Voedings-, gezondheids- en medische claims. Wat mogen fabrikanten wel en niet beweren?

Er zijn drie verschillende hoofdcategorieën: voedingsclaims, gezondheidsclaims en medische claims. Daarnaast heb je ook nog kinderclaims en beautyclaims. Wat voor claim het ook is, het moet voldoen aan strenge eisen conform de Europese claimsverordening.

Een voedingsclaim heeft betrekking op levensmiddelen en is een claim die stelt, impliceert of de indruk wekt dat een voedingsmiddel bepaalde heilzame eigenschappen heeft. Het gaat hierbij om wat een levensmiddel wel of niet bevat, oftewel de samenstelling. Je hebt vast weleens gezien dat er op een product ‘zoutarm’ of ‘vezelrijk’ staat. Het gaat dus om positieve uitlatingen op een product.

Voedingsclaims zijn gemakkelijk te controleren, omdat ze aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen. Zo mag je bijvoorbeeld een product alleen ‘light’ noemen als er, vergeleken met het gewone product, minimaal 30 procent minder energie (kcal), vet of suikers inzit. De term ‘vezelrijk’ mag alleen gebruikt worden als er minimaal 6 gram/100 gram of 3 gram/100 kcal in het product zit.

Een voedingsclaim mag alleen gebruikt worden als het op de Europese lijst van goedgekeurde claims staat. En zelfs als het op de lijst staat, wil dat nog niet zeggen dat het product ook gezond is. Een koekje dat vezelrijk is, kan nog steeds veel suikers of vetten bevatten.

Een volledig overzicht van toegestane voedingsclaims kun je hier vinden.

Een gezondheidsclaim beweert dat een voedingsmiddel een positief effect heeft op de gezondheid. Het gaat hierbij dus om het effect dat een levensmiddel heeft op het lichaam. Zo heb je vast weleens ‘goed voor het cholesterol’ of ‘goed voor de bloeddruk’ gelezen. Deze claims moeten net als voedingsclaims voldoen aan strenge voorwaarden, maar zijn lastiger te bewijzen. Er is namelijk veel onderzoek nodig voor het aantonen van effecten op de gezondheid.

We nemen de bovenstaande kreten als voorbeeld. Het ingrediënt alfa-linoleenzuur (een omega 3-vetzuur) draagt bij tot de instandhouding van normale cholesterolgehalten in het bloed. Op het product mag dus wel gezegd worden ‘goed voor het cholesterol’, maar niet ‘verlaagt het risico op hart- en vaatziekten’ of ‘helpt het cholesterolgehalte te verlagen’. Dat is namelijk nooit bewezen. Levensmiddelen met een verlaagd gehalte aan natrium draagt bij tot de instandhouding van de normale bloeddruk. Dan mogen termen als ‘goed voor de bloeddruk’ wel gezegd worden, maar termen als ‘verbetert de bloeddruk’ of ‘verlaagt de bloeddruk’ niet, want ook dat is nooit bewezen.

Gezondheidsclaims kun je onderverdelen in drie thema’s: claims inzake ziekterisicobeperking, kinderclaims en algemene gezondheidsclaims.

Claims inzake ziekterisicobeperking
Hierbij gaat het om claims die stellen, impliceren of de indruk wekken dat het consumeren van een levensmiddel het risico op het ontstaan van ziektes beperkt.

Kinderclaims
Hier gaat het om claims die gericht zijn op de ontwikkeling en gezondheid van kinderen.

Algemene gezondheidsclaims
Het gaat bij deze claims niet over ziekterisicobeperking en de claims zijn niet gericht op de ontwikkeling en gezondheid van kinderen. Het gaat bijvoorbeeld om claims als ‘choline heeft een positieve invloed op de lever’ en ‘calcium, bij behoefte aan extra kalk’.

Generieke claims mogen alleen gebruikt worden als ze in de claimsdatabase staan. Hier staan overigens ook de andere claims in die gebruikt mogen worden.

Medische claims zijn claims die beweringen doen over het behandelen, genezen of voorkomen van een ziekte. Het is verboden om medische claims te gebruiken voor levensmiddelen en gezondheidsproducten. Ze mogen wél gebruikt worden voor geneesmiddelen en medische hulpmiddelen.

Als een medische claim gebruikt wordt voor een product, dan wordt dit beschouwd als een geneesmiddel. Voor medische claims gelden andere regels dan voor voedings- en gezondheidsclaims. Zo moet de fabrikant een handelsvergunning hebben. Zonder handelsvergunning mag er geen reclame gemaakt worden voor geneesmiddelen.

De scheidingslijn tussen een medische claim en gezondheidsclaim is dun. Daarom is er de Code voor Aanprijzing Gezondheidsproducten (CAG) in het leven geroepen om aanbieders van gezondheidsproducten te helpen met het vermijden van medische claims.

Het volgende voorbeeld maakt duidelijk wat nou een gezondheidsclaim en wat een medische claim is. Als een product aangeeft dat het ‘ter ondersteuning van de spijsvertering’ is, dan gaat het hier om een gezondheidsclaim. Het gaat namelijk om de spijsvertering en elk gezond mens heeft een spijsvertering. De claim ‘tegen obstipatie’ mag echter niet gebruikt worden. Obstipatie hoort niet bij de normale werking van het lichaam en met deze claim wordt gesuggereerd dat het de spijsvertering verbetert. Het gaat hier dus om een medische claim.

Kassa besteedde eerder aandacht aan de opmerkelijke claims bij natuurlijke erectiepillen. Bekijk het fragment hieronder terug. ​​​Tekst gaat door onder de video.​​​

Bij beautyclaims gaat het om beweringen die een positief effect hebben op het uiterlijk. Beauty- en gezondheidsclaims liggen dicht bij elkaar. Blijft een claim voor inwendige gezondheidsproducten tot het uiterlijk? Dan is er sprake van een beautyclaim. Is er sprake van invloed op een lichaamsfunctie? Dan wordt het als een gezondheidsclaim bestempeld.

Heb je een gezondheidsclaim of medische claim gezien waarvan jij twijfelt of het wel mag? Dan kun je het opzoeken in deze claimsdatabase. Kom je er niet uit? Dan kun je contact opnemen de Keuringsraad (KOAG/KAG).