Lale Gül over jeugd, woede en vrijheid: 'Niemand heeft me ooit zo boos gekregen als mijn familieleden'

In Touringcar Terpstra ontmoet Max Terpstra schrijver en columnist Lale Gül. Na het succes van haar debuutroman Ik ga leven bracht ze dit jaar haar tweede boek, Ik ben vrij, uit. Maar wat betekent vrijheid eigenlijk voor Lale, en voelt ze zich wel echt vrij?

‘We gaan al onze woede eruit slaan’, aldus Max. Op misschien wel één van de heetste dagen van het jaar neemt hij Lale mee om te gaan carsmashen. ‘Over het algemeen ben ik niet vaak boos. Je moet heel erg je best doen om mij boos te krijgen’, vertelt Lale.

Dit was echter anders in haar jeugd, toen haar thuissituatie haar vaak tot woede bracht. Terwijl ze de auto te lijf gaat, geeft ze aan Max toe dat ze aan haar familie denkt. ‘Het is tragisch, maar niemand heeft me ooit zo boos gekregen als mijn eigen familieleden.’

‘Ik mocht nooit mee op schoolreisjes. Ik ben nooit meegegaan op kamp (…) en ik mocht ook niet naar het kerstgala of naar schoolfeestjes. Dan heb je een enorme fear of missing out. Je hebt het gevoel dat je machteloos bent, onderdrukt wordt en geen bewegingsvrijheid hebt.’

In haar jeugd heeft Lale regelmatig ruzie met haar ouders wanneer ze zich niet houdt aan hun regels. Fysiek geweld komt vaak voor binnen het gezin. ‘Wanneer ik naar buiten wilde, probeerden ze me tegen te houden. Dan gingen ze me slaan en sloeg ik terug. Ik gooide met deuren en met spullen om maar weg te komen.’

Op die momenten, zo beschrijft Lale, kon er een monster in haar naar boven komen. ‘Ik kwam een keer heel laat thuis. Mijn moeder is heel agressief – ze sloeg me op een pijnlijke manier en trok aan mijn haren.’ Eerst besluit Lale nog om niet terug te slaan en haar moeder enkel uit te schelden. Maar wanneer haar moeder niet ophoudt, neemt de woede het van haar over. ‘Op een gegeven moment heb ik de hele bestekbak over haar heen gegooid zodat ze me met rust liet.’

De debuutroman van de Turks-Nederlandse schrijver maakte veel los in de literaire wereld; Lale domineerde wekenlang de bestsellerlijsten en werd in 2021 de jongste NS Publieksprijs-winnaar ooit. Met haar succes betaalt ze echter ook een prijs. Zo heeft ze geen contact meer met haar familie, waaronder haar jongere zusje.

‘Mijn zusje was tien toen mijn boek uitkwam. Zij is vaak boos geweest omdat ik in veel opzichten haar leven heb verpest. Ik heb veel spijt gekregen toen ze dat zei (…) het is echt een soort moreel dilemma voor mij geweest. Aan de ene kant dacht ik: het is mijn recht om een boek te schrijven. Aan de andere kant heeft het zoveel impact gehad op de mensen om mij heen, dat ik dat wel ging betwijfelen.’

Na de verschijning van Ik ga leven krijgt Lale te maken met ernstige bedreigingen. ‘Ik heb twee rechtszaken gehad. Eén iemand had met een mes mijn boek verknipt, en vervolgens een medewerker bedreigd dat ze mijn boek niet mogen verkopen. En de ander had mij via twaalf Instagram-accounts doodsbedreigingen gestuurd, met onthoofdingsvideo’s en foto’s van wapens.’

Lale kan door de bedreigingen niet zomaar alleen over straat. ‘In dat opzicht voel ik me totaal niet vrij. Ik voel me eigenlijk alleen vrij in het buitenland. Maar in Nederland ben ik zelden alleen, ga ik zelden met het openbaar vervoer en heb ik altijd beveiliging mee naar openbare optredens. Maar in elk ander opzicht ben ik vrijer dan ooit’, stelt ze.

Vrijheid betekent voor Lale vooral de regie hebben over haar eigen leven. ‘Het kunnen doen waar ik zin in heb, zonder rekening te houden met sociale controle en mijn familie die daar van alles van vindt.’  

Bovendien is het haar veel waard dat ze anderen die zich in eenzelfde situatie bevinden, helpt met haar boek. ‘Ik wil hen zeggen: je bent niet alleen. Je kan echt wel voor jezelf opkomen. Het is zeker niet makkelijk. Je zal je eenzaam voelen en tegengewerkt worden, maar je kan voor jezelf kiezen.’