Zeventigste NAVO-top zorgt niet voor feestvreugde

De NAVO-top van dit jaar is een speciale. Het bondgenootschap vierde tijdens deze top op 3 en 4 december haar zeventigste verjaardag. Maar, erg feestelijk was de stemming niet. Meer dan ooit staan de leiders van de NAVO-landen lijnrecht tegenover elkaar. Hoe hebben presidenten Trump, Macron en Erdogan zich opgesteld tijdens de top? En wat verwacht het bondgenootschap de komende tijd van Nederland?

Solidariteit is al sinds de oprichting van de NAVO de essentie van het bondgenootschap. Een aanval op één van de lidstaten, is een aanval op allen en zal dan ook leiden tot een reactie van allen. Deze verdedigingstactiek is nog altijd bedoeld om een geloofwaardig militair apparaat te tonen, om vijanden af te schrikken. Maar, zo blijkt ook tijdens deze zeventigste top, er is veel mis binnen het bondgenootschap. Staat de NAVO nog sterk?

Tijdens de top zijn alle ogen gericht op de belangrijkste bondgenoot: de Verenigde Staten. De VS betaalt veruit het meeste voor de verdediging van alle NAVO-leden. De vraag is of dit zo blijft. Hoe zeker kan Europa nog zijn van de hulp van hun bondgenoot en belangrijkste lidstaat? Tijdens zijn inauguratie eind 2017 stelde Donald Trump al dat het volgens hem afgelopen was met het subsidiëren van de legers van andere landen en het uithollen van het Amerikaanse leger voor de veiligheid van andere landen. Oud-ambassadeur van de VS Henne Schuwer zat tijdens deze speech linksachter Trump. Bij PAUW vertelt hij wat er op dat moment door hem heen ging. “Ik dacht, dit is een frontale aanval op de relaties met het buitenland. Ik vroeg me af hoe hij dit dan recht zou gaan zetten.”

Trump is tijdens zijn verdere presidentschap ook niet vaak positief over de NAVO. Hij vindt dat de VS minder geld moet uitgeven aan de verdediging van andere landen, die zelf niet de norm van twee procent halen. Toch verdedigde de president de NAVO tijdens de meeting in London. President Macron van Frankrijk noemde het bondgenootschap eerder deze week “hersendood”, dit vond president Trump beledigend en oneerbiedig. De NAVO doet volgens hem veel goed werk. Trump benadrukte daarbij dat niemand de NAVO zo hard nodig heeft als Frankrijk.

Oud-ambassadeur Schuwer begrijpt de reactie van Trump, hoewel beide partijen schuld hebben. “Ik denk dat de uitspraken van Macron over de NAVO onverstandig en onwaar zijn, maar de manier waarop Trump praat over Frankrijk is ook onwaar.” Frankrijk heeft een eigen kernmacht en een groot leger, dus het land is onafhankelijker van de NAVO dan bijvoorbeeld Duitsland en Nederland, die allebei een kleiner leger hebben.

Hoewel NAVO-landen dus zelfstandiger zullen moeten worden op het gebied van defensie, doet de VS nog steeds veel voor het bondgenootschap. Over een paar weken komt de grootste uitzending van Amerikaanse troepen van de afgelopen 25 jaar naar Europa voor een oefening. Maar, ook Europa besteedt de laatste vijf jaar steeds meer geld aan defensie.

Naast het conflict tussen Macron en Trump en de onenigheid over de verdeling van de defensie-uitgaven, is ook de onaangekondigde Turkse aanval op Syrië een belangrijk discussiepunt. President Erdogan startte deze aanval zonder overleg of goedkeuring van zijn NAVO-bondgenoten en kocht daarnaast een Russisch antiraketsysteem.

Kort voor de start van de top verkondigde de president dat hij steun eist voor zijn aanval in Noord-Syrië. Zo niet, dan zal zijn land zich keren tegen de verdediging van Oost-Europa en de plannen voor de verdediging van de Baltische landen.

De vraag van Henne Schuwer tijdens de inauguratie van Trump - hoe gaat Trump de ongelijke bijdragen binnen de NAVO rechtzetten? - werd tijdens de NAVO-top gedeeltelijk beantwoord. In 2017 gaf de president al aan dat hij wil dat NAVO-landen meer geld gaan betalen. Woensdag is bekendgemaakt dat Nederland dan ook vanaf 2021 per jaar ruim vijf miljoen euro meer gaat betalen. Jaarlijks betaalt Nederland nu ongeveer 73 miljoen euro aan de operationele kosten van de NAVO. Ook andere landen van de NAVO gaan meer bijdragen. Dit jaar halen negen van de 29 landen halen dit jaar de twee procentnorm, dit waren er vorig jaar nog maar drie. Daarnaast streven de meeste landen ernaar om in 2024 de norm te halen.