Wat president Trump van deze man kan leren

November 2016, election night, drukte Barack Obama de Amerikaan iets op het hart: je bent die je bent, en je karakter verandert niet zodra je het Oval Office intrekt. Eén president is echter de uitzondering op deze regel. En zijn naam is niet Donald J. Trump.  

Chester A. Arthur, geboren in 1829, lijkt in zekere op Trump. Arthur was een vermogende New Yorker die tot verbazing van vriend en vijand het Witte Huis betrok. De grootstedelijke intellectuelen kleineerden hem, noemden hem ongekwalificeerd en corrupt, maar toen Arthur jaren later afzwaaide als 21ste president van de Verenigde Staten, werd hij geprezen. Hij was, zo schrijft de Amerikaanse nieuwssite Politico in een prachtige longread, ‘T he Man The Presidency Changed ’.

De Amerikaanse Burgeroorlog maakte een eind aan de carrière van de jonge advocaat Chester Alan Arthur. Hij was 24 jaar oud toen hij de beroemde zaak van Elizabeth Jennings won. Jennings was een jonge zwarte vrouw die de toegang tot de tram was geweigerd vanwege haar huidskleur. De zaak rolde de loper uit voor een segregatieverbod in trams.

Tijdens de oorlog was Arthur kwartiermeester-generaal voor de Unie. Na de oorlog beëdigde de nieuwe Republikeinse president hem als hoofd van het douanekantoor in New York, waar Arthur de wereld betrad van zilveren medailles, dure rijtuigen en hoge hoeden (naar de laatste Britse mode) – een wereld van corruptie en zelfverrijking. Zijn ontslag door de nieuw verkozen president Hayes maakte een einde aan die weelde.

In 1880 vonden nieuwe verkiezingen plaats. Het congreslid James Garfield werd door de Republikeinse partij vooruit geschoven als presidentskandidaat. Arthur werd gevraagd als tweede man door de Republikeinen. En zowaar, Garfield werd verkozen tot president. Arthur werd zijn vice-president.

Het presidentschap van James Garfield duurde echter niet lang. Hij werd neergeschoten door een getroebleerde werkloze en kwam in het ziekenhuis te liggen. En vicepresident Arthur, zo speculeerden de kranten, kon weleens achter de aanslag op Garfield zitten.

De situatie van de gewonde president verslechterde. Arthur had niet de wens president te worden, mede door de publieke opinie. Toen ontving hij een brief van een 31-jarige New Yorkse. Zij sprak hem moed in en wakkerde Chester Arthurs presidentiële ambitie aan. Hun correspondentie is het weinige dat van Arthurs jonge leven bewaard is gebleven in de Library of Congress. Arthur schaamde zich naar verluidt voor zijn deelname aan de corrupte gevestigde orde.

Garfield stierf, Arthur werd president. Hij besloot de zelfverrijking en corruptie aan te pakken via hervormingen van het publieke bestel, tot groot ongenoegen binnen zijn Republikeinse partij. In 1883 tekende Arthur de Pendleton Civil Service Reform Act, die de regels aanscherpte voor het aannemen, het promoveren en het ontslaan van overheidsmedewerkers. In Trumps bewoordingen:  he drained the swamp.

Lang duurde Arthurs presidentschap niet. Na één ambtstermijn was hij zijn vrienden van vroeger verloren, en had hij de hervormingsgezinden niet voor zich weten te winnen. In 1885 eindigde zijn avontuur definitief: hij werd niet herkozen. Daarnaast leed Arthur in stilte aan een leveraandoening, waaraan hij een jaar later bezweek.

Een redacteur van een Amerikaanse krant eerde Arthurs presidentschap met een diepe buiging. Politico citeert: “Niemand is ooit zo ernstig gewantrouwd toen hij aan zijn presidentschap begon, en niemand was ooit zo alom gerespecteerd, door vriend en vijand, toen hij pensioneerde.”

Na acht maanden, constateert Politico , heeft het presidentschap Trump niet veranderd. Geen Noord-Koreaanse raket deed hem zijn flamboyante act matigen, geen orkaan wist medeleven op te roepen. Tijdens zijn bezoek aan Houston, na orkaan Harvey, sprak hij vrijwel uitsluitend over zichzelf.

Zoals Barack Obama zei, op die historische verkiezingsnacht: “Het presidentschap vergroot je uit en richt een schijnwerper op je karakter.”