De MH17-ramp in het licht van wat we nu weten

MH17 is neergeschoten met BUK-raket van het type 9M38, vanuit een veld dat zes kilometer ten zuiden van het plaatsje Snizjne ligt. De raketinstallatie werd na lancering terug naar Rusland gebracht. Een internationaal onderzoeksteam publiceerde eind vorig jaar de namen van de honderd personen die bij het vervoer en de lancering betrokken zouden zijn. Volgens dit team, JIT, was de lancering door pro-Russische separatisten   een ‘reactie op een serie gewapende aanvallen door Oekraïense vliegtuigen’.

Op 6 maart klaagde Oekraïne de Russen aan bij het Internationale Gerechtshof in Den Haag. Vele vingers wijzen naar Rusland, er zijn zelfs namen, maar voor de nabestaanden is de rechtvaardigheid nog ver weg.

In de afgelopen drie jaren hielden we de ramp en nasleep nauwlettend in de gaten, zoekend naar de middenweg tussen de harde feiten en de emotie. Een terugblik.

Veel harde feiten waren er niet, vertelde RTL-verslaggever Jeroen Akkermans in september 2014 . Hij was zelf naar het ramp- en conflictgebied in Oekraïne afgereisd om de ravage te zien. Het bergingswerk was nog in volle gang.

Akkermans vermoedde — net als velen — een raketinslag, maar dat zou pas later bekend worden gemaakt in het rapport van de Onderzoeksraad van Veiligheid. Er werd vermoed dat het ging om een BUK-raket, al sprak het Kremlin die bewering tegen.

Oktober 2014 , het volledige rapport van de Onderzoeksraad van Veiligheid laat nog op zich wachten. Toenmalig staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans schuift aan om de gang van zaken te bespreken. Die is traag. En de lijn tussen hypothese en conclusie lijkt dun, wanneer Timmermans zijn mond voorbij praat en suggereert dat een inzittende de tijd heeft gehad om een zuurstofmasker op te zetten. Die woorden kwamen hem later duur te staan: “U weet dat er iemand is gevonden met een zuurstofkapje op? Die heeft dus tijd gehad om dat te doen.”

Op 10 november herdacht Nederland de vliegramp. Enige dagen eerder schoven nabestaanden van drie slachtoffers aan om hun rouw en andere ervaringen te delen met Nederland. Cecile Brouwer verloor haar zus, zwager, neefje en nichtje bij de ramp, Mara Hoek haar vriend, en Don en Leonie Vleesenbeek hun broer. Mara sprak zich uit tegen de aandacht voor de politieke impact. De persoonlijke impact (die op haar en haar lotgenoten), dat was waar het om draaide. Ze vertelde eveneens hoe ze afzijdig probeerde te blijven van al dat nieuwsgeweld: “Het is al erg en moeilijk genoeg om te beseffen dat ze er niet meer zijn, en de reden waarom: nee, dat wil ik niet binnenlaten.”

Maart, 2015 . Hoofdofficier van Justitie Fred Westerbeke heeft in een Russischtalig spotje getuigen opgeroepen. Wie heeft een BUK-raketinstallatie op de dag van de vliegramp in Oost-Oekraïne gezien? Die dag gaf het onderzoeksteam JIT beelden vrij van de vrachtwagen die bij de lancering is gebruikt.

En toen was het officieel: vlucht MH17 is neergehaald met een BUK-raket vanuit een veld dat in handen was van pro-Russische rebellen, waarna de lanceerinstallatie werd teruggebracht naar Rusland. Er zijn honderden verdachten in beeld. “Er wordt vanuit Moskou meteen als gezegd: dat onderzoek kunnen we gelijk in de prullenbak gooien.”