Verplichte etikettering ontbreekt bij visboeren

Het primaire doel van de maatregel is om voor meer transparantie op de markt te zorgen zodat consumenten hun producten met kennis van zaken kunnen kiezen. En dat is weer van belang voor het verduurzamen van de visserij, want wie beter weet hoe een vis is gevangen en waar, zal wellicht sneller kiezen voor duurzaam gevangen vis.

Deze maatregel is inmiddels ruim 4 jaar oud en door (vrijwel) alle supermarkten ingevoerd. Sterker nog, de meeste supermarkten hebben ook veel van hun visproducten van een keurmerk voorzien. Maar in de visdetailhandel (viswinkels en marktkramen) is het visetiket nog nauwelijks ingevoerd, ook al is het al meer dan vier jaar verplicht.

Volgens de Good Fish Foundation heeft nog geen 10% van de visdetaillisten de etikettering ingevoerd. De organisatie baseert zich op onderzoek van de Wetenschapswinkel van de Wageningen Universiteit. Kassa ging bij 12 kramen en winkels langs om te controleren of etikettering wordt gebruikt. Bij de 12 kramen en winkels die we bezochten, hadden er tien geen visetiketten of bordjes met de verplichte informatie. Twee hadden het wel, en wisten ook van alles over de vis te vertellen. Dat waren echte visspecialisten. Nico Waasdorp is één van die specialisten die als één van de eersten duurzame vis ging verkopen met een keurmerk. Hij vertelt in de video hieronder waarom hij etikettering gebruikt.

Adriaan van Moort is secretaris van de Vereniging van Nederlandse Visspecialisten (VNV), de landelijke brancheorganisatie waar veel viszaken bij zijn aangesloten. Hij heeft zelf een viskiosk en is vakdocent vis aan de SVO vakopleiding Food. Volgens hem is de reden dat de visverkopers de verplichte etikettering niet hebben ingevoerd simpel: het kost enorme administratieve moeite om dat te doen en dat verdienen ze nooit meer terug. Want anders dan supermarkten die de etikettering centraal kan doen voor heel veel winkels tegelijk, moet elke visboer die etikettering zelf doen. Elke dag opnieuw en elke dag vult hij zijn voorraad weer aan met vissen die soms uit een ander vangstgebied komen en dat moet hij allemaal weer vermelden, elke dag weer. Voor een kleine visverkoper is dit al snel een behoorlijke administratieve last en dat kost tijd en dus geld. Verder stelt Van Moort dat de gemiddelde consument geen belangstelling voor die informatie heeft. Daar komt bij dat er nauwelijks of geen handhaving is en dat is ook niet bepaald stimulerend.

Kassa heeft een enquête gehouden onder 1140 mensen. Op de vraag of mensen behoefte hebben aan informatie over waar de vis is gevangen en hoe, geeft 69,3% aan dat ze daar behoefte aan hebben. Met andere woorden, meer dan tweederde van de respondenten wil die verplichte informatie lezen. Ook als mensen daadwerkelijk vis kopen, willen ze de verplichte etiketinformatie hebben (59,9%). Slechts 18,7% geeft als antwoord daar niet in geïnteresseerd te zijn. De rest soms wel, maar niet altijd.

Maar gaan mensen bewuster kopen als ze weten waar de vis is gevangen en hoe? 52,7% geeft aan van wel. Maar als we vragen of ze hun koopgedrag gaan wijzigen, zegt 49,2% dat niet te gaan doen. Slechts 22,9% zegt dat ze er beter op gaan letten. De conclusie ligt voor de hand dat mensen wel graag zoveel mogelijk willen weten over de vis die ze kopen, maar niet meer dan de helft daar een harde conclusie aan verbindt.

De uitzending van Kassa heeft ertoe geleid dat de branchevereniging van de visspecialisten aan tafel is gaan zitten met de Good Fish Foundation. Ze hebben afgesproken om samen een gratis etiketsysteem aan te bieden aan de visspeciaalzaken. Dat systeem is ontwikkeld door de Good Fish Foundation en maakt het voor de visverkopers stukken makkelijker om de verplichte informatie te geven. Ter stimulering krijgen de eerste honderd visspecialisten dit systeem gratis en worden ze allemaal individueel geholpen bij de het opstarten ervan.