en een week later nog een keer.’ Op een gegeven moment kreeg Peeters zo’n drie keer per week een dergelijke paniekaanval. ‘Ik ben direct naar de huisarts gegaan, gaan zoeken naar oplossingen. Ik ben naar een psycholoog gegaan.’ Ze probeert haar leven zo goed en zo kwaad als het gaat te leiden. Maar op een gegeven moment krijgen haar aanvallen de overhand. ‘Toen ging ik niet meer naar de les. Ik heb geprobeerd zo weinig mogelijk te vermijden, maar het is een zware last.’

Specialisten en artsen proberen te achterhalen wat de oorzaak is van Peeters’ aanvallen. ‘Maar bij niemand ging er een belletje rinkelen.’ Er werd gedacht aan hyperventilatie, stress, of perfectionisme dat haar in de weg zou zitten, of faalangst. ‘Er werden allerlei redenen gezocht, maar eigenlijk nooit de juiste.' De enige juiste conclusie was namelijk de anticonceptiepil. ‘Gek genoeg heb ik dat zelf ervaren. Tien jaar later, toen ik zwanger werd van mijn eerste kind en mijn klachten opeens verdwenen als sneeuw voor de zon.’ Ook na de zwangerschap blijven de klachten uit. Pas nadat Peeters van haar tweede kind is bevallen en weer aan de pil begint komen de klachten terug. ‘Ik dacht: hé, dit is raar.’ Op dat moment valt het kwartje: wanneer Peeters op haar zeventiende of achttiende jaar de klachten krijgt is ze net begonnen de pil te slikken. Toch blijft Peeters sceptisch: ‘Dat kan toch waarschijnlijk niet? Ik heb in die tien jaar tijd bij zo veel hulpverleners aangeklopt, dan kan het bijna niet dat niemand die link heeft gelegd.’ Ze besluit het haar gynaecoloog te vragen. Die geeft aan dat haar klachten heel goed van de pil zouden kunnen komen. Nooit had een arts eraan gedacht. 

Dan rijst bij Peeters de vraag: ben ik de enige die door de mazen van het medische net is geglipt? Of zijn er meer verhalen van vrouwen met onverklaarbare medische klachten? Ze maakt er een podcast over. ‘Het is zo breed.’ Het gaat niet alleen over anticonceptie of klachten die specifiek betrekking hebben op de baarmoeder. ‘Het gaat over heel ons lichaam.’ Hoe dat kan? ‘Omdat we geen kleine mannen zijn’, lacht Peeters. Haar podcast heeft om die reden ook deze titel gekregen: Geen kleine mannen. ‘In de medische wetenschap is men er lang van uitgegaan dat vrouwenlichamen ongeveer hetzelfde zijn als mannenlichamen. Ze weten uiteraard dat de geslachtsorganen en hormonen anders zijn. Maar men ging ervan uit dat als medicatie getest werd op enkel mannelijke proefpersonen, dat de resultaten bij vrouwen ongeveer hetzelfde zouden zijn. (…) maar dat is niet zo.’

Het is geen onwil, volgens Peeters. Vrouwen worden in de medische wereld niet stelselmatig achtergesteld. ‘Zorgverleners doen echt hun best.’ Wel denkt ze dat het is ingebakken in het systeem. ‘En dat systeem moet wel heel erg in vraag gesteld worden.’ Vrouwen moeten meer en beter worden meegenomen in onderzoek naar medicatie; kennis over het vrouwelijk lichaam moet actiever worden. ‘In mijn geval stond het gewoon op de bijsluiter. Maar zorgverleners – en ik als vrouw – waren niet voldoende op de hoogte.’