Marko (41): “De overheid moet voor ons zorgen en niet andersom”

In het dorpje Middelstum, dat onderdeel is van de gemeente Loppersum, bezoeken we Marko Datema. Hij woont middenin het dorp samen met zijn partner Mariska de Lange en hun vier kinderen. De 41-jarige communicatieadviseur is geboren en getogen in deze omgeving. En er is geen haar op zijn hoofd die erover denkt om de omgeving te verlaten: “Wij zijn echte Groningers”, vertelt hij. “Ons werk is hier, onze sociale contacten zijn hier. We hebben alles hier.”

Maar zoals bij vele Groningers het geval is, wordt ook het geduld van Marko en zijn gezin op de proef gesteld. In 2006 deed hij voor het eerst een schademelding bij de NAM. “Toen hield vrijwel niemand zich bezig met de gaswinning of de bevingen”, legt hij uit. “Wij hebben aan de bel getrokken en gezegd ‘hier moet iets aan gedaan worden’.”

"Je moet er zelf keer op keer achteraan"

“De schade werd destijds nog snel toegekend door de NAM, maar die procedures duren nu veel langer”, vervolgt hij. En dat terwijl het toch prioriteit zou moeten zijn, vindt Marko. “Sinds de jaren 70 is al bekend dat er hier schade is door gaswinning, maar het belang van de overheid is zo groot dat niemand er iets aan heeft willen doen.”

Waar de Groningers volgens Marko het meest mee zitten is de onrechtvaardigheid. “Je moet er zelf keer op keer achteraan, terwijl jij degene bent die gedupeerd is”, zegt hij. “Er zijn maar weinig Groningers die in eerste instantie tegen de gaswinning waren. Maar op het moment dat er zich problemen voordoen en de politiek dat ontkent, groeit de frustratie. Groningers worden niet gehoord.”

"Als het erop aankomt, gebeurt er niets" 

We vragen Marko of hij denkt dat de politiek uiteindelijk met een oplossing zal komen. Daar twijfelt hij over. “D66 komt nu met een plan voor een generaal pardon voor alle schades. Maar ja, het is nu dan ook verkiezingstijd. En er wordt al jaren van alles geroepen, door verschillende partijen. Op de momenten dat het hen uitkomt. Maar als het erop aankomt, gebeurt er niets.”

Het huis waarin Mariska en Marko nu wonen hebben ze inmiddels verkocht. De twee hebben hun oog laten vallen op een huis in de buurt. En niet zomaar een. Het is een woning die door de NAM ‘onveilig’ is verklaard en op de lijst stond om gesloopt te worden. Maar het stel vond het onzin dat de NAM zo’n besluit kon nemen, terwijl zij bereid waren om er geld in te stoppen om het huis op te knappen en te verstevigen.

"De overheid moet voor ons zorgen en niet andersom"

Maar de NAM hield voet bij stuk: het huis moest plat. “Toen keken Mariska en ik elkaar aan en zeiden we: ‘dit kan toch niet?’.” Het echtpaar besloot  het pand te kraken . “Het voelde als onrecht dat ons werd aangedaan”, vervolgt Marko. “Daarom wilden we het heft in eigen hand nemen. Wij wonen hier. De overheid moet voor óns zorgen en niet andersom.”

Ze vallen wel op met hun actie. Lang niet alle Groningers gaan gesprekken met de NAM in met een gestrekt been Volgens Marko heeft dat te maken met het karakter van Groningers. “We zijn een nuchter volk en nemen misschien wel te snel genoegen met te weinig”, zegt hij. “Er zijn talloze schrijnende gevallen hier, maar het gros van de mensen is monddood gemaakt.” Er zijn zelfs mensen die tientallen scheuren hebben in huis, maar het niet eens meer melden. Ze willen die mensen van de NAM en de soortgelijke instanties niet meer over de vloer hebben. Want doe je een melding, dan stap je een eindeloze procedure in.”  

"Ik wil leiders die durven op te staan tegen Den Haag" 

Politici zullen er hard aan moeten trekken om het vertrouwen van de Groningers terug te winnen. “Ik denk dat het gebrek aan vertrouwen hier schrijnender is dan landelijk”, stelt Marko. Hij is daarom ook bang dat de Provinciale Statenverkiezingen te veel worden gekaapt door de landelijke politiek. “We moeten het hebben over de provincie, zeker met de problemen die hier spelen”, vindt hij. Die overweging neemt Marko ook mee wanneer hij op 20 maart naar de stembus gaat. “Ik wil op iemand stemmen die opkomt voor de regio.” Die mensen zijn er zeker, denkt hij. “Maar ze moeten zich niet te veel aantrekken van partijbelangen. “Ik wil leiders die durven op te staan tegen Den Haag.”

Daarom overweegt hij dit jaar op GroenLinks te stemmen. “Dat zou ik vroeger nooit gestemd hebben, maar op dit moment is het toch de partij waar ik het meeste vertrouwen in heb Zij hebben zich landelijk uitgesproken tegen de gaswinning.”

"Als je er geen vertrouwen meer in hebt, kun je beter weggaan"

Ook al wordt de gaskraan in de toekomst dichtgedraaid, dan nog zijn Groningers niet van de problematiek af. “De druk zit nu al in de grond. Die krachten zijn enorm, dus er zullen bevingen blijven komen. En ik sluit niet  uit dat de overheid dan opnieuw zijn schouders erop ophaalt”, denkt hij. “Shell gaat ook niets voor ons doen, dat is ook wel duidelijk. Maar dat mag allemaal geen reden zijn dat wij hier niet kunnen blijven of dat onze kinderen hier geen toekomst kunnen hebben”, vindt Marko. Daarom blijft hij optimistisch: “Als je er geen vertrouwen meer in hebt, kun je beter weggaan.”