Waarom geeft de Japanse duizendknoop zoveel overlast en hoe kom je ervanaf?

Misschien staat je tuin er helemaal vol mee. Maar het kan ook dat je er nog nooit eerder over hebt gehoord: de Japanse duizendknoop. Deze extreem snelgroeiende plantsoort kan veel schade aanrichten. Zo kan hij niet alleen leidingen onder de grond, maar ook gebouwen of wegen vernielen. Het is echter bijzonder lastig om de plant uit te roeien. Wat is de herkomst van deze plant? Wat kun je ertegen doen als die oprukt? En wat moet je nou juist niet doen? Wij zochten het uit.

De Japanse duizendknoop, oftewel de Fallopia japonica, komt van oorsprong – je raadt het al – uit Japan. De plant is familie van de rabarber, hij is dus ook eetbaar. Het is geen lelijke plant om te zien, maar toch wordt bijna niemand in Nederland blij van deze duizendknoop.

De zogenoemde invasieve (oorspronkelijk niet van hier) plant is ook niet de enige ‘woekerplant’ die Nederland teistert. Zo heb je ook nog de sachalinse- en bastaardduizendknoop. Maar van de Japanse variant ervaren we de meeste last. De andere soorten kunnen met hun stuifmeel ook de Japanse versie bestuiven, waardoor er nieuwe variaties bestaan die nog sterker tegen bepaalde leefomstandigheden kunnen.

De plant verspreidt zich niet alleen snel in je tuin, maar ook bijvoorbeeld in jouw gemeente.

Al sinds 1823 leeft de plant op Nederlandse bodem. Hij is ooit ingevoerd als sierplant uit Japan. De duizendknoop kent daarom ook geen natuurlijke vijanden en is daarom vrij zich te verspreiden waar hij wil en wordt daarin niet geremd. In tegenstelling tot in Azië waar hij wél natuurlijke vijanden heeft (zoals schimmels en insecten) en dus ‘onder controle’ wordt gehouden. Pas na 1950 is de plant op grote schaal verwilderd in Nederland.

De wortels en stengels breken vrij eenvoudig. Slechts enkele grammen stengeldelen met een knoop zijn nodig om een nieuwe vorming van de plant te veroorzaken. Daarom wordt het maaien van de plant tijdens normaal onderhoud absoluut afgeraden. Dit kan wel wanneer je de plant wilt uitputten, terwijl je zorgt dat hij verder niet verspreidt.

Maar let op: het snoeien en het dumpen van plantendelen zorgt juist voor verspreiding. En de plant vindt het geen probleem om zich te laten meevoeren via stromend water in beekjes of rivieren.

De stengels van de Japanse duizendknoop kunnen wel zo’n tien centimeter per dag groeien. De plant zelf kan wel zo’n drie meter hoog worden. De top is zeer flexibel waardoor hij in staat is door scheuren of naden in beton, asfalt of metselwerk te groeien, Ook kan de plant de stabiliteit van dijken, oevers en andere taluds ondermijnen, staat in een rapport van de NVWA.

Daarnaast is het ook niet wenselijk dat de moeilijk te verwijderen duizendknoop de groei van je tuinplanten belemmert.

De bladeren van de plant zijn hartvormig. Maar de plant is vooral te herkennen aan de groene met rode bevlekte stengels. In de bloeiperiode, die van juli tot en met september loopt, krijgt de plant crème-witte tot wit-roze kleine bloemen.

De tekst loopt verder na de afbeelding

Is de plant nog kleiner dan één meter? Dan kun je volgens de Wageningen Universiteit het best de stengels meerdere keren per groeiseizoen afknippen en weggooien bij het restafval. Ook dien je de uitlopers secuur te verwijderen. Er mogen geen wortels overblijven. Aan het einde van het groeiseizoen kun je eventueel een wettelijk toegestaan onkruidbestrijdingsmiddel toepassen.

Kom je de plant tegen in een plantsoen en is deze al langer dan een meter? Dan is het slimst om de terreinbeheerder op de hoogte te stellen. De betreffende plek moet niet worden meegenomen in de het reguliere maaibeheer. Het best is om de plant uit te putten, zo kun je hem uittrekken, uitsteken en maaien. Het is namelijk lastig om de plant in een keer uit te graven. Hij komt bijna altijd door een achtergebleven wortel weer terug.

Snoei de plant niet (met de rest van je tuin), maar trek hem – wanneer dat kan - zorgvuldig in zijn geheel uit de grond. De plant heet ‘duizendknoop’ omdat hij voorzien is van ‘duizenden’ knopen. Met name de knopen zorgen voor de vorming van nieuwe planten. Wanneer je de plant snoeit, is de kans op verspreiding daarom juist heel groot.

Verder is het geheel belangrijk dat je de plant niet(!) weggooit bij het GFT. Anders wordt de plant juist verder verspreid, terwijl delen bij het restafval worden verbrand. Hier kun je de plant dus ook het best bij weggooien.

Terwijl gemeente Amsterdam hard bezig is met de bestrijding van de plant en daar miljoenen aan besteedt, laat gemeente Rotterdam geld voor de Japanse duizendknoop nog even links liggen. Zij doen alleen nog aan ‘beheersing’ van de plant. Tot dusver zijn gemeenten ook nog niet verplicht de plant te bestrijden.

Zo zijn ze ook niet aansprakelijk wanneer een duizendknoop uit de openbare ruimte naar jouw erfgrens groeit. Dit geldt ook wanneer je een woning (met tuin) huurt, daarbij is de verhuurder niet verplicht de plant weg te halen.

Sinds 1 januari geldt er in Nederland wel een handelsverbod voor Aziatische duizendknopen. Zo mag je de plant niet verhandelen, ruilen of vervoeren. Alleen in het kader van een bestrijdingsactie mag de plant wél worden vervoerd.

Bron: Kennisnetwerk invasieve exoten/WUR/NVWA