Zuur-base druppels: de risico’s van een supplement

Op 24 december 2018 vliegt de 63-jarige gepensioneerde docente Angliet Baidjoe van Bonaire waar ze woont naar Nederland. Net aangekomen bij het gezin van haar zoon en nog moe van de reis wil ze haar ogen druppelen. Afgeleid door haar kleinkinderen denkt ze een flesje met oogdruppels te pakken uit haar reistas. In plaats daarvan zijn het zuur-base druppels die ook in de tas zitten en die ze normaal gesproken goed gescheiden houdt van de oogdruppels. Ze gebruikt ze om gezondheidsredenen, om de PH-waarden (zuurwaarden) in haar lichaam in balans te houden. Deze Alka druppels zijn een basisch middel, een supplement dat met veel water verdund moet worden ingenomen.

Maar nu krijgt ze het per ongeluk onverdund in een oog, met onmiddellijk ernstige gevolgen. Ze heeft het gevoel dat ze in brand staat. Toegesnelde familieleden zorgen ervoor dat het oog vrijwel onmiddellijk wordt gespoeld en ze wordt met spoed overgebracht naar de spoedeisende hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.

Marion Schaap, de SEH-arts ziet dat de schade enorm is. Mevrouw Baidjoe heeft derdegraads brandwonden aan en onder het oog. Opnieuw wordt er langdurig gespoeld. Ondertussen neemt Schaap ook contact op met het Nationaal Vergiftiging Informatie Centrum (NVIC) in Utrecht, waar artsen advies kunnen inwinnen wanneer ze met chemische stoffen te maken krijgen. Het NVIC vertelt haar dat de zuur-base druppels natrium- en kaliumhydroxide bevatten. Het is een loog dat is te vergelijken met gootsteenontstopper.

Schaap vraagt mevrouw Baidjoe, die enorm overstuur is  en op dat moment nauwelijks kan zien, wat er gebeurd is.  De SEH-arts bekijkt het flesje zuur-base druppels en kan zich de onfortuinlijke vergissing goed voorstellen. Het flesje Alka druppels en met name de schroefdop lijkt erg veel op een flesje oogdruppels. Ze verbaast zich erover dat een middel met ingrediënten die ook in gootsteenontstopper zitten zo verpakt is en bijvoorbeeld geen extra veiligheidssluiting heeft. Zoals, inderdaad, gootsteenontstopper, dat wel heeft. Een vergissing is zo gemaakt en bovendien wil je er niet aan denken wat er gebeurt als kinderen zo’n flesje in handen krijgen en openmaken. Het loog dat in het flesje zit zorgt voor een diepe verbranding.

Om die redenen doet SEH-arts Marion Schaap melding bij het NVIC, het Bijwerkingencentrum Lareb en de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Mevrouw Baidjoe moet de kerstdagen noodgedwongen doorbrengen in het ziekenhuis en wordt uiteindelijk doorgestuurd naar het Oogziekenhuis in Rotterdam waar ze voorlopig onder behandeling blijft. Inmiddels herstelt het weefsel voorspoedig omdat er meteen goed is ingegrepen door de familie en het ziekenhuis. Maar ze heeft nog steeds een waas voor het oog en de kans bestaat dat ze er littekenweefsel aan blijft overhouden dat haar zicht voorgoed belemmert. Dat valt pas vast te stellen na een klein jaar. Gevolg van het ongeluk is ook dat ze een reis naar Australië waar ze jaren voor heeft gespaard, moet afzeggen. Ze heeft geen annuleringsverzekering en is de ruim 4700 euro die ze ervoor betaald is, kwijt, stelt reisorganisatie Djoser. Als Kassa Djoser benadert, zegt die toe met de lokale partners in Australië te onderzoeken of er toch nog wat van de reiskosten kan worden terugbetaald.

Directeur Agnes Kant van Bijwerkingencentrum Lareb wil dat er meer aandacht komt voor de risico’s van dit product. Want het verhaal van mevrouw Baidjoe staat niet op zich. Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum heeft de afgelopen jaren 47 meldingen gekregen over het (per ongeluk) verkeerd gebruik van zuur-base druppels van AlkaVitae en het andere merk Lucovitaal. Ruim tweederde van de meldingen betreft het verwisselen met oogdruppels. Ook het niet of onvoldoende verdunnen van de druppels komt voor en veroorzaakt brandwonden aan onder meer aan mond, slijmvliezen en huid.

Chantal Roelen van het NVIC heeft twee jaar geleden uitgebreid studie gedaan naar de risico’s van dit soort producten. Ze stelt dat dit soort producten die volgens haar geen bewezen nut hebben, maar wel ernstige risico’s met zich mee kunnen brengen, niet zomaar verkocht moeten worden. En dat er in ieder geval strengere eisen aan de verpakking moeten worden gesteld.

Maar de zuur-base druppels voldoen aan de Europese regels die er voor dit soort producten zijn gesteld. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) die moet toezien op onder meer voedingssupplementen, stelt dat het product bij correct gebruik niet onveilig is. Toch heeft de NVWA de producent wel gevraagd nog duidelijker te waarschuwen voor de risico’s bij verkeerd gebruik. Producent AlkaVitae heeft dat inmiddels ook wel gedaan, maar de verpakking en de dop is niet aangepast. En dat gaat ook niet gebeuren. Het blijft dus mogelijk dat er zich nieuwe ernstige ongelukken kunnen voordoen zoals bij mevrouw Baidjoe.

Artikel drogistensite over gebruik van zuur-base druppels

Op de website van het Bijwerkingencentrum kan de consument terecht met meldingen of voor informatie. Het NVIC is alleen voor artsen bedoeld.

Op deze site vind de consument informatie over zuur-base druppels.

En hier meer over de mythe van de zuur-base theorie.