Wat kun je doen als je de energierekening niet meer kunt betalen?

Het is inmiddels duidelijk: vanwege de sterk gestegen gasprijzen valt de energierekening hoger uit en ook de dagelijkse boodschappen worden duurder. De overheid compenseert Nederlanders voor de hoge gasprijzen, maar velen zullen het alsnog in hun portemonnee voelen. In dit artikel leggen we uit wat de compensatieregelingen van de overheid en de gemeenten voor jou betekenen en wat je kunt doen als je de energierekening niet meer kunt betalen.

De gasprijs is sterk gestegen door een aantal factoren: de vraag naar energie en gas is in de hele wereld sterk toegenomen, omdat de economie sneller herstelt van de coronapandemie dan eerder gedacht. Daarbovenop komt nog de koude winter en het koele voorjaar én het aanbod van gas is erg laag. De gaskraan in Groningen is namelijk verder dichtgedraaid en Rusland levert minder gas.

Maar hoe komt het dat nu ook de boodschappen duurder worden? Dat heeft te maken met de hoge inflatie. Vorig jaar waren consumentengoederen en -diensten namelijk 2,7 procent duurder dan in 2020. De stijging van de inflatie komt vooral door de hogere gas- en energieprijzen, maar ook de prijsontwikkeling van voeding heeft een effect op de inflatie. Daarentegen drukken de prijzen van motorbrandstoffen en bungalowparken de inflatie weer.

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat vooral groente en rundvlees zijn gestegen, met allebei 4,5 procent. Ook fruit steeg aanzienlijk in prijs met 3,6 procent. Dit jaar wordt het leven zo’n 3 procent duurder, verwacht het CBS. De lonen stijgen niet hard genoeg mee om de hogere prijzen te compenseren. Hoe zit dat?

De cao-lonen stijgen dit jaar gemiddeld met zo’n 2,4 procent, maar volgens het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) gaat de koopkracht van de meeste Nederlanders erop achteruit. Zo heeft een gemiddeld huishouden veertig euro per maand minder te besteden terwijl werkende gezinnen ruim honderd euro moeten inleveren.

Mensen met een laag inkomen zullen het hardst worden geraakt door de prijsstijgingen, zegt hoogleraar micro-economie Marike Knoef tegen de Volkskrant. Volgens Knoef wordt een groot deel van het inkomen uitgegeven aan energie en boodschappen en heeft deze groep minder mogelijkheden om de uitgaven te verlagen. “Huishoudens met goede inkomens kunnen vaak makkelijker investeren in energiebesparing. Zij kunnen warmtepompen kopen, isolatie en zonnepanelen. Dat geldt voor huurders doorgaans niet.”

Doordat het leven duurder wordt en de lonen achterblijven, komt er zogeheten verborgen energiearmoede om de hoek kijken. Energiearmoede betekent dat consumenten korter douchen en de kachel lager zetten dan ze eigenlijk zouden willen, omdat ze de energierekening anders niet kunnen betalen. Volgens onderzoeksorganisatie TNO gaat het om 140.000 huishoudens.

De overheid heeft diverse maatregelen genomen om Nederlanders tegemoet te komen en de pijn wat te verzachten. De maatregelen op een rij:

• Huishoudens met een gemiddeld energieverbruik betalen in 2022 ruim 400 euro minder aan energiebelasting. De korting bestaat uit:
  • Een lagere belasting op elektriciteit in 2022.
  • Extra korting op de belasting voor energie in 2022.
• Huishoudens met een laag inkomen ontvangen eenmalig zo’n 200 euro via de gemeente. Het gaat hier om huishoudens met een inkomen op of net boven het sociaal minimum.
  • In het eerste kwartaal van 2022 krijgen de eerste huishoudens de aanvullende tegemoetkoming.
  • De tegemoetkoming wordt automatisch op de rekening gestort.
  • Groepen die niet automatisch bereikt worden via de gemeente, zoals IOW-gerechtigden, AOW-gerechtigden zonder aanvullend pensioen en zelfstandigen met een laag inkomen, kunnen zich melden bij de gemeente.
  • Hier lees je meer over de eenmalige aanvullende tegemoetkoming.
• Er wordt 150 miljoen euro uitgetrokken om kwetsbare huishoudens te helpen met de isolatie van hun woning.

Veel huishoudens gaan ondanks de maatregelen toch meer betalen voor gas en elektriciteit. Hoeveel huishoudens gaan betalen verschilt en hangt af van het type contract, het energieverbruik, de samenstelling van het huishouden en hoe goed de woning is geïsoleerd.

Volgens Nibud-directeur Arjan Vliegenthart is 200 euro onvoldoende om de koopkrachtdaling van de minima op te vangen. “Inkomensondersteuning zonder al te grote bureaucratie is voor deze groep nu echt belangrijk”, vertelt Vliegenthart in de Volkskrant. Het Nibud roept alle gemeenten op om burgers met lage inkomens zo snel mogelijk te helpen met die 200 euro. Daarnaast raadt het instituut aan dat mensen zo snel mogelijk contact moeten opnemen met de gemeente als ze niet meer kunnen rondkomen door de hogere prijzen.

Als je tegen financiële problemen aanloopt, kun je op verschillende manieren hulp aanvragen. We zetten de opties op een rij:

• Neem contact op met je gemeente. Zij hebben budgetcoaches die jou kunnen helpen met je financiën. Je kunt via de gemeente ook een schuldhulpverlener inschakelen. Bekijk deze pagina van het Juridisch Loket voor meer informatie.
• Spreek een betalingsregeling af met de energieleverancier.
• Doe een financiële fitheidstest op Geldfit. Na het invullen van de test krijg je advies wat voor maatregelen je kunt nemen.
• Bel de Nederlandse Schuldhulproute via 0800-8115. Dit initiatief is opgericht door banken. Ze hebben de handen ineengeslagen met gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Zo proberen ze in een vroeg stadium signalen op te vangen van mensen die mogelijk in financiële problemen terecht kunnen komen. Bellers worden doorverwezen naar passende hulp. Ook biedt de hulplijn een luisterend oor.
• Neem contact op met vereniging Humanitas. Deze vereniging biedt gratis hulp en is in veel delen van het land actief.
• Neem contact op met SchuldHulpMaatje. Deze vereniging helpt mensen in financiële nood

Let op: als je de energierekening niet betaalt, ontvang je een betalingsherinnering van de energieleverancier. Meestal moet je binnen twee weken de betaling voldoen. Als dat niet lukt, dan mag de energieleverancier het contract beëindigen. Als je helemaal niets doet, kun je extra kosten krijgen van de energieleverancier én kan er een incassobureau ingeschakeld worden. Ook kan de netbeheerder jou helemaal afsluiten van energie als je niets doet. Het is dus heel belangrijk om op tijd hulp in te schakelen als je tegen financiële problemen aanloopt.

Je kunt zelf een aantal dingen doen om bijvoorbeeld de energierekening laag te houden. Maar er zijn ook andere kostenposten waarop je geld kunt besparen, zoals abonnementen en verzekeringen en apparaten. We hebben daar al enkele artikelen over geschreven. Hieronder een handig overzicht:

• De prijzen schieten omhoog! 22 tips om geld te besparen
• Sluipverbruik: zoveel ben jij extra kwijt aan de energierekening
• Besparen op je energierekening? Een verbruiksmanager helpt
• Energierekening stijgt: zo kun jij besparen
• Energieprijzen: wat is er aan de hand en hoe houd je de rekening laag?

Bron: Rijksoverheid, CBS, Volkskrant, ConsuWijzer