De ziekte van Parkinson: de feiten op een rijtje

Vanavond besteden we in de uitzending speciale aandacht aan de ziekte van Parkinson. De snelst groeiende neurologische ziekte ter wereld.

In 1817 beschreef de Londens arts James Parkinson voor het eerst de verschijnselen van de ziekte van Parkinson. Vandaag de dag lijden wereldwijd 10 miljoen mensen aan de ziekte, al ligt dit aantal vermoedelijk nog hoger omdat veel gevallen onontdekt blijven. Omdat symptomen in een vroeg stadium niet altijd specifiek zijn en lijken op andere neurologische ziektes, kan het stellen van een diagnose vertraging oplopen. 

Het aantal parkinsonpatiënten onder behandeling van een neuroloog in Nederland is 50.415 (2017). Dit neemt jaarlijks toe met gemiddeld 3,9 procent. Als deze toename zich verder voortzet, zijn er in 2025 in totaal 68.500 parkinsonpatiënten. 

Parkinson begint meestal op latere leeftijd, vooral tussen het 50 en 60ste levensjaar. Maar het is zeker niet alleen een ziekte voor oudere mensen. ongeveer 10 procent van de patiënten is jonger dan 40 jaar. Zo’n 15-20 procent van alle parkinsonpatiënten heeft één of meerdere familieleden met dezelfde ziekte.

De ziekte van Parkinson ontstaat doordat een groep cellen in de hersenen afsterft of beschadigt raakt, waardoor ze geen dopamine meer kunnen aanmaken. Ongeveer 70 procent van de cellen die dopamine aanmaken verdwijnen, waardoor patiënten een tekort hebben aan de stof. Dopamine is een ‘neurotransmitter’, oftewel een 'boodschapperstof' die nodig is de signalen door te geven van de ene hersencel naar de andere. Dopamine is nodig om soepel te kunnen bewegen. Ook zorgt de stof ervoor dat mensen controle hebben over hun bewegingen. Door het dopaminetekort wordt de aansturing van spierbewegingen aangetast, er kunnen trillingen of trager bewegen optreden. Overigens ontstaan in het beloop van de ziekte ook beschadigingen elders in de hersenen.

Parkinson wordt gekenmerkt door meer dan 60 symptomen, zoals:

-       Trillen (tremor) van de handen, benen of tong

-       Trager worden van bewegingen

-       Stijfheid van de spieren

-       Houding- en evenwichtsproblemen en soms vallen bij langer bestaan van de ziekte

Het verliezen van het reukvermogen is vaak een van de eerste symptomen. Andere klachten die kunnen optreden zijn trager denken, slaapstoornissen, obstipatie en verandering van de seksuele behoeftes. 

Parkinson begint geleidelijk, vaak ook aan één kant van het lichaam. In het begin voelen patiënten zich vooral moe of verward en krijgen ze moeite met kleine dingen zoals schrijven.

Bij de ziekte van Parkinson ligt de oorzaak bij een tekort aan of te lage opname van dopamine. Een groot probleem bij het behandelplan is de natuurlijke barrière tussen de bloedstroom en de hersenen. Die beschermt de hersenen tegen giftige stoffen in het bloed, maar zorgt er ook voor dat de meeste medicijnen de hersenen niet bereiken.  

Parkinson kan nog niet genezen worden. Wel worden er steeds nieuwe ontdekkingen gedaan over hoe de symptomen onder controle gehouden kan worden, zodat de levensomstandigheden van de patiënten verbeterd worden.  

De behandeling is vooral gericht op het optimaliseren van het functioneren, vooral bij de motorische problemen. Fysiotherapie helpt om soepeler te kunnen bewegen, logopedie helpt bij de spraakproblemen en ergotherapie biedt ondersteuning om de gewone dagelijkse bezigheden langer zelfstandig te kunnen uitvoeren.