Hoe Annemarie Heite ervoor wil zorgen dat de politiek weer naar Groningen luistert

We leerden Annemarie een paar jaar geleden kennen door de documentaire  De Stille Beving  (2017). Twee jaar lang heeft zij zich samen met haar gezin laten volgen om te laten zien wat de impact is van de aardbevingen in het gebied, die worden  veroorzaakt  door de gaswinning. Je ziet hoe haar dochters klauteren over de stutten, hoe het huis trilt bij de zoveelste aardbeving en hoe stroef de gesprekken verlopen met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM).

De docu maakte indruk. Annemarie schuift aan bij talkshows, staat alle pers te woord, vertelt iedereen die het maar wil horen hoe schrijnend de situatie in Groningen is. Een provincie die zo ver af ligt van een groot deel van Nederland, waardoor maar weinig mensen echt een beeld hebben van er speelt.

Inmiddels lijkt niet langer onwetendheid, maar onwil het probleem te zijn. Tenminste, zo ervaren veel gedupeerden dat. Dit werd alleen al pijnlijk duidelijk tijdens de uitzending van gisteravond waarin  verschillende Groningers aan het woord kwamen . Annemarie ziet dat met lede ogen aan. Na alle persaandacht die ze de afgelopen jaren kreeg, lijkt er niets te veranderen. Daarom zet ze nu de volgende stap.

“Met mijn gezin gaat het goed. Net een week voor de kerst trokken we in ons nieuwe huis in, na drie jaar in een container te hebben gewoond.” In de documentaire kon je zien hoe de boerderij waar ze met haar man en dochters woonde dusdanig was beschadigd dat het gesloopt moest worden. “Het is fantastisch om weer in een huis te wonen. Mijn dochters kunnen eindelijk weer logeerpartijtjes houden, we nodigen mensen weer uit om te komen eten. Dat kon lange tijd niet. Ik sta daar vaak bij stil. Dan zit ik ‘s avonds in mijn woonkamer om me heen te kijken, blij en opgelucht dat we weer een huis hebben.”

Wat wel beklijft is de verontwaardiging. Dat wanneer je goed gebekt bent, en je weg weet te vinden tussen de instanties, je dit voor elkaar krijgt. Maar mensen die dat niet hebben, en niet weten waar ze terecht kunnen, dit niet lukt. “Je kunt het niveau van de maatschappij aflezen aan hoe ze met de meest kwetsbare mensen omgaat”, zegt Annemarie daarover. “Er zijn heel veel mensen die kansloos staan. Die nog steeds dag en nacht in touw zijn, en niet vooruit komen. Ik ben nog steeds achter de schermen bezig om hen te helpen hun weg te vinden in de wirwar, het moeras van deze ellende. Het zit nu onder mijn huid, dat gaat niet meer weg.”

Ze doet van alles: helpt ze aan een topadvocaat, wijst ze de weg naar het juridisch loket, zet haar hele netwerk in om ze op weg te helpen. “En soms is luisteren al genoeg. Erkenning geven en zeggen: je bent niet alleen. Dat helpt enorm.”

Maar het vertrouwen dat gedupeerden er zonder een juridische stappen samen met de NAM en de gemeente uit zullen komen, heeft ze niet. De voorbeelden die zij kent van mensen die er wel uitkwamen, een gedegen schadevergoeding kregen van de NAM, hebben dat in heel veel gevallen voor elkaar gekregen door naar de rechter te stappen.

“Ik maak me grote zorgen over de schadeprocedures van de mensen die er nog middenin zitten. Wiebes’ nieuwe wet voor schadeafhandelingen gaat er namelijk - heel kort gezegd - voor zorgen dat burgers hun zaak niet langer bij de civiele rechter kunnen indienen, maar alleen nog bij een bestuursrechter. Dat maakt het voor mensen onmogelijk om partijen als Shell aan te klagen. En juist dat heeft voor successen gezorgd.”

Het tweede deel van de wet moet nog worden goedgekeurd door de Eerste Kamer. “Het is daarmee echt een onderwerp waar de senatoren een verschil kunnen maken. Dat is een van de redenen dat ik juist daar wil zitten. Ik weet wat het in de praktijk voor de Groningers betekent.”

In haar omgeving zijn veel mensen sceptisch. ‘Waarom ga je dit doen?’, wordt haar vaak gevraagd. “Het gevoel is heel erg: ‘wie is er dan nog die voor ons opkomt?’. Er zijn niet veel spreekbuizen voor het noorden. En het vertrouwen in de politiek is helemaal weg. Landelijk, maar ook op provinciaal niveau en in de gemeenten. Daar gaat ons boegbeeld, denken ze. Nu wordt ook zij opgeslokt door het systeem.

”Maar Annemarie ziet dat anders. Ze snapt het sentiment, maar haar ambities zijn groter. Ze is klaar om het systeem van binnenuit te veranderen. Dat kan volgens haar met Code Oranje. Een partij die meer weg heeft van de beweging, die in het hele land probeert om de kloof tussen het systeem en de burgers te dichten.”

In de praktijk betekent het dat als Annemarie wordt gekozen voor Eerste Kamer, ze één dag in de week in de kamer zit, en de andere vier werkdagen kan gebruiken om het land in te gaan. Om de wetten die ze voor haar neus krijgt te toetsen aan wat er leeft bij de burgers.

“Het huidige politieke systeem is heel erg geënt op macht, hiërarchie, en in achterkamertjes tot compromissen komen. Mensen herkennen zichzelf niet meer in het beleid. Code Oranje wil dat veranderen. Het is een beweging die zich fijn voelt in het midden, de nuance, verbinding en dialoog opzoekt. En er volgens het poldermodel samen uit wil komen. Maar wel een partij die vanuit de burger naar de inhoud kijkt. Niet alleen voor Groningen, maar ook voor de thema’s die in het hele land spelen, zoals zorg en onderwijs. Die kloof moet worden gedicht. Dat hebben mensen nu echt nodig.”

De burgers zelf aan het woord laten, peilen wat er echt leeft onder de bevolking. Dat is ook wat Pauw en Jinek met hun reizende talkshow willen doen. Ik vraag Annemarie - met al haar kennissen en contacten hier in het noorden - of dat een beetje is gelukt. Voelen mensen zich gehoord, vertegenwoordigd? “Ja, zeker! Er wordt ontzettend positief op gereageerd. Alleen al op social media zie je het vandaag: Jort Kelder is trending, Jetta Kleinsma is trending, Loppersum is trending.”

Groningen voelt oprechte betrokkenheid, merkt Annemarie. “En dan de studio in Loppersum neerzetten, het centrum van de aardbevingen, dat is echt terug gaan naar microniveau. De mensen zelf aan het woord laten. En zij deden het ook zo goed. Ze spraken recht uit het hart. En die mensen, zij zijn mijn motivatie om me bij Code Oranje aan te sluiten. De problemen zullen morgen nog niet zijn opgelost, en mensen voelen zich echt moederziel alleen. Dat zij gehoord worden, dat is het allerbelangrijkste.”