Zembla: Nog jaren medicijntekorten door coronacrisis

Al jaren waarschuwen meerdere deskundigen voor de afhankelijkheid van China en India. Deze deskundigen maken zich grote zorgen over de beschikbaarheid van medicijnen als er ergens in de productieketen problemen ontstaan. Dat die zorgen terecht zijn, bleek in 2017. Als maatregel tegen luchtverontreiniging sloot China toen tijdelijk 1500 fabrieken. Daarvan had een kwart met medicijnen te maken. Hierdoor ontstond er direct een tekort aan medicijnen tegen tuberculose. Op aandringen van de WHO is de fabriek door de Chinezen toen weer geopend.

Vanwege de coronacrisis is er nu opnieuw productie-uitval, die volgens Castelijns nog lang zal nawerken. Hij geeft aan dat de restcapaciteit om de productie-uitval op te vangen maar beperkt is, omdat niet alles elke dag wordt geproduceerd. Daarnaast zitten de productielijnen vaak al vol. Kortom: "je moet eigenlijk overwerken om die vier maanden achterstand in te halen.” 
Tevens Weite Oldenziel, directeur van grondstofproducent Ofichem, voorziet problemen door de productie-uitval in China en de lockdown van India, omdat tachtig procent van de wereldproductie in deze beide landen plaatsvindt. Wanneer deze landen dus niet meer leveren, ondervinden we daar wereldwijd problemen van.

In 2018 besloot toenmalig minister Bruins dat er een extra voorraad van medicijnen zou worden aangelegd om dit soort leveringsproblemen in de keten op te vangen. Die voorraad is er echter volgens Castelijns nog steeds niet. Het aanleggen van zo'n voorraad kost volgens hem zo'n 50 miljoen euro per jaar. Maar als gevolg van de crisis zal dit volgens Castelijns nu nog meer gaan kosten. "Ik denk een factor tien of factor honderd. Als wij nu op hele korte termijn die voorraad willen aanleggen, gaat dat gewoon niet lukken want door het coronavirus ligt een belangrijk deel van de wereld plat.” Voor de coronacrisis kon Castelijns gemiddeld een volume van vijf procent van de gedane bestellingen niet leveren. Dat percentage ligt nu op twaalf à dertien procent. "Dat wil niet zeggen dat het allemaal tekorten zijn, alleen hebben wij hier een tijdelijk leveringsprobleem in onze groothandel. Door de enorme vraag van Corona. We zijn nu volop bezig om die verhoogde vraag natuurlijk weer aan te zuiveren met onze bestellingen. Maar dat leidt ook wel tot tekorten.”

Ook Heiman Wertheim, hoogleraar infectieziektes Radboud UMC, is ontevreden over het uitblijven van de toegezegde noodvoorraad. “Water, voedsel, vrede en zorg, waaronder geneesmiddelen, zijn cruciaal om goede veiligheid voor de bevolking te verzorgen. En daar voldoen wij nu gewoon niet aan. Voor Nederland verwacht ik dat we dusdanig inventief en solidair zijn dat we slimme oplossingen met elkaar gaan zoeken. Maar dat is wel gewoon een reëel risico en gewoon niet goed.” Castelijns verwacht dat er uiteindelijk zelfs mensen kunnen sterven, doordat er geen medicijnen meer zijn. Het ministerie laat Zembla weten: "Er wordt gekeken hoe zo’n voorraad gerealiseerd, wettelijke verankerd en gemonitord kan worden. We verwachten in de zomer de Kamer hierover te informeren.”