Zembla: ProRail stelt spoorwerkers bloot aan kankerverwekkende stof
08-04-2021
•
leestijd 3 minuten
•
705 keer bekeken
•
Spoorwerkers worden al zeker tien jaar lang blootgesteld aan te hoge concentraties kankerverwekkend kwartsstof, meldt Zembla. Volgens het onderzoeksprogramma blijkt dat uit vertrouwelijke onderzoeksrapporten die in opdracht van ProRail en de spooraannemers zijn gemaakt.
Kwartsstof kan namelijk vrijkomen tijdens werkzaamheden met spoorballast. Dat zijn de stenen die op het spoor liggen en de kracht verdelen over het geheel van de spoorweg (dus over zowel de rails als de dwarsliggers). Hierdoor worden spoorwerkers blootgesteld aan kankerverwekkende stoffen. Hierdoor overtreedt ProRail al meer dan tien jaar de Arbowet.
ProRail verving stenen niet, ondanks advies
In rapporten is ProRail er meerdere keren op gewezen dat de stenen vervangen moeten worden door kwartsstofvrije stenen of door stenen met minder kwartsstof. Tot nu toe heeft het bedrijf, dat verantwoordelijk is voor het Nederlandse spoorwegnet, dit advies niet opgevolgd. Hiermee overtreden ze volgens de rapporten en deskundigen al jarenlang de weg en wordt niet voldoen aan de zorgplicht. Daarom start de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW) nu een onderzoek. Volgens inspecteur-generaal Marc Kuipers zijn de resultaten van het onderzoek van Zembla naar ProRail zorgwekkend. "Dit is voor ons een onderwerp wat we niet goed genoeg in beeld hebben gehad."
Wat is het risico van kwartsstof?
Kwarts zit in zand en in de meest natuurlijke gesteenten. Dat betekent dat het ook in veel bouwmaterialen zit. Wanneer dit soort kwartstofhoudende materialen worden bewerkt, komt kwartsstof vrij. Dit is ook het geval bij spoorballast: de dikke laag stenen die ervoor zorgt dat de rails op hun plek blijven liggen bij werkzaamheden en het regenwater wordt afgevoerd. Sommige spoorwerkers werken dagelijks met deze stenen. Veel spoorwerkers dragen bij dit soort werkzaamheden geen bescherming, zoals stofmaskers, en houden de stenen niet nat. Hierdoor komt er veel kwartsstof vrij.
Het risico zit vooral in zogenaamd 'respirabel kwartsstof'. Dit type stof is zo klein dat het tot diep in de longen kan doordringen. Het wordt daarom door experts een sluipmoordenaar genoemd, omdat mensen jaren na blootstelling ernstige longziektes of zelfs longkanker kunnen krijgen. De stof staat daarom bij de overheid, net als asbest, op een lijst van kankerverwekkende stoffen.
ProRail eindverantwoordelijk voor veiligheid en gezondheid spoorwerkers
Als opdrachtgever is ProRail eindverantwoordelijk voor de veiligheid en de gezondheid van de spoorwerkers. Volgens Zembla heeft het bedrijf in 2010, 2017 en in 2020 onderzoek laten doen naar de mate waarin spoorwerkers aan de gevaarlijke stof worden blootgesteld en of de stenen vervangen moeten worden. Deze onderzoeken kwamen nooit naar buiten en zijn ook niet met de Inspectie SZW gedeeld.
Zembla is echter wel in het bezit van deze vertrouwelijke onderzoeken. Hieruit blijkt dat de wettelijke grenswaarden voor blootstelling aan de kankerverwekkende kwartsstof tijdens de werkzaamheden worden overschreden. Ook liet ProRail in 2017 extern onderzoek doen naar de vraag of ze samen met de spoorbranche de Arbowet overtreden. Het onderzoeksbureau constateerde dat ProRail niet voldeed aan haar zorgplicht.
Ziekte had kunnen worden voorkomen
Volgens Arbo-expert Tamara Onos had veel eerder voorkomen kunnen worden dat mensen ziek worden. Ze zegt in Zembla: “Er zijn hoogstwaarschijnlijk mensen ziek geworden terwijl je dat had kunnen voorkomen.”
Kiezen voor een andere steen op het spoor is daarom volgens deskundigen noodzakelijk, omdat andere maatregelen - zoals het dragen van een stofmasker of het nathouden van de stenen - slecht worden nageleefd of praktisch niet mogelijk zijn.
Reactie ProRail
ProRail geeft in een schriftelijke reactie aan Zembla toe dat ze in de praktijk zien dat de regels niet altijd worden nageleefd, dat het echt beter moet en dat ze de regels met betrekking tot kwartsstof nog eens goed onder de aandacht gaan brengen. ProRail laat Zembla ook weten dat ze vinden dat ze de wet niet overtreden omdat ze TNO op dit moment laten onderzoeken of de keuze voor een andere steen kan leiden tot minder blootstelling aan kwartsstof.
Meer over ProRail en de kankerverwekkende kwartsstof zie je in Zembla - 'Het stofspoor' op donderdag 8 april om 20:25 bij BNNVARA op NPO 2.
