Het verloedering van de taalgebruik

“Mediaopleiding HvA pikt taalfouten niet meer”, “Taalfouten in de krant, het moet niet mogen maar daar zijn ze weer” en “Liever een tikfout dan lijden in plaats van leiden”. Dit is een greep krantenkoppen uit achtereenvolgens Het Parool, NRC en de NOS. Taalfouten zijn veel mensen een doorn in het oog - of in het oor. Ook Philip Freriks kan de verloedering van onze taal niet aanzien en -horen. Het gaat hem dusdanig aan het hart dat hij besloot een podcast te maken over taalovertredingen.

De podcastserie van Philip Freriks heet ‘Taalpolitie’. Freriks treedt daarin op als ‘taalofficier’. Deze speciale eenheid van de politie behandelde tot nu toe maar liefst acht zaken (lees: er zijn acht afleveringen te beluisteren). In de beschrijving van de podcast staat: “De Nederlandse taal is net als de poolkappen: schitterend, maar als we er zo mee omgaan is er straks niks meer van over”. Wat is er aan de hand? Er bestaan legio taalfouten die geruisloos onderdeel beginnen te worden van onze taal. Freriks roept iedereen die een taalfout opmerkt op om aangifte te doen bij hem en Gijs van Engelen. Zij behandelen deze dan in hun podcast. Wij gaan in dit artikel drie taalovertredingen - die onder meer in hun podcast behandeld worden - af.

• De eerste aangifte die bij de ‘Taalpolitie’ is gedaan, betreft uitspraken van de nieuwe CEO van Schiphol: Ruud Sondag. Sondag beging een aantal taalfouten in een kennismakingsvideo die hij voor zijn personeel en klanten liet opnemen. Kijk de video hieronder. Tussen minuut 02:43 en 02:57 hoor je duidelijk waarom Freriks deze video in zijn podcast bespreekt.

Begrijp je wat hier the case is? Of vind je de speech gewoon heel nice? Anyway, Freriks neemt alle anglicismen die Sondag in zijn boodschap gebruikt bloedserieus. Achter ‘anglicisme’ staat in de Van Dale: "woord of uitdrukking, letterlijk uit het Engels vertaald en in strijd met de principes van de eigen taal". Het gaat dan dus niet om woorden als 'sticker', 'e-mail' of 'racen', want dit zijn leenwoorden uit het Engels die je rustig kunt gebruiken. Het gaat om het onnodig woorden omzetten naar het Engels, wanneer een Nederlands woord ook prima zou volstaan.

• Een andere aangifte die bij de ‘Taalpolitie’ is gedaan gaat over de klemtoon. Als je onderstaande video van Van Kooten & De Bie vanaf minuut 00:45 kijkt merk je hoe belangrijk het correct leggen van een klemtoon is.

Voor hun podcast deden Freriks en Van Engelen een taal-politiecontrole in Abcoude. Ze controleerden naar verluidt 4500 automobilisten, die in hun taalfuik waren gereden. Ze onderwierpen de mensen aan een klemtoon-test. De automobilisten dienden vier woorden voor de taalpolitie uit te spreken. Het ging om de woorden 'catalogus', 'parameter', 'idealiter' en 'voorpagina'. Dan horen we je denken: “Is dat alles? Appeltje-eitje!” Maar neem nou het woord ‘catalogus’. Dat kun je uitspreken als 'cátalogus', 'catálogus', 'catalógus' of 'catalogús'. De ene automobilist bleek het woord inderdaad nog origineler te beklemtonen dan de ander. Freriks was teleurgesteld. Zeker omdat de Van Dale geen ruimte laat voor twijfel over waar de klemtoon in een woord dient te liggen.

• Dan nog een zaak die de taalpolitie in hun podcast behandelt: zogenaamde lidwoord-verloedering. In het Nederlands wordt er onderscheid gemaakt tussen onzijdige, mannelijke en vrouwelijke woorden. De regels voor wanneer je welk lidwoord gebruikt zijn - en we citeren Freriks uit de podcast - “vooral nogal arbitrair”. Het is daarom niet gek dat er hiermee fouten worden gemaakt. In de betreffende aflevering van 'Taalpolitie' behandelen Freriks en Van Engelen een eindexamen. “De idee dat de wetenschap aan gezag heeft ingeboet is historisch gezien aanvechtbaar.” Dit is een zin uit het vwo-examen Nederlands uit 2015. Leerlingen hebben aangifte gedaan van deze lidwoord-overtreding. Wat blijkt na rigoureus onderzoek van de taalpolitie? Zowel ‘de’ als ‘het’ kunnen als lidwoord worden gebruikt voor het woord ‘idee’.

Het is duidelijk: taal is in beweging en een fout zit in een klein hoekje. Volgens Freriks “dienen we daarom zo snel mogelijk het taalgevoel en -plezier van de Nederlander op te krikken”. In zijn podcast behandelt hij nog meer taalovertredingen. Freriks schoof bij Khalid aan om meer over de drijfveer achter zijn podcast-serie en zijn liefde voor onze taal te vertellen. Bekijk het gesprek hieronder.