Wat als Catalonië onafhankelijk wordt?

Qua inkomsten zal de regio niet snel in de problemen komen. Catalonië is goed voor één vijfde van het Spaanse bruto nationaal product en brengt van alle regio’s het  meeste  geld binnen voor de staatskas. Dat komt door de hoge industrialisatie, gericht op chemische en biofarmaceutische producten en medische technologie.

Een andere belangrijke bron van inkomsten is het toerisme. Een kwart van alle toeristen in Spanje gaat naar Catalonië, en met een goede reden. Of je nou wil skiën in de Pyreneeën, aan het strand van de Costa Brava wil bijbruinen of een culturele stedentrip naar Barcelona wil ondernemen: er is een veelzijdigheid te vinden aan toeristische attracties.

Problemen ontstaan echter wel op het gebied van de positie binnen de Europese Unie en het gebruik van de euro. Catalonië  moet  eerst kandidaat-lid van de EU worden, zoals iedere nieuwe staat dat zou moeten. Een eventueel lidmaatschap zou dan ook nog door Spanje geblokkeerd kunnen worden. Officieel moet Catalonië op zoek naar een nieuwe munteenheid, en de regio zal op zoek moeten naar een vervanging voor de  miljarden  Europese steun die ze nu ontvangt. Aan de andere kant kan het belastinggeld dat nu aan Madrid wordt betaald, zo’n negen procent van het bruto nationaal product van de regio, zelf worden geïnvesteerd.

Op dit moment heeft Catalonië geen eigen belastingdienst, sociale zekerheid en centrale bank. ‘Een cruciale taak voor de volgende regering,’  zegt  de voormalig Catalaanse president Artur Mas daar over, ‘maar aan een eigen belastingdienst werken we bijvoorbeeld al anderhalf jaar.’ Een eigen onderwijssysteem en politiemacht bestaan al wel.

De Spaanse politieke geschiedenis, of eigenlijk de geschiedenis van de verschillende koninkrijken die het Iberisch schiereiland rijk is geweest, zit complex in elkaar. In de loop van de geschiedenis heeft Catalonië zich verschillende keren onafhankelijk geprobeerd te verklaren.

Onder dictator Francisco Franco werd de regio onderdrukt, pas na zijn dood kon de regio weer een eigen cultureel karakter ontwikkelen. In 1979 werd Catalonië een autonome regio binnen Spanje, met een eigen parlement en president, maar de roep om meer vrijheid en onafhankelijkheid blijft groeien. Zo vormden Catalanen in 2012 een menselijke ketting van 400 kilometer om de roep om onafhankelijkheid kracht bij te zetten. Rond de 1,6 miljoen Catalanen stonden in de ketting.

Volgens de Spaanse grondwet is het niet mogelijk afstand te doen van de Spaanse nationaliteit. De Spaanse minister van buitenlandse zaken heeft echter  aangekondigd  dat alle Catalanen hun Spaanse nationaliteit verliezen als Catalonië onafhankelijk wordt.

Catalanen zijn trots op hun eigen cultuur. Onder de werken die wereldberoemd zijn vallen natuurlijk de Sagrada Famìlia van Antoni Gaudí en de kunstwerken van Salvador Dalí. Maar er is ook veel immaterieel cultuurgoed te vinden, denk aan de  Castells , menselijke torens tot wel tien ‘verdiepingen’ hoog, en de volksdans  Sartana .

De Catalaanse keuken verschilt van de rest in Spanje, en wordt sterk beïnvloed door aan de ene kant de kazen en worsten uit de Pyreneeën en aan de andere kant vis en zeevruchten uit de Middellandse zee. De Cava, een wijn te vergelijken met Prosecco en Champagne, is zeer bekend. Wat dat betreft voelen de Catalanen genoeg eigen identiteit, wat natuurlijk een belangrijke oorzaak is voor de roep om onafhankelijkheid.

Catalonië heeft haar eigen taal, het Catalaans. De stembiljetten voor het referendum zijn dan ook in zowel het Spaans als het Catalaans gedrukt. Naast de eigen taal spreekt men ook veel Castilliaans (Spaans), het is echter  niet ondenkbaar  dat bij onafhankelijkheid er veel energie wordt gestoken in het promoten van het Catalaans. Omdat de Spaanse regering er alles  aan doet het referendum te dwarsbomen, zijn de stembiljetten overigens in beslag genomen:  reden  voor burgers om eigen, onofficiële biljetten te drukken.

Davant la repressió, organització popular i insubmissió alegra. Ens arriben 1 MILIÓ de paperetes del referèndum a UB Central.  #FemHistòria   pic.twitter.com/NKLJ2Xlt2Q

Op sportief gebied hebben de Catalanen genoeg om trots op te zijn. Zowel de Formule 1 als de MotoGP rijden ieder seizoen een wedstrijd op het  Circuit de Catalunya  en de voetbalclubs FC Barcelona, Espanyol en Girona FC komen uit op het hoogste Spaanse niveau. Er is zelfs een officieel Catalaans voetbalelftal dat de regio vertegenwoordigd in internationale wedstrijden (onze eigen Johan Cruijff was ooit bondscoach van Catalonië).

Mocht het tot een splitsing van Spanje en Catalonië komen, dan zal dat ook leiden tot een splitsing van de voetbalcompetitie. ‘Als Spanje splitst, dan splitst La Liga. Laten we hopen dat het niet tot zo’n absurde situatie komt,’ twitterde de voorzitter van de competitie.

Si se rompe España, se rompe LaLiga. Esperemos no llegar nunca a ese absurdo.

Catalonië is niet de enige regio in Spanje met een sterke onafhankelijkheidsbeweging. Het is niet te voorspellen of onafhankelijkheid als  stimulans  werkt voor regio’s als Baskenland en Galicië dezelfde weg te volgen.

Op dit moment beschikken de Catalanen niet over een eigen leger. ‘Defensie is één van de gevoelige aspecten, er bestaat geen consensus over,’  verklaarde  Mas, ‘maar mijn partij en ik zijn ervan overtuigd dat Catalonië in de NAVO moet blijven, en als NAVO-lid moeten we aan onze verplichtingen voldoen. Het is onmogelijk voor Catalonië geen eigen defensie te hebben, ook al is het maar een kleine.’

Voor nu blijft de Spaanse regering bij haar standpunt: de regio’s hebben geen recht hun politieke toekomst te kiezen, laat staan zich af te scheiden van de Spaanse staat. De gestuurde agenten hebben overigens wel gezorgd voor een nieuw symbool van Catalaanse onafhankelijkheid: als gevolg van de cruiseschepen waar zij op ingekwartierd zitten is Tweety overal op straat te vinden bij demonstraties.