Waarom wordt op tv zo anders over racisme gepraat dan in het echte leven van veel jongeren?

De gesprekken die Talitha Muusse in de media over racisme ziet en hoort, zijn totaal anders (en een stuk minder verbindend) dan de gesprekken die ze erover met vrienden heeft, al zijn die soms harder.

In BOOS De Podcast praat Tim Hofman met keynote-spreker, dagvoorzitter en presentator Talitha Muusse, onder meer over hoe er vorig jaar in de media over racisme is gepraat. ‘De gemiste kans aller tijden’, noemt ze het. ‘Het is historisch dat er zoveel mensen de straat op zijn gegaan, van alle kleuren, rangen, standen en leeftijden, tegen racisme. Er is natuurlijk racisme en discriminatie in Nederland, daar moeten we het over hebben. Maar vervolgens gaat het wekenlang over de toon van het debat, over Johan Derksen, over allerlei sidetracks. En zo weinig over de inhoud ervan.’

Talitha heeft het over het racismedebat dat onder leiding van Jort Kelder op NPO 1 werd gevoerd, maar ook over het racismegesprek dat de VPRO tegelijkertijd streamde. ‘Ik ben over beide boos. Bij het racismegesprek van de VPRO waren geen andersdenkenden aanwezig, die zeiden dat ze het vervelend vonden dat racisme wordt gekoppeld aan wit. Dat het een wit systeem zou zijn – waar volgens mij heel veel op af te dingen valt, wat namelijk niet zo is.’

Huiswerk
‘Allerlei groepen zijn racistisch naar elkaar’, vervolgt ze. ‘En instituties zijn racistisch, volgens mij moeten we dat heel hard aanpakken. En niet: of het een door witten gecreëerd systeem is, en of dat eigen is aan wit zijn. Dat je als wit mens meer huiswerk hebt dan anderen, want je hebt per definitie een racistische inborst. Daar kan ik heel boos om worden, ik vind het verschrikkelijk. Als ik dat soort praat hoor, draait mijn maag ervan om.’

De gesprekken die Talitha zelf voert, zijn totáál anders dan die de afgelopen weken voorbijkwamen. ‘Ik heb zo’n diverse groep mensen om me heen – vrienden, mensen met wie ik werk, echt niet allemaal bubbel, ook ander opleidingsniveau of andere banen, ook niet allemaal uit de randstad – en met hen heb ik twintig keer verbindendere en redelijkere gesprekken. Het kan dan ook heel hard gaan, ook met hele harde grappen, verdrietige verhalen en verwijten over en weer. Ook in mijn eigen familie. Maar dat zijn toch betere gesprekken over de kern van de zaak dan alle gesprekken die je de afgelopen weken hebt gezien. Ik vind het zó teleurstellend.’

Onderdrukkend
‘Geloof jij nou dat witte mensen méér een opdracht hebben dan ik? Ik vind dat dus heel erg ingewikkeld’, zegt ze tegen Tim Hofman. ‘Wie bepaalt welke concepten nou echt onderdrukkend zijn? Wij vrouwen hebben ook stereotyperende beelden van mannen. Daarmee zou je ook kunnen stellen dat we daarmee mannen in een bepaalde rol houden. Ouderen naar jongeren. Jongeren naar ouderen. Gekleurde mensen onderling naar elkaar ook. Ik ben half Zuid-Amerikaans, nou, Zuid-Amerikanen zijn echt een partij racistisch, dat wil je echt niet weten. En Turken, Marokkanen, Hindoestanen naar witte mensen.’

‘Het gaat er niet om wie het alleenrecht heeft om te claimen wie onderdrukt worden in het systeem, dat de ander het huiswerk heeft. Volgens mij heeft iedereen huiswerk om na te gaan tot in welke mate we elkaar beperken, vooroordelen over elkaar hebben, elkaar uitsluiten. Of elkaars perspectief soms niet horen daardoor, elkaar niet echt zíen.’

Intentie
Talitha ziet een oplossing in het vertrouwen op elkaars intentie. ‘Op het moment dat je elkaars intentie vertrouwt, dan is er ineens weer ruimte voor grappen, voor stereotyperingen zelfs.’ Ontstaat dat vertrouwen niet juist als je er zeker van bent dat je geen gedoe krijgt bij het vinden van een baan, ook als je achternaam Turks of Marokkaans is, wil Tim weten. Of als je een vrouw van kleur bent? ‘Ja, maar dat ligt bij de instituties. Ik denk dat je dat niet bereikt door één groep mensen de opdracht te geven dat ze moeten veranderen of andere woorden moeten gebruiken.’

Pijnlijk
‘Dit debat is helemaal geen afspiegeling van de echte gesprekken die we als jongere generatie hebben met elkaar’, zegt Talitha. ‘Totaal niet. Ik vind dat bijna pijnlijk om te zien.’ Ze ziet tussen haar generatie en oudere generaties grote verschillen. ‘De oudere generatie kan er afstandelijk over praten, omdat het een moment was in hun leven: “Oh ja, arbeidsmigranten, Nederland lijkt wel vol.” Maar voor ons is dit gewoon ons léven. Ik kan niet anders dan multicultureel zijn. Dat ben ik, het is mijn hele zijn, het is letterlijk mijn lijf, mijn identiteit, al mijn vrienden, hoe wij zijn opgegroeid in de klas. Dit gaat over wie wij zijn. Daar kun je niet distantiërend over praten.’

‘Als Hugo de Jonge zegt dat we misschien een stop nodig hebben op het aantal nieuwkomers en dat we ieder jaar moeten evalueren hoeveel er dan zijn: dan praat je voor mij zo distantiërend over de samenleving. Daar krijg ik gewoon kippenvel van.’

Beluister het hele verhaal van Talitha Muusse (ook over het boerenprotest en meer over Hugo de Jonge!) hieronder.