Wat kunnen we doen aan de torenhoge inflatie en prijsstijgingen?

Torenhoge inflatie en enorme prijsstijgingen. Ze raken ons allemaal, maar een steeds grotere groep mensen komt hierdoor echt in de problemen. Afgelopen vrijdag kwam het Centraal Planbureau (CPB) met nieuwe cijfers voor de komende anderhalf jaar. En die liegen er niet om: de koopkracht daalt met bijna 7 procent. Dat betekent dat iemand met een modaal inkomen er met 188 euro per maand op achteruit gaat.

Arjan Vliegenthart, directeur van het Nibud, is geschrokken van de cijfers: "We waarschuwen al een tijdje, maar als je dan de cijfers zo onder elkaar ziet staan, dan moet je toch even slikken. Dan denk je, dit is voor heel veel mensen niet meer te doen".

Volgens Vliegenthart is het niet alleen een koopkrachtcrisis, maar ook een armoedecrisis.

Steeds meer mensen kunnen niet meer rondkomen, en "dat is niet omdat ze geld aan rare dingen uitgeven, maar simpelweg omdat dat wat ze hebben niet meer genoeg is om de allerbelangrijkste uitgaven te kunnen doen. Dat is dramatisch. Dit is een unieke situatie waarin er te veel groepen achteruitgaan die het niet meer redden. Naast minima gaat het ook om een groeiende groep middeninkomens die tot voor kort probleemloos kon rondkomen."

Bij het Nibud komen veel schrijnende verhalen binnen van mensen die klem zitten en radeloos zijn: “We krijgen signalen binnen van mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen, mensen die hun maandbedrag niet hebben verhoogd terwijl ze wél weten dat ze een hoger eindbedrag krijgen. Of verhalen van mensen die niet meer warm eten omdat ze denken dat ze het gas niet meer kunnen betalen."

Niet alleen mensen met een laag inkomen kunnen terecht bij de gemeente, maar ook mensen met een hoger inkomen kunnen tips en trucs krijgen wat betreft de vraag hoe je kunt bezuinigen. Een budgetcoach kan mensen helpen hoe ze op een goede manier én stelselmatig kunnen bezuinigen.

Voor Vliegenthart is het belangrijk dat mensen hardop durven te zeggen dat ze het niet redden. "Als je een heel laag inkomen hebt, dan heb je het niet breed. Alles waar je op kon bezuinigen heb je gedaan. Deze mensen doen niets verkeerd en tóch redden ze het niet. Ze schamen zich vaak maar ze moeten de gemeente echt vertellen: 'Ik. Red. Het. Niet. Meer'." 

Het Nibud pleit er al langer ervoor om het toeslagenstelsel op de schop te nemen en om het veel eenvoudiger te maken.

Als je bijvoorbeeld in de bijstand zit en je wil in aanmerking komen voor huurtoeslag, dan mag je huur niet hoger zijn dan 763,47 euro. Maar ben je jonger dan 23 jaar, dan mag de huur in 2022 niet hoger zijn dan 442,46 euro.

De energietoeslag kan in totaal 1300 euro bedragen, maar er zijn grote verschillen tussen hoe gemeentes omgaan met de extra energietoeslag voor lage inkomens.

De zorgtoeslag is maximaal 111 euro per maand en is bedoeld voor mensen die leven van het sociaal minimum. Maar nu de inflatie stijgt, komen er steeds meer mensen bij die deze toeslagen óók hard nodig hebben. En er zijn ook mensen die niet meer uren durven te gaan werken omdat ze dan nét boven de inkomensgrens vallen. Het gevolg? Deze mensen raken al hun toeslagen kwijt.

Vliegenthart vindt het dan ook vreselijk dat “we een systeem hebben opgericht waarin mensen die eigenlijk goed gedrag vertonen, door meer te willen werken financieel worden gestraft."

Hij vervolgt: "Mensen weten vaak niet waar ze aan toe zijn, dat is de grote boosdoener. Ze kunnen het ook niet berekenen, dus ik begrijp dat ze dan zeggen dat ze voor de zekerheid kiezen om niet meer uren te gaan werken in plaats van dat wel te doen en zo het risico te nemen dat je straks je toeslagen terug moet betalen. Het zijn ingewikkelde berekeningen."

Het Nibud pleit voor een eenmalige uitkering en daarnaast structurele loonondersteuning. “Op korte termijn zou ik zeggen, doe een éénmalige uitkering. Maar je moet ervoor zorgen dat je niet alleen met eenmalige lapmiddelen bezig bent om de boel overeind te houden, maar dat je ook structureel gaat kijken wat er moet gebeuren."

Daar voegt Vliegenthart aan toe: "Dat is omdat er nu heel veel mensen met een laag inkomen eigenlijk nu ook niet meer rondkomen op het moment dat er iets raars gebeurt in hun leven. En iets raars is iets simpels, zoals een kapotte koelkast die je niet meer kunt vervangen".

De komende twee weken praat het kabinet over de begroting van volgend jaar. Op Prinsjesdag – de derde dinsdag van september, oftewel 20 september 2022 – zal duidelijk worden welke maatregelen de regering zal nemen om deze koopkrachtcrisis het hoofd te bieden.

Om goed te weten waar je elke maand geld aan uitgeeft, kun je op de site van het Nibud een kasboekje maken. Daar kun je precies bijhouden welke dagelijkse uitgaven je doet en waar je op kunt bezuinigen.

Veel mensen werken thuis en hebben daardoor hogere lasten. Op dit moment is de thuiswerkvergoeding vastgesteld op 2 euro per dag met een maximum van 32 euro per maand.

Volgend jaar zal de vergoeding worden bijgesteld, maar voor Vliegenthart is dit "strooigoed ten opzichte van de gestegen lasten. Als je 2 euro per dag krijgt, maar je energierekening is 188 per maand hoger, dan ga je het daarmee niet redden. Er moet structureel meer gebeuren, want het is allang niet meer het probleem van mensen met een smalle beurs".