Zijn pepernoten en kruidnoten ieder jaar telkens iets eerder te koop?

Het is ieder jaar vaste prik. Eind augustus, begin september liggen de kruidnoten en pepernoten weer in de schappen van de supermarkt. Op sociale media leidt dat ieder jaar weer tot enige ophef. Mensen hebben de indruk dat het typische Sinterklaas-snoepgoed ieder jaar nét iets eerder te koop is dan het jaar ervoor. Klopt dat eigenlijk wel? En waarom zijn pepernoten eigenlijk niet gewoon het hele jaar te koop? We spreken erover met Oscar de Lange, directeur en eigenaar van Van Delft Chocolates & Bakery te Harderwijk.

Pepernoten en (chocolade) kruidnoten zijn typische voorbeelden van snoepgoed waar een zeker historisch, cultureel en soms zelfs nostalgisch sentiment bij komt kijken. Het zijn niet zomaar tussendoortjes: veel Nederlanders associëren deze producten met Sinterklaas. Zeg je 'pepernoten', dan denken velen onwillekeurig meteen aan donkere dagen, bomen zonder bladeren, regen, kou, winterse gezelligheid, pakjesavond en warme chocolademelk of thee.

De Goedheiligman komt dit jaar echter pas op 16 november aan in Nederland. Dat de winkels al maanden voor deze datum vol liggen met allerlei soorten pepernoten en ander Sinterklaassnoep doet menigeen dan ook de wenkbrauwen fronsen. Dat komt niet in de laatste plaats doordat het regelmatig zonnig, zomers en flink warm is zodra de eerste filiaalmanagers de displays ergens eind augustus uit de opslagruimte van hun supermarkt halen.

En dat leidt ieder jaar tot exact dezelfde discussie, blijkt uit dit soort posts op X.

Het artikel gaat verder na onderstaande posts op X.

De één vindt deze jaarlijks terugkerende discussie wellicht vermakelijk, de ander vindt het eerder vervelend en vermoeiend, en wéér anderen snappen de ophef niet en vinden het allemaal niet zo belangrijk.

Maar hebben de klagers ook een punt? Liggen pepernoten en kruidnoten ieder jaar écht weer iets eerder in de schappen van de supermarkt? Daar gaan we het nu over hebben.

Deze vraag stellen we aan directeur en eigenaar Oscar de Lange van Van Delft Chocolates & Bakery. In Nederland worden jaarlijks maar liefst zes tot zeven miljard pepernoten gebakken, en zo'n driekwart daarvan wordt gemaakt door Van Delft.

Directeur De Lange is stellig: "Nee, het is niet waar dat pepernoten elk jaar eerder te koop zijn. De laatste veertig jaar was de aftrap van het pepernotenseizoen telkens op 1 september, niet eerder. Veel verkooppunten kiezen ervoor om op deze datum te beginnen met de verkoop van pepernoten en stemmen hun inkoop dan ook op deze datum af. Deze datum valt meestal in week 36 van het kalenderjaar, maar dat kan in sommige jaren ook een weekje eerder zijn."

Mensen hebben voornamelijk het gevoel dat pepernoten ieder jaar weer net iets eerder in de schappen liggen. Dat heeft volgens De Lange onder meer te maken met de weersomstandigheden. De zomers zijn de laatste jaren over het algemeen wat warmer geworden en lijken daardoor soms gevoelsmatig langer te duren.

Als de pepernoten al in de schappen liggen terwijl het buiten nog 25 graden of warmer is en veel mensen doodgemoedereerd op slippers en in korte broek de supermarkt binnenlopen, voelt het voor velen wat raar om 'winters' snoepgoed te zien liggen. Dat ligt in beginsel ten grondslag aan de verbazing of de (al dan niet gespeelde) verontwaardiging die sommigen op sociale media etaleren zodra het eind augustus of begin september over pepernoten gaat.

Maar is het een jaartje wat koeler en meer herfstachtig weer rond 1 september? Dan is de ophef gelijk een stuk minder. Gevoelsmatig lijken de weersomstandigheden dan beter aan te sluiten op de winterse associaties die velen hebben bij het zien van pepernoten.

Sommige supermarkten leggen overigens wél eerder pepernoten in het schap. Het kan in dat geval zijn dat filiaalmanagers van individuele vestigingen op eigen initiatief besluiten om ergens kleinere hoeveelheden in te kopen, bijvoorbeeld bij een kleinere bakker die kleinschaliger produceert. Het valt dus niet geheel uit te sluiten dat in sommige supermarkten tóch eerder pepernoten te koop zijn.

Het artikel gaat verder na onderstaande post op X.

Per jaar gaan er in Nederland zo'n zes à zeven miljard pepernoten doorheen. Dat heb je niet in een weekje bij elkaar geproduceerd, en om aan de enorme vraag te voldoen, wordt er vaak maanden van tevoren al driftig op los gebakken.

Bij Van Delft begint de productie van chocolade pepernoten ieder jaar al ergens in februari. Reguliere pepernoten worden vanaf mei gemaakt. Chocolade pepernoten worden eerder in het jaar gemaakt omdat deze wat langer houdbaar zijn. Maar vanaf mei draait de productie van alle varianten op volle toeren, ook al liggen ze op dat moment nog lang niet in de schappen van de meeste supermarkten.

En daarover gesproken, waarom eigenlijk niet?

Aan de vraag zal het niet liggen, zegt Oscar de Lange lachend. "De behoefte is er het hele jaar door, al is er sprake van een duidelijke piek in het najaar. Maar pepernoten zijn zó populair, er is het hele jaar door eigenlijk wel vraag naar. Het populairste koekje van Nederland vliegt de schappen uit!"

Verwacht De Lange dat pepernoten op termijn wél het hele jaar door te koop zijn? Hij sluit het in ieder geval niet uit: "De associatie met Sinterklaas wordt minder en zoals gezegd is het hele jaar door wel vraag naar. Wellicht dat we nog gaan zien dat ze gewoon het hele jaar te koop zijn, maar dat er buiten het najaar een iets beperkter assortiment te koop is."

Overigens zijn veel pepernoten wel degelijk het hele jaar te koop, alleen moet je er buiten het najaar iets beter je best voor doen. Dat wil zeggen, zolang ze niet permanent in de schappen van de supermarkten liggen. Veel liefhebbers bestellen ze buiten het spreekwoordelijke pepernotenseizoen gewoon online, zo vertelt De Lange.

Een relatief recente ontwikkeling is overigens dat er pepernoten in veel afwijkende smaken worden geproduceerd. Sinds een paar jaar neemt de verscheidenheid aan varianten enorm toe.

Volgens Oscar de Lange zijn met name de chocolade pepernoten waanzinnig populair. De vraag naar deze variant is de laatste jaren zó gegroeid dat er inmiddels meer chocolade pepernoten worden gemaakt dan reguliere pepernoten. Ook meer experimentele smaken nemen de laatste jaren toe in populariteit. Denk dan aan pepernoten in de smaken karamel-zeezout, maar ook limoncello en zelfs cheesecake.

Afhankelijk van wie je deze vraag stelt, krijg je mogelijk heel verschillende en uiteenlopende antwoorden. Een gangbare en alom geaccepteerde definitie is bijvoorbeeld dat de pepernoot níet het bolvormige, ronde baksel is zoals te zien op de foto bovenaan dit artikel, maar dat met de term 'pepernoot' eerder het iets zachtere, soort taaitaai-achtige koekje wordt bedoeld dat enigszins naar anijs smaakt. Kortom, de koekjes zoals te zien in de afbeelding in onderstaande post op X.

Het artikel gaat verder na onderstaande post.

Oscar de Lange hanteert persoonlijk een andere definitie. "Het verschil tussen wat wordt bedoeld met 'kruidnoten' en 'pepernoten' is eigenlijk niet zo relevant."

Volgens De Lange is 'pepernoot' simpelweg een verzamelnaam voor kleine baksels die met bepaalde kruiden of specerijen worden gemaakt. Hij verwijst naar de geschiedenis van zijn bedrijf: in of omstreeks 1885 werd er door de toenmalige bakkerij Van Delft een ander soort pepernoot bedacht. Dit betrof een meer kruidige pepernoot en naar dit nieuwe koekje werd uiteindelijk verwezen met de term 'kruidnoot'.

De échte pepernoot van vroeger is overigens wél vergelijkbaar met het taaitaai-achtige baksel zoals hierboven te zien. Daarvoor moeten we terug naar de 16de eeuw: destijds was dat volgens Oscar de Lange de 'pepernoot'. Tegenwoordig wordt naar dit baksel ook wel verwezen met de term 'Oudhollandse pepernoot'. Maar anno 2024 zijn de begrippen 'kruidnoot' en 'pepernoot' volgens De Lange eigenlijk gewoon inwisselbaar.

Wat ze in ieder geval gemeen hebben, is dat ze elk jaar op min of meer dezelfde datum in de schappen van de supermarkt liggen, en dus niet eerder, in tegenstelling tot wat regelmatig wordt beweerd.

Tot slot nog een schrale troost voor wie de jaarlijks terugkerende pepernotendiscussie beu is: bij de Action liggen de kerstspullen kennelijk al in de schappen.

Altijd als eerste op de hoogte van relevant consumentennieuws, handige hulpartikelen en alles rondom de uitzendingen? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief!