Hoe kon er zo'n onmenselijke situatie ontstaan in Ter Apel?

De situatie bij het opvangcentrum in Ter Apel wordt - in plaats van beter - eerder slechter. Al wekenlang slapen er mensen buiten, de hygiëne is er slecht en resulteert in gezondheidsproblemen, en afgelopen week overleed een drie maanden oude baby in de sporthal die als opvangplek dient.

Al maanden zijn de omstandigheden van mensen bij het aanmeldcentrum in Ter Apel verschrikkelijk. Waar in mei voor het eerst tientallen mensen noodgedwongen op het gras buiten het aanmeldcentrum moesten slapen, is dat aantal inmiddels opgelopen tot ruim zevenhonderd afgelopen dinsdag op woensdagnacht. In diezelfde nacht is in de sporthal - die als noodopvang wordt gebruikt - een drie maanden oude baby overleden. 

De omstandigheden zijn zodanig ernstig dat Artsen zonder Grenzen medische hulp gaat bieden. Het is in Ter Apel, volgens de hulporganisatie, inmiddels vergelijkbaar met de omstandigheden in het Griekse vluchtelingenkamp Moria, zo schrijft Joop vandaag. 

Al maanden trekken mensen en organisaties aan de bel over de schrijnende situatie, toch is de situatie enkel verergerd.

April
In april van dit jaar noemt de Groningse burgemeester Koen Schuiling de opvang voor asielzoekers in Ter Apel al mensonwaardig. Na een bezoek aan de opvang voelde hij zich dagen beroerd, meldt Joop.Hij vergelijkt het aanmeldcentrum met Lampedusa. 'Kinderen spelen tussen het afval.' Op dat moment was de locatie al overbevolkt: in de noodtenten waar officieel plek was voor maximaal 275 vluchtelingen, sliepen op dat moment al geregeld 700 mensen.

Mei
Ook burgemeester Jaap Velema van Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, noemt de situatie al in mei ‘onverminderd zorgelijk’ en doet een dringende oproep aan de landelijke overheid om voor humane omstandigheden in Ter Apel te zorgen.

Juni
Eind juni doet Sjors Fröhlich, burgemeester van de gemeente Vijfheerenlanden, een voorstel. 'Nu Lelystad Airport de komende jaren niet opengaat, zou het kabinet het vliegveld moeten aanwijzen als aanmeldcentrum voor asielzoekers. Op die manier kan het centrum in Ter Apel, waar de opvang van vluchtelingen nu mensonwaardig is, worden ontlast', schrijft Joop. Volgens Fröhlich is het vliegveld bij uitstek geschikt voor het opvangen van mensen. Vooralsnog is dit niet gebeurd. 

Juli
In juli werd door het kabinet geopperd mensen op zee - specifieker: op cruiseschepen - op te willen vangen. Maar er is nog veel onduidelijk, bijvoorbeeld: waar die schepen kunnen liggen. Daarom overweegt het kabinet om 'de boten voor de kust te laten dobberen'. 'Een dergelijke ‘oplossing’ stuit wel op allerhande praktische en juridische problemen', schrijft Joop.

Eind juli roepen vijf organisaties (UNICEF Nederland, UNHCR Nederland, de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, het Nederlandse Rode Kruis en VluchtelingenWerk) gezamenlijk in een brief aan premier Rutte op om een einde te maken aan de crisis in de opvang van asielzoekers 'door zelf de regie te nemen en de impasse te doorbreken', schrijft Joop.In de brief noemen de organisaties het onacceptabel om kwetsbare mensen en kinderen in de open lucht te laten overnachten, zonder goede toegang tot onderdak, wc's en douches, hulp en informatie.

Augustus
De crisis wordt steeds groter en de situatie schrijnender. Een woordvoerder van de Veiligheidsregio Groningen noemt het een beschamende situatie. Op het dieptepunt (in de nacht van dinsdag 23 op woensdag 24 augustus) sliepen er 700 mensen in de buitenlucht bij het aanmeldcentrum. In diezelfde nacht overlijdt er een drie maanden oude baby in de sporthal - die als noodopvang wordt gebruikt. 'De doodsoorzaak wordt nog onderzocht. Kamerleden Kati Piri (PvdA) en Suzanne Kröger (GroenLinks) hebben in een brief aan de verantwoordelijke staatssecretaris Eric van der Burg (Justitie en Veiligheid, VVD) om opheldering gevraagd', aldus Joop.

Artsen zonder Grenzen besluit medische hulp te bieden aan mensen in Ter Apel, nadat een team een week eerder poolshoogte kwam nemen. 'Het team sprak mensen die zich al een week niet hadden kunnen wassen. Sommige hadden door het gebrek aan hygiëne een huidziekte opgelopen. De laatste dagen brengen honderden mensen de nacht door in de buitenlucht, ongeacht de weersomstandigheden. Onder hen zwangere vrouwen, kinderen, en mensen met chronische ziekten zoals diabetes.'

Hoe kon het zo misgaan?
De situatie is het gevolg van jarenlang wanbeleid, volgens Joop. 'Zo is er een groot tekort aan beschikbare woningen voor vluchtelingen die een status hebben gekregen. Ruim 13.000 mensen wachten daarom nog altijd in de opvang tot ze eigen woonruimte krijgen.' Onder het vorige kabinet sloot het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) locaties. Ook werd er vanaf kabinet-Rutte I voortdurend aangedrongen op opvang van vluchtelingen in de eigen regio.

Daar sluit ook Druktemaker Pieter Derks van De Nieuws BV zich bij aan. 'Het is geen crisis, het is beleid', betoogt hij. 

Deze week klinkt met enige regelmaat het woord 'asielstop'. Geen oplossing volgens Dolf Jansen. 'Als je een asielstop als oplossing poneert terwijl je weet dat het tegen internationale verdragen en een basis van menselijkeheid en solidariteit ingaat, dan kun je precies dat zeggen wat mensen in Tubbergen en in de regio Ter Apel willen horen.'

Dus, waar blijft de actie in Ter Apel?
Die vraag stelt De Nieuws BV aan Roos Ykema van stichting MiGreat. 

Hoe gaat het in andere landen?
Niet alleen in Nederland, maar ook in andere landen verloopt de opvang van vluchtelingen problematisch. In België is de situatie even schrijnend, blijkt uit een gesprek met Pieter Spinnewijn, operationeel directeur bij Fedasil, in De Nieuws BV.