Loyaliteit vrijwilligers gemeente Amsterdam in gevaar door geheime anti-radicaliseringscampagne

'Het idee van Van der Laan was dat als Islamitische Staat (IS) met onorthodoxe middelen jongeren laat radicaliseren, dan kan Amsterdam misschien met een tegenverhaal komen dat voorkomt dat deze jongeren de stap naar geweld zullen zetten', aldus Sterkenburg. 'Het idee was dat er 25 filmpjes gemaakt zouden worden door een vlogger , een jonge Marokkaanse Amsterdammer, een door de gemeente ingehuurde acteur, die over worstelingen met zijn vader en met meisjes zou vertellen. Hij zou vervolgens heel radicaal worden, maar vervolgens laten zien dat geweld niet de oplossing is'. 

De crux is dat Amsterdam op geen enkele manier te linken mocht zijn aan deze vlogs. Alleen dan zou het plan kans van slagen hebben, volgens Van der Laan en zijn naaste adviseur. 'Er werd heel geheimzinnig over gedaan, er mocht niet via de werkmail over gecorrespondeerd worden, alles moest in een gesloten envelop, afspraken mochten niet in de agenda, er moest via een apart bedrijf gefactureerd worden, er mochten maar een paar mensen van op de hoogte zijn', somt Sterkenburg op. Het moest, kortom, stiekem.

'Het is toch de overheid die aan heimelijke beïnvloeding doet. Van der Laan heeft het destijds overlegd met de veiligheidsdriehoek. De hoofdofficier van justitie en de politiecommissaris waren er niet heel erg blij mee en hebben het hem toen ook afgeraden te doen', volgens de Elsevier-journalist.

'De filmpjes zijn nooit online geweest, daarom probeert de gemeente Amsterdam het hele verhaal heel erg te down playen : 'het was maar gewoon een ideetje'. Maar wel een ideetje dat volledig aan elke vorm van controle is onttrokken', aldus Sterkenburg. Uiteindelijk durfde Van der Laan het niet aan om het plan uit te voeren. Aanvankelijk had hij het romantische beeld in zijn hoofd dat hij het radicaliseringsgevaar zou gaan oplossen met een paar mensen, maar hij was toch te bang dat de gemeente Amsterdam aan de campagne gelinkt zou worden, volgens Sterkenburg.

Donderdagmiddag wordt in de gemeenteraad van Amsterdam gedebatteerd over deze 'Grijze Campagne' van Van der Laan. Maar dat gaat volgens Sterkenburg niet tot al te veel leiden: 'Eberhard van der Laan is helaas overleden, op de afdeling radicalisering zit al een task-force en wethouders en gemeenteraad waren totaal niet op de hoogte van de campagne. Ik hoop dat het gewoon een hele harde les is voor de gemeente Amsterdam, want als er nog tien van dit soort plannetjes zijn die achter de schermen worden uitgevoerd, dan snap je wel waarom er zo'n gat in de begroting is', aldus Sterkenburg.

Deze hele situatie heeft heel veel kwaad bloed gezet bij het netwerk van sleutelfiguren. Amsterdam heeft een heel netwerk van vrijwilligers die de ogen en oren van de wijk moeten zijn en in de haarvaten van de samenleving zitten. Maar het zijn wel vrijwilligers en je moet ze wel op een bepaalde manier overhalen om zich in te zetten voor je stad. Heel veel hing af van de persoonlijke band en het gevoel dat ze hadden met de ambtenaren voor wie ze dat deden'. De hele campagne heeft zogezegd het netwerk geen goed gedaan, volgens Sterkenburg. 

Dat heeft alles te maken met vertrouwen in elkaar en een gevoel van veiligheid, volgens Sterkenburg. 'Waar je vanuit gaat met zo'n netwerk van sleutelfiguren is dat ze bereid zijn, vanuit een soort loyaliteit, wanneer ze in hun wijk radicalisatie bij bepaalde mensen signaleren, daar toch melding van te maken. En als die mensen zelf al aangeven bij de gemeenteraad dat ze zich onveilig voelen door de manier waarop het eraan toegaat op de afdeling radicalisering en polarisatie, dan ga je vrezen dat die bereidheid om daar melding van te maken of om nog iets te doen voor de gemeente toch minder groot is'.