De prijs van een forse salarisverhoging: consumentenvertrouwen

Dit wordt geen antikapitalistisch betoog, dat beloof ik. Dat gezegd hebbende, is het zo dat veel van de reacties online op z’n zachtst gezegd kritisch waren. Tenminste, totdat ik mij ineens besefte dat het spectrum van onlinereacties heel breed is. Letterlijk. Van goed doordachte comment tot aan doodsbedreigingen van met drek overgoten borderline toetsenbord-tbs’ers en middelbare school-schutters-in-spé. Je weet wel, die schreeuwtypes. Vaak met profielfoto van een Nederlandse vlag of een wolf, die uit het niets - vaak ’s middags - wildvreemde dames online om foto’s van hun voeten vragen, of zoiets. Dan wordt het beeld ineens een stuk minder vrolijk.

“Zakkenvuller! Een beloning na zo’n grote economische crisis? En ik maar opgescheept zitten met een studieschuld!”, “Ja, dag ING! Ik kan mijn huur in Amsterdam niet eens betalen!” of “Neef, koop ff een dikke gouden ketting voor me!”. Dit zijn slechts een paar van de reacties die de woede en ongeloof illustreren. Ik moet eerlijk gezegd ook wel toegeven dat ik best schrok van het nieuwtje. Want studieschuld. Want Amsterdam. Want geen dikke gouden ketting.

Wel schreeuwden zij – van zinnig tot debiel - allemaal één gemeenschappelijk dingetje uit: een gebrek aan vertrouwen in de ING. Énnnn misschien een tikkeltje hebzucht en jaloezie. Politiek Den Haag voegt daar ook nog eens aan toe dat zo’n verhoging niet veel eer doet aan de zogenaamde ‘lessons learned’ van de kredietcrisis in 2008. Toen al het geld ineens weg was en banken na afloop beloofden nóóit meer met rentes en hypotheken te spelen. 

En die vertrouwenskwestie blijkt nogal een ding te zijn: de Nederlandse Vereniging van Banken (NvB) liet in de zogeheten Vertrouwensmonitor in 2017 weten dat het consumentenvertrouwen in de bankensector slechts een magere 2.9 is. Op een schaal van 1 tot 5 weliswaar, maar dan nog een kleine voldoende. Het vertrouwen in de banken waar consumenten zelf gebruik van maken is volgens diezelfde monitor nóg lager! 

Het beeld van de aardige bankmedewerker die onder gunstige voorwaarden jou een mooie hypotheek probeerde te slijten, is met de kredietcrisis als een oude eierkoek afgebrokkeld, net als de huizenmarkt toentertijd. Risicovolle investeringen, een schrijnend gebrek aan vertrouwen tussen banken onderling en het verstrekken van goedkope hypotheken leverden niets anders op dan ellende. Weg Amsterdam, geen dikke gouden ketting en nog steeds een torenhoge studieschuld. Het lastige is dat dit allemaal gebeurde in een systeem waarin dit soort acties gewoon gedoogd worden. Nu nog steeds trouwens.

De financiële markt is in de loop der jaren enorm veranderd. In veel gevallen een prima ontwikkeling: geld verplaatst zich vele malen sneller dan een miljoenmiljard jaar geleden en je kunt er leuke dingen mee doen op de aandelenbeurs. De Nederlandse economie heeft er in ieder geval veel aan gehad. Prima. Tenminste, totdat er roekeloos werd geïnvesteerd en hypotheken praktisch uitgedeeld werden. Banken vielen een voor een om. Ook de ING was aan de beurt en de bank had ineens een geldinjectie van de Nederlandse Staat nodig. Tien miljard euro en een straaljager. Mede mogelijk gemaakt door de burger. Een beetje populisme mag wel, toch? 

De staatssteun is inmiddels al een paar jaar volledig afbetaald, maar de zure nasmaak is bij veel mensen kennelijk blijven hangen. Nog meer dan gewoonlijk. “Hoe kan een bank het maken om zo’n forse salarisverhoging door te voeren terwijl zij pas sinds een paar jaar weer uit de rode cijfers zijn?” Misschien ben ik een beetje naïef als ik zeg dat iedere idioot zich er heel erg van bewust is dat een CEO van zo’n grote bank zijn best wel, nou ja, een moeilijke baan is. Een baan die dan ook voldoende beloond dient te worden, zeker omdat Nederland er inmiddels financieel wel redelijk goed voor staat. Maar het gebrek aan vertrouwen en de imagoschade die banken zoals de ING hebben geleden door de kredietcrisis is volgens mij iets wat zelfs een loonsverláging niet zou kunnen oplossen. 

Is het gebrek aan vertrouwen in de ING of Ralph Hamers nu nog wel gerechtvaardigd? Ik denk het niet. Ralph Hamers’ salarisverhoging is na de aandeelhoudersvergadering van gisteren ruim 48% omlaag gegaan, naar 2.2%. Probeer nu maar eens een dikke BMW te kopen, Ralph! Ha!

Op economisch vlak doet Nederland het in veel opzichten prima, en de bankensector staat voor het grootste gedeelte ook weer op vier poten. Het leven lacht ons allemaal toe. Het angstaanjagende zit ‘m vooral in het feit dat het financiële systeem feitelijk gezien nog steeds net zo kwetsbaar is als in 2008: er wordt nog steeds her en der en ver belegd in risicovolle aandelen, en als banken onderling het vertrouwen in elkaar kwijtraken, dan is het aftellen tot de volgende ramp. 

Dus, tegen die goed doordachte reactie-plaatser zeg ik: het systeem verander je niet zomaar, en Ralph Hamers en de ING zijn volgens mij zo slecht nog niet. Tegen die toetsenbord-tbs’er zeg ik: nee, het ligt niet aan de overheid. Schiet geen middelbare scholen overhoop en vraag mijn zus alsjeblieft niet om 14:00 ’s middags om foto’s te sturen van haar voeten. Alvast bedankt.