Stoptober 2019: roken in Nederland tien jaar na het rookverbod
Morgen gaat Stoptober van start. De Hoge Raad voert deze maand het verbod op rookruimtes in horecagelegenheden in. Vanaf 2020 zullen ook andere openbare gelegenheden, zoals scholen en zorginstellingen, een rookverbod moeten gaan handhaven. Verschillende maatregelen tegen roken gingen hier sinds 2008 al aan vooraf. Hoe is het tien jaar na het rookverbod gesteld met roken in Nederland?
Het rookverbod in 2008 was een omslagpunt voor rokend Nederland. Voor het eerst in jaren was een daling zichtbaar in het aantal mensen dat dagelijks rookte. De maatregel werd voornamelijk ingevoerd om het aantal mee-rokers terug te dringen, in het bijzonder horecamedewerkers. Een rookruimte was nog wel toegestaan, maar vanaf dit jaar is dat verleden tijd.
Het Nationaal Preventieakkoord werd in 2018 ingevoerd door staatssecretaris Paul Blokhuis. Hij presenteerde dit akkoord vorig jaar bij PAUW. Zijn maatregelen moeten ervoor zorgen dat de mogelijkheid tot roken op veel openbare plekken, zoals scholen en zorginstellingen, wordt teruggedrongen. Daarnaast moet het aantal verkooppunten volgend jaar sterk worden teruggedrongen. Volgens het akkoord zullen tabaksproducten vanaf 2020 bijvoorbeeld niet meer zichtbaar zijn in de supermarkt.
Minder rokers sinds 2008
Het rookverbod in openbare gelegenheden werd ingesteld in 2008. Deze maatregel heeft meteen gezorgd voor een lichte daling van het aantal rokende Nederlanders. 27 procent van de Nederlanders gaf toen aan regelmatig te roken, dit was de eerste daling sinds 2004. In de jaren na het rookverbod zette deze daling voort. Steeds minder Nederlanders begonnen met roken en steeds meer besloten te stoppen.
Aantal rokers blijft afnemen
Precies tien jaar na het rookverbod, blijkt het percentage rokers meer en sneller af te nemen. In 2018 rookte 22.4 procent van de Nederlanders. Het aantal mannelijke blijkt hoger dan het aantal vrouwelijke rokers, namelijk 25.7 procent tegenover 19.2 procent. Echter, het aantal sterfgevallen door roken is gestegen. In 2018 stierven ruim 19.500 mensen aan de gevolgen van sigaretten.
Een rookvrije samenleving in 2040
In het Nationaal Preventieakkoord is het doel vastgesteld om in 2040 een nagenoeg rookvrije samenleving te hebben. Het percentage rokers van dit jaar, 22 procent, moet voor die tijd teruggedrongen worden tot vijf procent. Om dit doel te bereiken zal gemiddeld per jaar één procent van de rokende Nederlanders moeten stoppen, als natuurlijk niemand er meer aan begint.
De meeste maatregelen uit het akkoord zullen vanaf 2020 ingaan. Vanaf dat moment riskeren openbare gelegenheden die zich er niet aan houden een boete. De vraag is of de gewenste vijf procent door de nieuwe maatregelen binnen twintig jaar ook daadwerkelijk gehaald wordt.
De meest opvallende preventiemaatregelen van 2008 tot 2040
1 juli 2008: Alle openbare gelegenheden worden rookvrij, zoals restaurants en kroegen. Rookruimtes zijn nog wel toegestaan, maar ze moeten afgesloten zijn en personeel mag er niet bedienen. Ook wordt de accijns op tabak weer verhoogd.
1 januari 2013: De stoppen-met-roken-programma’s worden weer vergoed vanuit het basispakket.
20 mei 2016: Sigarettenpakjes moeten verplicht afschrikkende foto’s bevatten die de lichamelijke gevolgen van tabak laten zien. Ook sigaretten met smaakjes en click-sigaretten zijn niet meer toegestaan.
23 november 2018: Het Nationaal Preventieakkoord wordt gesloten.
27 september 2019: De Hoge Raad verbiedt rookruimtes in horecagelegenheden.
2020: De maatregelen van het Nationaal Preventieakkoord zullen vanaf dit jaar worden ingevoerd. Daarnaast wordt de accijns op tabak weer verhoogd, sigarettenpakjes worden 1 euro duurder. Tabaksproducten mogen niet meer zichtbaar gestald worden in supermarkten. Hetzelfde geldt voor e-sigaretten. De pakjes krijgen een donkergroene kleur en bevatten geen merk meer. Schoolterreinen, kinderopvangen, pretparken en meer openbare locaties worden rookvrij.
2022: Sigarettenautomaten zijn niet meer toegestaan.
2023: De accijns op tabak wordt verhoogd, waardoor een pakje in 2023 €10 kost.
2025: Speeltuinen, sportverenigingen en zorginstellingen worden rookvrij.
2040: De doelen van het Nationaal Preventieakkoord moeten dit jaar bereikt zijn: alle openbare ruimtes zijn rookvrij en minder dan vijf procent van de bevolking rookt.