Help, mijn nudes staan online: wat nu?

Je naaktfoto of sextape, die je in vertrouwen naar iemand hebt gestuurd, staat ineens op internet. Wat kan je dan doen?

‘Al vrij snel kreeg ik een appje van iemand met: “Fem, wat heb je gedaan?”’, vertelt Femke (20) in Jurre’s Date. Op haar veertiende stuurde ze een foto van haar borsten naar een jongen die ze al een tijdje leuk vond. Ze wilde haar nude opslaan, maar plaatste hem per ongeluk in haar verhaal. Destijds kwam er nog geen waarschuwingsmelding vooraf. Ze verwijderde hem na vijf seconden, maar tevergeefs. ‘Mensen hadden er al screenshots van gemaakt. (…) je zag mijn hele gezicht: ik was hartstikke herkenbaar!’

De periode nadat haar foto was uitgelekt was 'hartstikke kut'. ‘Je weet dat je wordt aangekeken, dat ze over je praten. Elke dag ging ik met een shit gevoel naar school.’ Haar vriendinnen maakten haar zelfs uit voor 'slet'. ‘Ze waren gewoon royaal aan het roddelen.’

Ook Zuellen Rodrigues werd uitgemaakt voor 'hoer', nadat haar toenmalige vriendje op haar achttiende een filmpje van haar ontmaagding – dat hij stiekem had gemaakt – online zette, vertelt ze in Op1.

‘Vaak is er nooit toestemming verleend om die naaktfoto’s verder te verspreiden’, vertelt seksuoloog Simone Belt in Vroeg!. Hoe voorkom je dat dit gebeurt en wat kan je doen als je naaktfoto of -filmpje al online staat?

‘Wat je vaak ziet is dat beelden in eerste instantie in de privésfeer zijn gemaakt, maar dat er nooit toestemming is verleend om die foto’s verder te verspreiden’, vertelt Belt. ‘Maar daar kan natuurlijk misbruik van gemaakt worden als de andere persoon zo’n foto of video doorstuurt naar anderen. Het kan ook zijn dat er een hack heeft plaatsgevonden of dat mensen stiekem gefilmd worden.’

Het gaat dus niet altijd om wraakporno: online seksuele intimidatie en doorgestuurde naaktfoto’s. Dat is namelijk al wel strafbaar. ‘Sinds januari 2020 is het openbaar maken, het verspreiden en het ter beschikking stellen van naaktfoto’s of -video’s strafbaar en dat is een hele vooruitgang’, vertelt advocaat Diwi Rademakers in De Nieuws BV. Zij staat slachtoffers van publiekelijke, online seksuele vernedering bij.

Rodrigues was slachtoffer van sextortion, waarbij gedreigd wordt seksueel getinte foto’s of video’s online te plaatsen wanneer het slachtoffer niet doet wat door diegene wordt gevraagd. ‘Hij wilde dat ik een naaktfoto stuurde en in ruil daarvoor zou hij de video niet online zetten.’ Dat gebeurde uiteindelijk toch. Rodrigues werd zelfs een half jaar lang gestalkt. ‘Het leven draait van positief naar negatief; niemand wilde meer met mij praten, ook mijn vrienden niet.’

‘De paniek en schaamte om om hulp te vragen is groot’, aldus Belt. ‘Mensen krijgen er over het algemeen negatieve reacties op.’ Er wordt veel aan victim blaming gedaan, waardoor het slachtoffer met opmerkingen als “had je maar niet zo’n video moeten maken” de schuld in de schoenen krijgt geschoven. Het Centrum Seksueel Geweld spreekt in De Nieuws BV zelfs van second rape, omdat victim blaming schadelijker kan zijn dan de gebeurtenis zelf.

‘De focus moet liggen op de daders en niet op de slachtoffers’, vindt journalist Milou Deelen in hetzelfde programma. ‘Want de daders zijn de kern; zij sturen zo’n foto door en zijn verantwoordelijk voor al het leed dat vervolgens wordt veroorzaakt.’

Zo begon Rodrigues door angst en opmerkingen stemmen in haar hoofd te horen die dezelfde nare opmerkingen maakten, waardoor ze een einde aan haar leven wilde maken.

Denk jij aan zelfdoding?
Je bent niet alleen. Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of bel 0800-0113 (gratis).

Je staat er niet alleen voor’, is de boodschap die Belt mee wil geven aan iedereen die slachtoffer is geworden van het verspreiden van diens naaktbeelden. ‘De verantwoordelijkheid ligt bij een heleboel partijen, maar in ieder geval niet bij het slachtoffer. De mensen die die beelden ongewenst en zonder instemming verspreiden, zijn de primaire groep die daar de verantwoordelijkheid voor draagt. Dat moet natuurlijk stoppen.’

Daarnaast moeten online platforms volgens haar de verantwoordelijkheid nemen om te bewijzen dat er consent is voor het publiceren van amateurbeelden.Vagina.nlen xhamster.comwerden daarom al voor de rechter gesleept, omdat ze naaktbeelden zouden tonen zonder toestemming van de mensen die erop staan.

‘Iedereen kan video’s uploaden en daar is niet echt controle op’, aldus Belt. ‘Pas op het moment dat iemand bezwaar maakt om een video offline te halen, wordt er misschien actie ondernomen, maar dan is het natuurlijk vaak al te laat en bovendien kan het heel moeilijk zijn om die beelden te laten verwijderen.’

Daar kan presentatrice Welmoed Sijtsma over meepraten. Zij werd slachtoffer van deepfake-porno: een video met seksuele handelingen die zij zelf niet uitvoerde. ‘Er zijn hulporganisaties (zoals Helpwanted, red.) die je kunnen helpen bij het offline halen van de video’s, maar in mijn geval zijn er negenhonderd pagina’s aan Google-hits waar die video nog op staat’, vertelt ze in Khalid & Sophie.

‘Ik denk dat je ervan bewust moet zijn dat die pikante naaktfoto of -video eventueel doorgestuurd kan worden’, vertelt Spuiten en Slikken-presentatrice Emma Wortelboer. Ze deelt daarom drie tips in Emma’s Peepshow over het verantwoord maken van nudes:

1. #geenhoofd
   ‘Als je iets deelt, hoofd buiten beeld’, riep Spuiten en Slikken een aantal jaar geleden al op in de campagne #geenhoofd. ‘Zo blijf je onherkenbaar en houd je de gevolgen in de hand.’
2. Verberg herkenbare plekken
   Heb je herkenbare plekken op je lichaam, zoals tatoeages of moedervlekken? Camoufleer deze dan met concealer. Zo is niet te achterhalen dat jij het bent.
3. Bewaar je naaktfoto’s op een veilige plek
   Download bijvoorbeeld een fotoalbum met het icoontje van een rekenmachine, waarin je een code moet invullen om bij je nudes te komen. ‘Je wil niet dat je vrienden of je ouders door je galerij heen gaan en ineens de lekkere naaktfoto’s van je scharrel of jezelf zien staan.’