De collecteweek van Alzheimer Nederland is begonnen!

Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes. De meest voorkomende vormen van dementie is de ziekte van Alzheimer (70 procent). Daarna komen vasculaire dementie (16%) en overige vormen van dementie (14 procent).

Vanavond staat Pauw volledig in het teken van deze verschrikkelijke ziekte. Dementie is doodsoorzaak nummer 1 in Nederland.

Bij de ziekte van Alzheimer gaan de zenuwcellen in de hersenen kapot. Dit komt doordat bepaalde eiwitten, zogenaamde beta-amyloïd eiwitten, zich ophopen in de zenuwcellen en zogenaamde  plaques  vormen. Ook kunnen bepaalde vezels zich in de cellen ophopen tot zogenaamde  neurofibrillaire tangles . Deze ophopingen van eiwitten en vezels maken de cellen kapot en verstoren de onderlinge communicatie. Hierdoor kunnen de hersenen niet goed meer functioneren en sterven zenuwcellen af.

Iemand met de ziekte van alzheimer krijgt moeite met alledaagse dingen zoals plannen maken, beslissingen nemen en een gesprek volgen. Daarnaast kan hij niet meer goed:

Problemen in de doorbloeding van de hersenen veroorzaken deze ziekte.Veel mensen met vasculaire dementie hebben hart- en vaatziekten (gehad). Bijvoorbeeld langdurig een hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, suikerziekte en TIA's (kortdurende afsluiting van een bloedvat in de hersenen). Ook is het mogelijk dat iemand een of meerdere beroertes heeft gehad voordat de dementie begon.

Welke symptomen iemand met vasculaire dementie heeft, hangt af van het hersengebied dat beschadigd is geraakt. Eigenlijk bestaan er dus verschillende soorten vasculaire dementie. Wat opvalt bij mensen met vasculaire dementie is dat ze langzamer gaan denken, spreken en handelen. Ze kunnen zich moeilijker concentreren. Naast de geestelijke achteruitgang kan iemand ook lichamelijke verschijnselen hebben. Er kan bijvoorbeeld verlamming, spierverstijving of gevoelsverlies ontstaan.

Komt vaak voor op jongere leeftijd. Veranderingen in het gedrag vallen meestal als eerste op. Ook taal en spraak kunnen aangetast zijn. Deze vorm van dementie ontstaat doordat hersencellen in de frontaalkwab (gedragsgebied) en de temporaalkwab (taalgebied) afsterven.

Een van de meest opvallende kenmerken van frontotemporale dementie is dat deze ziekte al op relatief jonge leeftijd voorkomt. Het grootste deel van de mensen die de ziekte krijgt, is tussen de 40 en 60 jaar. Op jonge leeftijd is het -op de ziekte van Alzheimer na- de meest voorkomende vorm van dementie.

In 25 tot 40% van de gevallen is frontotemporale dementie erfelijk. Deze erfelijke vormen worden veroorzaakt door een afwijkend gen.

Mensen met dementie leven gemiddeld acht jaar met de ziekte. Het is doodsoorzaak nummer 1 in Nederland, nog voor longkanker (2) en hartinfarct (3).

In Nederland hebben ruim 270.000 mensen dementie. Hiervan wonen er ruim 70.000 in verpleeg- of verzorgingshuizen. Hiervan zijn er 12.000 jonger dan 65 jaar. De kans op dementie neemt sterk toe met de leeftijd.

Ruim 8 procent van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie, ruim 25 procent boven de 80 jaar en ruim 90 procent boven de 90 jaar. De kans is 1 op 5 dat iemand in zijn leven dementie krijgt. Bij vrouwen is dit 1 op 3, doordat de levensverwachting bij vrouwen hoger is. Bij mannen is die 1 op 7. Ieder uur komen er in Nederland 5 mensen met dementie bij.

Volgens artsen en onderzoekers is dementie de ziekte met de hoogste ziektelast voor de patiënt en erkenning duurt lang: gemiddeld 14 maanden voordat de diagnose wordt gesteld. Bij jonge mensen duurt dit gemiddeld meer dan 4 jaar.

Op dit moment vinden er wereldwijd 22 grootschalige onderzoeken plaats naar medicijnen en voedingspreparaten tegen dementie. Het gaat om zogenaamd  'fase III'  onderzoek, waarbij wordt gekeken naar de werkzaamheid en de bijwerkingen. De resultaten van de onderzoeken worden verwacht tussen 2017 en 2023.

Bij een gunstig resultaat kan het middel na het fase III onderzoek op de markt komen. Dit gaat in twee stappen. Eerst controleren het European Medicines Agency (EMA) en het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) de resultaten van het onderzoek.  Dat proces duurt gemiddeld 6 maanden tot een jaar en heet de 'registratie fase'. Daarvoor moet het College voor Zorgverzekeringen beoordelen of het middel iets toevoegt aan de bestaande behandelingen en/of het goedkoper is dan een even effectieve behandeling. Dat proces neemt gemiddeld een half jaar in beslag. Daarmee kan het 1 tot 2 jaar duren voordat een nieuw werkzaam medicijn op de markt komt.  

In fase II klinische studies wordt onderzocht wat de meest optimale dosis van het medicijn is. Op dit moment worden meer dan veertig medicijnen tegen dementie onderzocht in deze fase. In fase I studies worden nieuwe therapieën getest op veiligheid. Op dit moment lopen er meer dan 50 fase I studies naar medicijnen tegen dementie. 

Het onderzoek tot nu toe heeft vier medicijnen tegen de ziekte van Alzheimer opgeleverd. De medicijnen tegen dementie die nu op de markt zijn bestrijden alleen bepaalde symptomen van dementie. De oorzaak van de ziekte pakken ze niet aan.