Waarom dreigen weeskinderen hun ouderlijk huis kwijt te raken?

Het verliezen van een (of beide) ouder(s) is al erg genoeg. Laat staan als de kinderen vervolgens ook nog eens het ouderlijk huis moeten verlaten omdat ze de erfbelasting niet kunnen betalen. Toch gebeurt dat nog te vaak.

Linda heeft uitgezaaide borstkanker; volgens de arts heeft ze nog enkele maanden te leven. Haar zoon Milo zal dan alleen achterblijven. Het is namelijk niet de eerste keer dat het noodlot toeslaat in hun leven. Linda kreeg al een keer eerder kanker, toen Milo vijf jaar oud was. Twee jaar later overleed de vader van Milo plotseling aan een hartinfarct. Wanneer Linda overlijdt is Milo dus wees.

Erfbelasting
Toen Linda hoorde dat ze opnieuw ziek is, is ze meteen begonnen met het regelen van haar uitvaart en haar testament, om alles voor Milo zo goed mogelijk te organiseren. Maar daarbij loopt ze al gauw tegen problemen aan. Milo zal namelijk het huis van zijn moeder erven. Maar dat gaat niet zomaar: hij zal daarvoor een enorme erfbelasting moeten betalen. Namelijk vijfenveertigduizend (!) euro.

WOZ-waarde
Het zit namelijk zo: als een kind iets erft met een waarde van meer dan twintigduizend euro, dan moet er erfbelasting worden betaald. In het geval van een huis gaat het dan om de WOZ-waarde van het huis, waarover deze belasting moet worden betaald. Maar dat is een probleem als het kind, of de ouder waarvan wordt geërfd, dat geld niet op de bank heeft staan. Daarbij wordt ook geen onderscheid gemaakt in leeftijd. ‘Het maakt niet uit of je jonger bent dan achttien jaar of ouder bent dan achttien jaar’, aldus docent erfrecht Lucienne van der Geld in Kassa. Maar als dat geld er dus niet is, dan blijft er maar een optie over: het huis verkopen om de belasting te kunnen betalen.

Belastingvrij
Dit geldt alleen voor wanneer de kinderen het huis erven, zoals dus bij Milo het geval is. Had zijn vader nog geleefd, dan was er geen probleem. Voor partners is het namelijk anders geregeld. ‘Die kunnen belastingvrij ruim zeshonderdzestigduizend euro erven. Vanuit de gedachte dat die partner ongestoord verder zou moeten kunnen leven’, aldus Van der Geld.

Dertien jaar
Onbegrijpelijk, vindt Linda: ‘Dat moet gewoon gelijkgetrokken worden, en sowieso moeten er uitzonderingen zijn voor minderjarige wezen.’ De gedachte dat haar zoon Milo zijn huis uitgezet zal worden omdat hij geen lening of hypotheek kan afsluiten vindt ze belachelijk. ‘Dat zou betekenen dat zijn leven voor de derde keer gigantisch op zijn kop staat. Hij moet ook tijd kunnen hebben om te rouwen om zijn moeder. Hij zit nog op school, hij is dertien jaar. Hij moet zijn leven gewoon kunnen leiden.’

Diverse erfgenamen
Dat moet anders, zo vindt ook Van der Geld. Die hervorming zou moeten gebeuren door goed te kijken naar maatschappelijke ontwikkelingen en de diversiteit aan erfgenamen. ‘Je zou kunnen denken aan een soort belastingvrij bedrag dat iedere Nederlander bij zijn erfenis aan iemand mag toekennen. Of dat dan een kind is of je beste vriend, dat maakt dan niet uit, maar dan heb je er zelf de zeggenschap over.’

Crowdfunding
Maar zolang er nog geen verandering in de wetgeving rond erfbelasting wordt doorgevoerd, is Milo aan zijn lot overgeleverd. Daarom neemt een vriendin van Linda het heft in eigen hand. Ze start een crowdfund-actie om de benodigde vijfenveertigduizend euro voor Milo te verzamelen. ‘Ze dacht: we kunnen het toch in ieder geval proberen.’ Binnen amper vier dagen was het totaalbedrag binnengehaald. ‘Toen hebben we elkaar vastgepakt en een rondedansje gedaan door de woonkamer. Toen pas kon ik ook echt huilen’, vertelt Linda. ‘De geruststelling dat hij in het huis kan blijven wonen, dat geeft echt heel veel rust.’

Vereenvoudiging belastingstelsel
De VVD heeft naar aanleiding van dit verhaal Kamervragen gesteld. Staatssecretaris van Financiën Hans Vijlbrief geeft aan dat een uitzondering voor weeskinderen op zich mogelijk is, maar dat daarvoor een wetswijziging moet worden gemaakt. Deze wijziging staat, volgens Vijlbrief, vooralsnog niet op de planning omdat deze de erfbelasting complexer zou maken. Wel wordt er gewerkt aan vereenvoudiging van het belastingstelsel. Een hogere vrijstelling voor elke erfgenaam is daarbij een van de suggesties. Dit zal waarschijnlijk pas door het volgende kabinet worden doorgevoerd. Wel kan minister van Financiën Wopke Hoekstra uitzonderingen maken via de hardheidsclausule, maar of er dan een volledige vrijstelling wordt gegeven is niet zeker.