Werkt de Virusremmer van Kruidvat tegen (symptomen van) verkoudheid?

Kruidvat verkoopt zowel in de fysieke winkels als online een zogenaamde 'Virusremmer'. Dit medisch hulpmiddel is een spray die zou helpen tegen (symptomen van) verkoudheid. Een flesje van 20 ml mondspray kost 8 euro. En dan is een logische vervolgvraag natuurlijk: werkt dat spul eigenlijk wel? Is het raadzaam om het te gebruiken bij – zoals op de verpakking staat – 'de eerste symptomen van verkoudheid en acuut risico op infectie'? Je leest het in dit artikel.

Het is herfst. De dagen worden korter, de temperatuur daalt en niet zelden gaat dit jaargetijde gepaard met de nodige regenbuien. Mensen zitten daarom vaker binnen. Soms is de ventilatie binnenshuis niet optimaal, en dat zijn prettige omstandigheden voor virussen om zich te verspreiden. Om die reden spreken sommige mensen bij aanvang van de herfst ook wel van het verkoudheidsseizoen. En dan laten we een ander virus waarvan de naam begint met een 'c' in dit artikel maar even achterwege.

Enfin. Enkele dagen geleden was er sprake van een tamelijk levendig draadje op Twitter waarin openlijk werd getwijfeld aan het nut en de noodzaak van deze spray, die als productnaam simpelweg de naam 'Virusremmer' heeft gekregen van Kruidvat. En dat is misschien ook helemaal niet zo gek, want deze term wekt immers geen geringe belofte. Nooit meer een verkoudheid! Dat ziet praktisch iedereen wel zitten, nietwaar?

Het begon met een tweet van Suzan Pas, medisch moleculair microbioloog. Gezien haar academische en medische achtergrond mag je er dan ook op vertrouwen dat ze weet waar ze het over heeft. Zij plaatste een foto van de mondspray van Kruidvat op Twitter met het bijschrift "Mensen, trap hier niet in, grootste onzin voor 8 euro. Schandalig dat dit toegestaan is!"

Het artikel gaat verder na onderstaande tweet.

En zo ging het spreekwoordelijke balletje rollen. Reden genoeg om eens te kijken naar dit product: is dit een zinvolle aankoop of kun je je geld beter aan iets anders uitgeven?

Op de verstuiver staat dat de Virusremmer helpt tegen verkoudheidsvirussen. Op het doosje waar de spray in zit, valt verder nog het volgende te lezen:

"De spray met natuurlijke enzymen vormt een beschermende barrière tegen verkoudheidsvirussen door een film te vormen op het slijmvlies in de mondholte. Deze barrière sluit verkoudheidsvirussen in, deactiveert ze en belemmert de verspreiding en vermenigvuldiging van virussen."

Daarnaast wordt beweerd dat de Virusremmer verkoudheid behandelt en verlicht, dat het product beschermt tegen verkoudheidsvirussen en kan helpen om de duur van een verkoudheid te verkorten, en tot slot nog dat het symptomen van verkoudheid verlicht en keelpijn verzacht.

Dat klinkt allemaal best veelbelovend. Even een spraytje – volgens de gebruiksaanwijzing tot zes keer per dag, met tussenpozen van twee uur – en je bent nooit meer verkouden, al hangt daar wél een prijskaartje aan. In dit geval eentje van 8 euro. 

Maar kloppen deze beweringen ook? En kun je er écht verkoudheidsvirussen mee buiten de deur houden? Daar gaan we het nu over hebben. Wel kunnen we vast een tipje van de sluier oplichten: de tweet bereikte ook viroloog Marion Koopmans. Zij zag er voldoende aanleiding in om de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd erop te attenderen met de begeleidende tekst "Waarschuwing". Kort en bondig, maar wél duidelijk.

Het artikel gaat verder na onderstaande tweet.

In de hierboven genoemde tweet werd verwezen naar een artikel van RTL Nieuws uit januari van dit jaar. Kennelijk is er eerder discussie ontstaan omtrent dit product. En daar is een logische verklaring voor: er zijn namelijk voldoende redenen die je kunt aanvoeren om korte metten te maken met deze claims.

In de Virusremmer zit onder andere alcohol en trypsine. Deze twee ingrediënten zouden helpen om verkoudheidsvirussen te bestrijden.

Destijds sprak RTL Nieuws met immunoloog Ger Rijkers van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg. Rijkers ontkent dat alcohol in deze verstuiver een virusremmend effect heeft en maakte een mooie vergelijking: "In het product zit een laag percentage alcohol, maar om een virus te doden heb je juist heel veel nodig. Anders zou er ook op een krat bier heel groot het woord 'virusremmer' kunnen staan. Het is dus misleidend".

Daarmee is overigens niet gezegd dat het wél een goed idee is om dan maar een fles sterke drank met een hoog alcoholpercentage achterover te slaan: uit gezondheidsoverwegingen is dat namelijk ook bepaald geen aanrader.

Dan trypsine. Dat is een eiwitafbrekend enzym. En hoewel het klopt dat trypsine helpt bij de bestrijding van virussen door het ze moeilijker te maken om de cellen van het lichaam binnen te dringen, is trypsine een lichaamseigen stof. Daarom heeft het geen zin om jezelf er extra van toe te dienen, zo stelde Rijkers destijds.

Ook zijn er vragen over de mogelijke gevolgen van de afbraak van eiwitten. Destijds stelde viroloog Menno de Jong van het Amsterdam UMC tegenover RTL Nieuws dat dit niet per se onschuldig is: "De goede eiwitten in de slijmvliezen kunnen ook worden afgebroken. Het is maar de vraag of dat niet nadelig is en dus of dit voor iedereen veilig is." 

En in een meer recent artikel van de Telegraaf vertelde immunoloog Rijkers hetzelfde: "Een teveel aan trypsine kan ook goede eiwitten in je mond afbreken."

Je vraagt je nu misschien af of Kruidvat deze spray eigenlijk wel mag verkopen, ook al zijn deskundigen het erover eens dat de Virusremmer helemaal niet helpt tegen een verkoudheid. Het antwoord op die vraag is eenvoudig: Ja hoor, dat is toegestaan. Het is geen officieel geneesmiddel, maar een medisch hulpmiddel. Maar voordat deze producten op de markt verschijnen, moeten ze alsnog volgens bepaalde procedures worden gekeurd en getest. De Virusremmer van Kruidvat is goedgekeurd volgens geldende Europese wet- en regelgeving, en Kruidvat mag deze spray dus gewoon verkopen.

Wel zijn er twijfels wat betreft de wijze waarop de tests zijn uitgevoerd. Viroloog De Jong zei tegenover RTL Nieuws dat de Virusremmer niet met dezelfde grondigheid is onderzocht als wanneer het een echt medicijn zou zijn. Bovendien zou een gedeelte van de onderzoeksresultaten die tot goedkeuring hebben geleid van de fabrikant zélf afkomstig zijn. En dat heeft ergens wel een 'Wij van Wc-eend...'-gehalte, inderdaad.

Ook zouden de omstandigheden waaronder de tests zijn uitgevoerd niet voldoende corresponderen met de realiteit. Volgens De Jong werden er in experimenten héél hoge doses gebruikt die je in de praktijk zelf niet binnenkrijgt. Volgens onafhankelijke laboratoriumexperimenten zou er eerder sprake zijn van of geen enkel effect, of juist een averechts effect: het virus zou zich ook juist kunnen vermenigvuldigen.

Sluiten we af met nóg een tweet, ditmaal van de bekende Vlaamse viroloog Marc Van Ranst. Hij trekt fel van leer en maakt in niet mis te verstane bewoordingen gehakt van de Virusremmer: "Verstandige mensen kopen dit spul niet. Het werkt niet. Schande dat zoiets in de handel kan blijven."

Er is overigens een vrij algemene reden voor dat dit product in België niet in de schappen van Kruidvat ligt. Dat ligt niet specifiek aan de Virusremmer, maar heeft er simpelweg mee te maken dat Kruidvat in België überhaupt geen zelfzorgmedicatie verkoopt.

Een woordvoerder van Kruidvat liet aan de Telegraaf weten dat ze de Virusremmer in Nederland voorlopig gewoon blijven verkopen: "Het is een wettelijk goedgekeurd product, door onafhankelijke instanties. Vooralsnog zien wij dan ook geen aanleiding om het product van de markt te halen."

Een blik op de webshop levert in ieder geval interessante inzichten. Op de productpagina van de Virusremmer prijkt op het moment van publicatie namelijk de tekst "Uitverkocht. Momenteel online niet op voorraad". Hoewel de wetenschappelijke consensus is dat deze Virusremmer de belofte op geen enkele manier waarmaakt en dat je er feitelijk dus niets aan hebt, zijn er kennelijk tóch mensen die denken dat ze met behulp van deze spray ellendige verkoudheidsvirussen buiten de deur kunnen houden. Maar misschien is het verstandiger om die 8 euro gewoon uit te geven aan wat groente en fruit.

Bron: RTL Nieuws / De Telegraaf