Vloggende kinderen: kinderarbeid?

De documentaire Mijn dochter de vlogger laat ons in verwarring achter. #BOOS zoekt uit of kinderen voor een camera zetten kinderarbeid is.

Voor de documentaire Mijn dochter de vlogger volgde documentairemaker Doortje Smithuijsen met Joep van Osch drie dochters en hun ouders – en de film heeft behoorlijk wat losgemaakt. Kán dit zomaar? Kun je je driejarige dochter steeds voor een camera zetten, om haar allerhande speelgoed te laten uitpakken? Moet de wetgever niet ingrijpen? In de film zien we onder anderen Jaylinn (boven) en haar vader. ‘Ik ben er vooral mee bezig, mijn dochter niet zo’, zegt Jaylinns vader in DWDD. ‘Ik zit veel te denken waarover het fimpje moet gaan. Wat zijn de nieuwste LOL Surprise ballen? Het nieuwste speelgoed?’

Waar het volgens #BOOS wringt is bij de regelgeving. Kinderen die werken in de reclame- of filmindustrie krijgen met allerlei regels te maken die bepalen hoelang en hoeveel ze mogen werken. Onder de dertien jaar mogen kinderen zelfs alleen werken met een speciale ontheffing van de overheid. Daarnaast zet #BOOS ook zijn vraagtekens bij het gebruik van kinderen voor verkoopdoeleinden. Daarom hebben ze zelf een aantal jonge vloggers, oftewel 'youngfluencers', gecontacteerd met een aanbieding om samen te werken. En wat blijkt: een groot deel van de youngfluencers is enthousiast. 

Kijkcijfers

Vader Andy wil wel ‘resultaat zien’ geeft hij in DWDD toe. En resultaat, dat zijn kijkers. YouTube-abonnees. Zijn gesprek in de documentaire, met haar dochter over de tegenvallende kijkcijfers van het kanaal, werd veelbesproken.’

Documentaire: Mijn dochter de vlogger

Het ongemak waarmee de makers ons achterlaten gaat over vragen als: kan dit zomaar? Kan een ouder een kind steeds voor een webcam zetten? Als er geld mee wordt verdiend – is dit geen kinderarbeid? ‘Wanneer is iets werk? Dat is natuurlijk heel lastig’, zegt jurist Charlotte Meindersma in De Nieuws BV over deze kwestie. ‘Iets is in ieder geval werk wanneer je ervoor betaald wordt.’ Maar daarmee zijn we er niet: kinderen en hun ouders maken ook filmpjes voor hun kanaal waar ze niet direct geld mee verdienen, maar wel kijkers en abonnees mee scoren, zodat ze weer betaalde opdrachten krijgen. ‘We hebben er eigenlijk nog geen definitie voor’, zegt Meindersma. ‘De arbeidsinspectie heeft ook andere prioriteiten, dus ze doen er niet zoveel mee.’

Hobby

Als werk niet bewezen kan worden, is het dan een probleem als ouders heel veel filmpjes met hun kinderen maken? ‘Nu dus nog niet’, zegt Meindersma in De Nieuws BV. ‘Omdat we niet weten hoe we het moeten kwalificeren. Want er zijn ook kinderen die het als hobby doen, die vinden het alleen maar leuk, zoals een ander kind sport. We kunnen het misschien vergelijken met podiumkunsten; kinderen mogen in reclames optreden en aan musicals meedoen. Je moet daar dan wel een ontheffing voor aanvragen, er moet wel een formulier worden ingevuld. Daarmee zou je het ook kunnen vergelijken. Dan zouden ouders het formulier moeten invullen voor hun kinderen.’

De wetgever heeft hier geen wetten over gegeven, de rechtspraak heeft zicht nooit uitgesproken. ‘De Eerste en Tweede Kamer zouden erover moeten praten’, vindt Meindersma. ‘We kunnen dit via de rechtspraak enigszins proberen op te lossen, maar wie gaat dan die rechtszaak starten? En tegen wie? Als je er duidelijke wetgeving over hebt, en weet of dit onder arbeid valt of niet, dan is het makkelijker te handhaven. Ik denk dat er in elk geval meer duidelijkheid mag komen: hebben we met de huidige wetgeving genoeg en moeten we die anders interpreteren? Of moet er iets nieuws komen? Er moet een rechtszaak komen of een wetswijziging.’

Er bestaat dus nog geen wetgeving voor deze groep kinderen en de politiek of rechtspraak heeft er nooit eerder over gesproken of geoordeeld. Daarom gaat #BOOS naar Den Haag om politici te vragen naar hun standpunt omtrent kindervloggers is. Peter Kwint (SP): 'Er zijn heel veel regels als je meedoet aan een reclame voor bijvoorbeeld sportschoenen. (...) Maar als je gewoon een paar sportschoenen opstuurt en een kind maakt daar betaald reclame voor op zijn Instagram, dan zijn er geen regels voor. (...) 'Je wil niet de creativiteit bij kinderen stoppen, maar je ziet vaak dat die ouders dan te 'pushy' worden, dan wordt het gewoon werk. En dat mag niet voor kinderen.' Lodewijk Asscher (PvdA): 'Die wetgeving beschermt kinderen tegen hun eigen ouders. En helaas is dat nodig. Er zijn ook ouders die veel geld verdienen omdat hun kinderen allerlei leuke dingen doen op hun vlogs. En ik vind dat die wetgeving daar ook voor zou moeten gelden.' Theo Hiddema denkt daar iets anders over. 'Op zich vind ik het wel goed dat je kinderen vroegtijdig enige commercie aanleert.' Tim Hofman: 'Ook als ze vier of vijf zijn?' Hiddema: 'Waarom niet? Dat ontwikkelt zich wel. En als hij totaal ongeschikt is dan verzint hij wel weer wat anders.'

Verantwoordelijk

‘Ouders zijn altijd verantwoordelijk voor hun kinderen’, besluit Meindersma in De Nieuws BV. ‘Zij spreken ook namens hun kinderen en moeten namens hen beslissingen nemen. Dat zal altijd zo blijven. Daarom denk ik dat het verstandig is dat ouders er meer over leren en begrijpen. Zodat zij beter in de toekomst leren te kijken.’