Onze vrouw in New York: Clarice Gargard | Joop.nl

Je hebt een column in NRC, maakt documentaires, schrijft onder meer voor de Correspondent en bent regelmatig te zien op televisie. Met jouw zichtbaarheid zit het wel goed en je bent bovendien hartstikke druk. Waarom heb je toch besloten om je kandidaat te stellen?

"Om Audre Lorde te citeren: “I am not free while any woman is unfree, even when her shackles are very different from my own.” Ik wil zelf iets actiefs doen, iets tastbaars achterlaten. Deze functie wordt vaak als symbolisch gezien maar dat is niet hoe ik hem ga inzetten. Ik heb vooral een concreet doel met mijn leven en deze functie is een tool om mijn missie tot aan de poort van de VN te brengen. Kijk, ik heb niet de illusie dat ik er resoluties doorheen ga jagen. De VN is een bureaucratische moloch die bestaat uit 193 lidstaten en evenzoveel opvattingen over vrouwenrechten. Maar wat ik wel kan doen is een steen – nee een rots – in de vijver gooien. Ook al is het maar een voetnoot, wat ik zeg wordt opgetekend in de geschiedenis van het machtigste supranationale orgaan ter wereld."

Wat maakt jou de persoon om die kar te trekken?

"Ik ben diplomatiek, maar ik sla ook graag spijkers met koppen. Ik vertegenwoordig bovendien een nieuw soort feminisme dat zich niet alleen maar bezighoudt met zichzelf. Feminisme is groter dan alleen witte cisgender heterovrouwen uit de middenklasse. Verschillende vrouwen hebben verschillende behoeftes, maar om erachter te komen wat die zijn moet er wel eerst naar hen geluisterd worden. Dat betekent overigens niet dat we tegenover elkaar staan, integendeel. Audre Lorde – daar is ze weer – zei al dat het niet onze verschillen zijn die ons verdelen, maar ons onvermogen om die verschillen te herkennen, accepteren en vieren. Het is aan ons om manieren te vinden om die verschillen te gebruiken om onze zienswijzen en onze gedeelde strijd te verrijken. Die verschillen en onze aantallen maken juist dat we zo krachtig zijn. Het is onze taak om die boodschap naar de mainstream te brengen."

Wat zou je zeggen tegen mensen die denken dat die boodschap allang mainstream is, of wat je vaker hoort, dat de emancipatie voltooid is?

"Het is toch supergênant dat we ons anno 2019 nog steeds moeten bezighouden met de achtergestelde positie van de helft van de bevolking? Nog steeds zijn veel mensen er niet van overtuigd dat wat wij doen nodig is, terwijl je alleen maar de koppen hoeft te tellen in de Tweede Kamer of een willekeurige statistiek hoeft te lezen om te zien dat we niet gelijk vertegenwoordigd zijn. Als je dan nog verder kijkt, naar armoede, seksueel en relationeel geweld, dan blijkt dat vrouwen en vrouwelijke personen buitenproportioneel getroffen worden. Ik weet dat veel mensen jeuk krijgen van het woord intersectionaliteit, maar het is gewoon zo dat alleenstaande moeders de armoedecijfers aanvoeren, terwijl als je dat gaat uitsplitsen naar etniciteit, je ziet dat vrouwen met een migrantenachtergrond binnen die groep het slechtste af zijn. Zij hebben de minste kans om aan de armoede te ontsnappen. Er is nog zo veel te winnen als het gaat om emancipatie, vooral op de kruispunten. Vaak worden alleen ‘vrouwen’ genoemd, maar er bestaan ook vrouwen met een beperking, moslimvrouwen, vrouwen van kleur, transvrouwen, lesbische vrouwen."

Jouw passie en missie zijn duidelijk, maar hoe zit dat in andere landen, hebben zij eigenlijk ook een VN-Vrouwenvertegenwoordiger?

"De VN-Vrouwenvertegenwoordiger wordt sinds 1947 benoemd om namens de Nederlandse vrouw te spreken bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Het is een bijzondere functie want hoewel elke lidstaat de gelegenheid heeft om een vertegenwoordiger vrouwenrechten aan te stellen, maken slechts weinigen daar gebruik van. Nederland is zelfs het enige land dat ook daadwerkelijk elk jaar een vertegenwoordiger afvaardigt."

De speech is in oktober, maar je bent een heel jaar VN-Vrouwenvertegenwoordiger. Wat houdt de functie precies in?

"Buiten het toespreken van de Algemene Vergadering is het ook de taak van de Vrouwenvertegenwoordiger om informatie te verzamelen en eventueel initiatieven op te starten. Hoe en hoeveel is aan de persoon zelf om in te vullen. Er zijn verschillende instanties verbonden aan de functie. Naast de Nederlandse Vrouwenraad (NVR); het overkoepelend orgaan van meer dan 60 vrouwenorganisaties in Nederland, zijn dat de ministeries van Buitenlandse Zaken en OCW, en maatschappelijke organisaties als Wo=men."

Voor een functie op vrijwillige basis ben je er stiekem best veel tijd aan kwijt. Wat staat er allemaal op de agenda?

"Er zijn drie momenten waarop de VN-Vrouwenvertegenwoordiger Nederland de Verenigde Naties in New York bezoekt. In maart is de jaarlijkse conferentie van de Commission on the Status of Women (CSW), waar vertegenwoordigers van lidstaten samen met non-gouvernementele organisaties en actiegroepen onderhandelen over vrouwenrechten. De Vrouwenvertegenwoordiger bezoekt CSW om als het ware ‘te proeven’ van de VN, voordat ze in oktober echt aan bak moet. Ook is er nog een moment rondom de Algemene Vergadering in oktober waar de Vrouwenvertegenwoordiger mag spreken, waarbij je met een delegatie van het koninkrijk de VN bezoekt."

Rondom CSW vinden ook altijd een aantal zij-evenementen plaats, die de vertegenwoordiger kan bezoeken, of in het geval van Gargard, zelf kan organiseren. Vorig jaar was het thema van CSW ‘Empowerment of rural women and girls’ wat perfect aansloot bij de expertise bij de VN-vrouwenvertegenwoordiger van 2018, Willemien Koning. Gargard:

"Zij maakte zich sterk voor vrouwen in de agrarische sector. Bijvoorbeeld vrouwen die samen met hun partner in een maatschap zitten en die in de problemen komen bij onverwachtse ontwikkelingen, zoals een scheiding. Wat ik bijvoorbeeld helemaal niet wist, is hoeveel Nederlandse vrouwen er in de agrarische sector actief zijn. Een derde van de mensen die in het boerenbedrijf werken is vrouw."

Het thema van dit jaar; ‘Social protection systems, access to public services and sustainable infrastructure for gender equality and the empowerment of women and girls’ is een stuk breder, maar dat biedt ook kansen, aldus Gargard.

"Ik wil me focussen op de zichtbaarheid en invloed van vrouwen, vanuit een intersectioneel perspectief. De zichtbaarheid van vrouwen stagneert of neemt zelfs af, kijk bijvoorbeeld naar de Nederlandse politiek. Ik vind het belangrijk om in te zetten op zowel meer zichtbaarheid als representatie van alle soorten vrouwen. Je kunt problemen namelijk niet oplossen als je de mensen waarover het gaat niet kunt zien. Daarom zal ik dit jaar, samen met partners als Mama Cash en Hasna El Maroudi, een aantal projecten lanceren gericht op vrouwen in media. Zowel in beeld, als buiten beeld. Denk daarbij aan vrouwen die aan het woord komen op radio en tv, maar ook aan mediamakers en bijvoorbeeld bestuurders van omroepen en uitgeverijen."

Dat is ook de missie die Gargard zichzelf heeft opgelegd voor dit jaar, om ruimte te maken aan tafel voor vrouwen waarover nu te vaak gesproken wordt, zonder dat zij zelf mogen meepraten:

"Zichtbaarheid is belangrijk, zoals gezegd, maar het gaat ook om invloed, om representatie. Wie mag er meedoen als er problemen worden geagendeerd en oplossingen moeten worden gevonden? En dat geldt niet alleen voor vrouwenrechten, maar raakt aan alle maatschappelijke kwesties en niveaus. Ik wil daarom de balans opmaken en ga praten met belangenorganisaties in het veld. Wat is de stand van zaken met betrekking tot kindhuwelijken, religieus feminisme, reproductieve rechten, politieke vertegenwoordiging, seksuele vrijheid, geaardheid en gender? Ik wil van die groepen horen wat er moet veranderen en wat daarvoor nodig is, zodat ik daarmee naar de VN kan om te pleiten voor een multilaterale oplossing."

Is emancipatie een ‘vrouwenprobleem’?

"Ik hoop dat mannen zich ook aangesproken voelen. Als vrouwen zich uit het keurslijf bevrijden voelen mannen zich hopelijk vrijer dat zelf ook te doen."

Hoe word je eigenlijk VN-vrouwenvertegenwoordiger?

"Je kunt solliciteren bij de Nederlandse Vrouwenraad. Als je door de eerste ronde komt moet je een presentatie geven bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en uiteindelijk word je dan voorgedragen aan de ‘council of elders’. Zeker doen als het je leuk lijkt!"