MH17: wat we weten 5 jaar na de ramp

In de afgelopen vijf jaar hielden we de ramp en nasleep nauwlettend in de gaten. Een terugblik.

Veel harde feiten waren er niet, vertelde RTL-verslaggever Jeroen Akkermans in  september 2014 . Hij was zelf naar het ramp- en conflictgebied in Oekraïne afgereisd om de ravage te zien. Het bergingswerk was nog in volle gang.

Akkermans vermoedde — net als velen — een raketinslag, maar dat zou pas later bekend worden gemaakt in  het rapport  van de Onderzoeksraad van Veiligheid. Er werd vermoed dat het ging om een BUK-raket, al sprak het Kremlin die bewering tegen.

Oktober 2014 , het volledige rapport van de Onderzoeksraad van Veiligheid laat nog op zich wachten. Toenmalig staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans schuift aan om de gang van zaken te bespreken. Die is traag. En de lijn tussen hypothese en conclusie lijkt dun, wanneer Timmermans zijn mond voorbij praat en suggereert dat een inzittende de tijd heeft gehad om een zuurstofmasker op te zetten. Die woorden kwamen hem later duur te staan: “U weet dat er iemand is gevonden met een zuurstofkapje op? Die heeft dus tijd gehad om dat te doen.”

Op  10 november  herdacht Nederland de vliegramp. Enige dagen eerder schoven nabestaanden van drie slachtoffers aan om hun rouw en andere ervaringen te delen met Nederland. Cecile Brouwer verloor haar zus, zwager, neefje en nichtje bij de ramp, Mara Hoek haar vriend, en Don en Leonie Vleesenbeek hun broer. Mara sprak zich uit tegen de aandacht voor de politieke impact. De persoonlijke impact (die op haar en haar lotgenoten), dat was waar het om draaide. Ze vertelde eveneens hoe ze afzijdig probeerde te blijven van al dat nieuwsgeweld: “Het is al erg en moeilijk genoeg om te beseffen dat ze er niet meer zijn, en de reden waarom: nee, dat wil ik niet binnenlaten.”

Maart, 2015 . Hoofdofficier van Justitie Fred Westerbeke heeft in een Russischtalig spotje getuigen opgeroepen. Wie heeft een BUK-raketinstallatie op de dag van de vliegramp in Oost-Oekraïne gezien? Die dag gaf het Joint Investigation Team (JIT) beelden vrij van de vrachtwagen die bij de lancering is gebruikt.

Mei 2018. En toen was het officieel: In mei 2018 brengt het onderzoeksteam JIT naar buiten dat de BUK-raket afkomstig is van het Russische leger, namelijk van de 53ste NT Aircraft Missile Brigade van de Russische Luchtmacht. De MH17 is neergeschoten met raket van het type 9M38, vanuit een veld dat zes kilometer ten zuiden van het plaatsje Snizjne ligt. De raketinstallatie werd na lancering terug naar Rusland gebracht.   “Er wordt vanuit Moskou meteen als gezegd: dat onderzoek kunnen we gelijk in de prullenbak gooien.”

Op 9 maart 2020 begint de rechtszaak over het neerhalen van vlucht MH17. Dat heeft het JIT in juni bekendgemaakt. Het onderzoeksteam heeft vier verdachten in het vizier en zij worden allemaal aangeklaagd voor moord. 

Hoofdofficier Fred Westerbeke, politiechef Wilbert Paulissen en Piet Ploeg, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17, schoven afgelopen maand aan bij Pauw om het erover te hebben.

Voormalig rebellenleider Igor Girkin, de belangrijkste verdachte in het MH17-proces, waant zich onaantastbaar, ook al wordt hij internationaal gezocht. EenVandaag confronteerde hem op camera, maar hij geeft geen commentaar.

Girkin plaatste - vlak na het neerstorten van vlucht MH17 - een bericht op social media: "We hebben ze gewaarschuwd niet 'in onze hemel' te vliegen. Het vogeltje is neergestort." Hoewel dat bericht daarna werd verwijderd, wordt hij nog steeds gezien als  de verantwoordelijke  voor het neerschieten van vlucht MH17.