Wie eet gezonder: een veganist of een vleeseter?

Een stukje vlees verorberen... De één vindt het heerlijk, de ander gruwelt ervan. Veganisten hebben verschillende redenen om plantaardig te eten. Voor de één is dierenwelzijn de belangrijkste reden, voor de ander speelt gezondheid een belangrijke rol. Maar is een veganistisch dieet echt gezonder dan een dieet met een dagelijks stukje vlees? We leggen de vraag voor aan Renger Witkamp, hoogleraar voeding en gezondheid.

Voor Witkamp is er geen twijfel over het belang van voeding voor je gezondheid. “Het is superbelangrijk. Voeding levert de basisingrediënten voor je gezondheid. Het moet alle bouwstenen leveren voor je dagelijkse energiebehoefte. Maar voeding is ook nodig om te kunnen groeien en is belangrijk voor je afweer.”

Er zijn vele verschillende opvattingen over wat gezond is. Volgens Witkamp is een praktische definitie van gezondheid: “Het vermogen om te kunnen omgaan met je omgeving." Het gaat dan volgens hem over je fysieke omgeving, maar ook je psychische en sociale omgeving. Je voeding heeft een belangrijke invloed op al deze factoren van je gezondheid.

De hoogleraar stelt dat voedingsstoffen uit planten cruciaal zijn. “Met name via planten krijgen we allerlei stoffen binnen, waarvan kan worden aangenomen dat die meer doen dan ons puur voorzien van energie en bouwstenen. Er is wetenschappelijk bewijs dat voedingsstoffen uit planten ons gezonder maken.”

Wanneer is iemand veganist? Veganisten eten helemaal geen dierlijke producten: geen vlees, vis, zuivel en eieren. Zij krijgen daardoor ook geen dierlijke eiwitten binnen.

Dat heeft een keerzijde. Ons lichaam heeft meer moeite met het verwerken van plantaardige eiwitten, vertelt Witkamp. “Dierlijke eiwitten daarentegen lijken meer op het eiwit in ons lichaam. Daarom kunnen we die goed verteren en goed opnemen in onze spieren.” Doordat ons lichaam plantaardige eiwitten moeilijker kunnen verteren, moeten veganisten ook meer eiwitrijke producten eten dan vleeseters. In de praktijk is daar volgens de hoogleraar goed mee om te gaan en kan je dus prima een voedingspatroon samenstellen.

Veganisten moeten een combinatie eten van bonen of peulvruchten en graanproducten om voldoende eiwitten binnen te krijgen. “Bepaalde bouwstenen van eiwitten zitten minder in bonen en meer in granen.” Witkamp legt uit dat soja-eiwit het beste plantaardige eiwit is, omdat het sterk lijkt op ons eigen eiwit.

Mensen zijn van nature alleseters, vertelt de hoogleraar. “Wij hebben eigenlijk wel voedingsstoffen nodig die je vooral uit vlees en zuivel haalt. Maar dat wil niet zeggen dat je ze daaruit moet halen, want we hebben tegenwoordig hele goede alternatieven.” Toch kunnen we niet alle voedingsstoffen uit planten halen.

Een voedingsstof die veganisten niet uit hun voeding kunnen halen is vitamine B12. “Wij kunnen zelf geen vitamine B12 aanmaken. Dat moeten we op een andere manier binnenkrijgen. De meest voor de hand liggende manier om dat te doen is door het eten van vlees of zuivel.” Veganisten wordt daarom geadviseerd om vitamine B12 bij te slikken. Het maakt voor je gezondheid niet uit of je deze vitamine via voedingssupplementen of via je dagelijkse voeding binnenkrijgt.

Een andere voedingsstof waar veganisten vaak te weinig van binnen krijgen is ijzer. “In planten zit wel ijzer, maar het plantaardige ijzer is moeilijker op te nemen dan het dierlijke ijzer.” Het is voor veganisten daarom belangrijk om te letten op de hoeveelheid ijzer die ze dagelijks binnenkrijgen.

Vlees bevat veel verzadigd vet en eiwit. Te veel hiervan is volgens Witkamp slecht voor je gezondheid. “We zijn niet geëvolueerd als puur vleeseters, maar alleseters die een klein beetje dierlijke producten eten. Je hoeft dus echt niet elke dag vlees te eten. Als je maar wel voldoende eiwitten binnenkrijgt. Maar dat kan dus ook plantaardig eiwit zijn.” De hoogleraar legt uit dat we veel minder dierlijke producten nodig hebben dan ons vaak wordt verteld. “Er is jarenlang door de melkverwerkende bedrijven geroepen dat je per se drie glazen melk per dag moet drinken. Maar dat is onzin. Dat hoeft helemaal niet.”  

Ook is het makkelijker om te veel te eten als je vlees eet, dan als je alleen plantaardige producten eet. “Je hebt een beperkte hoeveelheid die je per maaltijd op kunt krijgen. Vlees bevat per volume veel energie en eiwit. Je krijgt dan relatief veel calorieën binnen en minder vezels en gezonde plantenstoffen.” Plantaardig voedsel daarentegen is minder energie- en calorierijk.

Over het algemeen zijn veganisten wat gezonder dan de vleesetende medemens, aldus de hoogleraar. “Maar dat komt niet strikt doordat ze veganistisch zijn. Vaak zijn veganisten ook mensen die anders in het leven staan. Ze zijn vaker gezondheidsbewust en bewegen meer. Juist daarom zijn veganisten vaak ook gezondere mensen.”

Uit onderzoek blijkt dat veganisten minder vaak last hebben van hart- en vaatziekten en diabetes dan vleeseters. Volgens Witkamp komt dat niet per definitie door het veganistische dieet, maar het hangt er wel mee samen. “Bijna alle hart- en vaatziekten en veel vormen van kanker en depressie hebben te maken met te veel ongezond eten. Dat kan theoretisch ook met een veganistisch dieet, maar dat doen veganisten over het algemeen niet. Ze eten vaak veel vezels, vitamines en een diversiteit aan plantenstoffen. Dat is gewoon gezond.”

Ook eten veganisten vaak minder calorierijk. “Je moet in volume namelijk meer plantaardig voedsel eten om hetzelfde aan calorieën binnen te krijgen als iemand die vlees eet. Hierdoor hebben veganisten over het algemeen ook minder last van overgewicht.” Dit kan dus ook verklaren waarom veganisten gezonder zijn dan vleeseters.

Het voedingsadvies van de hoogleraar om gezond te blijven is duidelijk: “Groenten, groenten, groenten.” Die kunnen volgens hem nooit kwaad. Maar het is volgens Witkamp vooral belangrijk om divers te eten.

Verder raadt hij aan om fruit te eten. Maar eet dit met mate, omdat er ook veel suikers in zitten. Witkamp vervolgt: “Eet zoveel mogelijk volkoren producten en beperk de inname van snelle suikers. Dit zijn de suikers die toegevoegd zijn aan toetjes en gebak. En eet af en toe vlees, zuivel of een eitje. Dus gevarieerd en gematigd: het is een hele saaie boodschap. Maar hier doet ons lichaam het gewoon goed op.”