Wat Groningers bezighoudt deze Provinciale Verkiezingen: “Ik mis een plan”

In het dorpje Middelstum, dat onderdeel is van de gemeente Loppersum, bezoeken we Marko Datema. Hij woont middenin het dorp samen met zijn partner Mariska de Lange en hun vier kinderen. De 41-jarige communicatieadviseur is geboren en getogen in deze omgeving. En er is geen haar op zijn hoofd die erover denkt om de omgeving te verlaten: “Wij zijn echte Groningers”, vertelt hij. “Ons werk is hier, onze sociale contacten zijn hier. We hebben alles hier.”

Aardbevingen zijn in Loppersum aan de orde van de dag. Dit jaar alleen al waren er  vijf in korte tijd . Daarop volgde het rigoureuze besluit om de gaswinning in dit dorp te stoppen, maar dat betekent niet dat de aardbevingen direct ophouden. Of dat alle schade van voorgaande aardbevingen meteen wordt hersteld.

Iedereen in het dorp - en in de omliggende dorpen - kent wel iemand met scheuren in zijn muren, een verzakt dak, of een onbewoonbaar verklaarde woning. Oorzaak: de lucratieve gaswinning van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), die inmiddels zo’n  250 miljard euro  in het laatje van de overheid heeft gebracht.

En er zijn goede dingen mee gedaan. De overheid besteedde het aan lopende financiële zaken: sociale zekerheid, openbaar bestuur, veiligheid en  infrastructuur . De provincie Groningen ziet echter vooral de keerzijde van de onderneming. Ze kampt met  steeds meer   aardbevingen, de bewoners lijden zowel geestelijk als lichamelijk onder de ellenlange schadeprocedures van de NAM. En onder de blijvende schade aan hun huis die maar niet wordt hersteld. Een  parlementaire enquête  moet nu helderheid bieden of er door de overheid op een juiste manier is omgegaan met de risico's van de gaswinning, waar zij zo’n 59 jaar geleden mee startte.

(Zicht op Loppersum ©  Flickr)

Louis Stiller (59) woont in Warffum, een dorp in het noorden van Groningen, op zo’n twintig minuten rijden van Loppersum. Hij is schrijver, geboren en getogen Groninger en woont alweer zijn 12 jaar in zijn huidige woning samen met zijn partner Maaike. In zijn dorp wordt ook gas gewonnen. We gaan bij hem langs, hoe staat hij in de huidige verkiezingen?

Louis: “We hebben hier substantieel minder last van bevingen dan in Loppersum, maar ook hier is de gaswinning hét thema deze verkiezingen”, begint Louis. “Dit huis is drie á vier keer geraakt. Ik was telkens weg voor werk in Amsterdam, maar Maaike heeft alles meegemaakt. Het moet echt een hele angstaanjagende ervaring zijn.”

"Middenpartijen denken niet aan ons, weet ik inmiddels" 

“De wrevel zit hier vooral bij de middenpartijen die al die jaren de gaswinning hebben goedgekeurd en niet goed hebben gereageerd op de schademeldingen van de inwoners. Ik heb het dan over CDA, PvdA, VVD, D66.” Louis verwacht deze verkiezingen vooral kansen voor SP en GroenLinks, en voor de kleinere partij Gronginger Belang. Opgericht door Groningers die een partij wilden die enkel voor hun belang op zou komen en onafhankelijk opereert van de landelijke politiek.

“Het houdt mij ook bezig: waar moet ik nu op stemmen? De middenpartijen zijn er niet voor mij, dat hebben ze de afgelopen jaren laten zien. En de SP en GroenLinks zijn zo klein dat ze bij het maken van beleid toch vaak moeten buigen voor grotere partijen of een richting krijgen opgelegd vanuit landelijk partijbelang. Ik wil ook stemmen op iemand die hier in de regio woont. Ik zag dat DENK iemand op onze lijst heeft gezet die in Rotterdam woont. Wat weet die persoon nou van mijn provincie? Ik geloof daar niet in.”

Niet stemmen is echter ook geen optie. “Dan gaat je stem op in de stemmen van mensen die onverschillig zijn wat betreft politiek”, stelt Louis. En dat signaal wil hij ook niet geven, want hij wil wel dat de politiek iets gaat doen. “Wat ik heel erg mis is één groot plan. De gevolgen van de gaswinning zijn te klein voor de landelijke politiek en te groot voor de gemeenten. Het is precies iets waar de provincie het voortouw in zou moeten nemen. Zij kunnen bijvoorbeeld zeggen: Jongens, we zitten met z’n allen al heel lang in deze penarie. Laten we ervoor zorgden dat dit in de toekomst niet meer gebeurt. En dan met een plan komen voor duurzame energiewinning. Wij kunnen de voorbeeld provincie worden voor de rest van Nederland. Daarmee kan je mensen nieuwe hoop geven. En dat is hier hard nodig.”

"We willen liever zelfvoorzienend worden" 

Louis verwacht echter niet veel van de politiek als het gaat over de herstelwerkzaamheden en het afhandelen van de schadeprocedures. Hij heeft wat dat betreft meer vertrouwen in het recht. Het Europees recht wat als het gaat om het volledig stoppen met de gaswinning, en het Nederlandse recht wat betreft het tegemoetkomen van de Nederlanders die in de puin zitten. En hij heeft vertrouwen in de lokale gemeenschap.

“Je ziet overal in de dorpen hier clubjes mensen samenkomen om te bedenken hoe ze samen zelf energie kunnen produceren. Ze leggen wat geld bij elkaar leggen en bedekken een leegstaande schuur van een boer met met zonnepanelen, bijvoorbeeld. Of investeren in windmolens. Er is een tendens om te kijken hoe we zelfvoorzienend kunnen worden. Hoe minder de overheid voor de gemeenschap doet, hoe meer we voor onszelf en elkaar gaan zorgen. Oud en jong doet daaraan mee. Niemand heeft het over weggaan, we willen hier allemaal blijven wonen. En als de overheid ons niet helpt, dan doen we het wel zelf.”