Vanaf 1 april statiegeld op blikjes: Dit moet je weten

Na lang wachten is het eindelijk zo ver: vanaf 1 april komt er verplicht statiegeld van 15 cent op blikjes. Met het oog op minder vervuilde straten en zeeën gaat de wet, al dan niet onder protest van het bedrijfsleven, echt in. Toch heeft Recycling Netwerk Benelux wat verbeterpunten voor deze toevoeging aan ons statiegeldsysteem. Wat moet je weten over het inzamelen van drankblikjes? En wat kan er zoal beter?

Al bijna twee jaar behoren ook de kleine PET-flessen tot het statiegeldsysteem. Dit zorgde meteen voor een significante daling van deze flesjes in het zwerfafval. Het aandeel blikjes in het zwerfafval is de afgelopen jaren alleen maar toegenomen. De verwachting is dat er na de invoering van statiegeld op blikjes, net zoals bij de plastic flesjes, snel een grote afname gezien zal worden.

Hoe blij Recycling Netwerk Benelux ook met de wet is, ze zien toch nog wat verbeterpuntjes. De regering heeft als concreet doel gesteld om het aantal zwerfflesjes en blikjes terug te dringen met 90 procent. “We vragen ons af of 15 cent wel genoeg is om deze doelstelling te behalen”, vertelt Suze Govers van Recycling Netwerk Benelux. “In Duitsland hanteren ze bijvoorbeeld 25 cent aan statiegeld en daar komt 98 procent van de drankverpakkingen retour.”

De bekendste inzamelplekken zijn supermarkten. Maar je kunt statiegeldflessen en (per 1 april) drankblikjes ook bij diverse bemande tankstations, bioscopen en sportverenigingen inleveren.

Maar, niet elke plek die statiegeldflessen of -blikjes verkoopt, geeft de consument ook statiegeld terug; denk bijvoorbeeld aan bioscopen of drogisterijen. “Dat vinden wij toch wel kwalijk”, zegt Suze Govers. “Je bemoeilijkt het hierdoor mensen om hun eigen geld terug te krijgen. Dat terwijl je het zo laagdrempelig mogelijk moet maken voor de consument om mee te doen met het statiegeldsysteem.”

Logischerwijs hebben winkels op het moment nog een aardige voorraad aan blikjes zonder statiegeld liggen die ze gaan verkopen, ook na 1 april. Volgens Statiegeld Nederland, de uitvoeringsorganisatie van statiegeld in Nederland, kan het niet zo zijn dat ze je bij de supermarkt straks 15 cent extra laten betalen voor blikjes die je niet kan inleveren. “U betaalt dus alleen statiegeld voor een blikje waarop het statiegeldlogo staat”, aldus een woordvoerder van Statiegeld Nederland. Iets om alert op te zijn als consument: op drankblikjes waar nog geen statiegeld logootje staat, mag geen statiegeld worden geheven.

Waar je verder nog op moet letten: ga je na 1 april drankblikjes met statiegeld inleveren? Zorg dat deze niet te gebutst of beschadigd zijn. Anders krijg je je 15 cent mogelijk niet terug.

Hoeveel blikjes straks ingezameld zullen worden, is lastig in te schatten. Een inschatting zou mogelijk zijn wanneer we bijvoorbeeld weten hoeveel kleine PET-flesjes er afgelopen twee jaar zijn ingeleverd, omdat deze ook relatief kort bij het statiegeldsysteem horen. Retailers verzamelen de flessen en blikjes en Statiegeld Nederland heeft dus de definitieve cijfers over hoeveel er wordt ingeleverd. Maar volgens Suze Govers van Recycling Netwerk Benelux ontbreekt het hier aan transparantie. “Staatssecretaris Vivianne Heijnen zou in augustus 2022 de inzamelcijfers van flesjes van het bedrijfsleven ontvangen en deze aan de Tweede Kamer doorgeven, maar dit is nooit gebeurd.”

“Nadat de Tweede Kamer hier vervolgens een officieel verzoek over indiende bij de staatssecretaris, heeft zij de boot afgehouden en heeft ze de tussentijdse cijfers over het inlevergehalte van de PET-flessen niet aangevraagd bij het bedrijfsleven”, gaat Govers verder. “Kort gezegd: wij weten op dit moment niet officieel hoe het staat met de innamecijfers.”

Volgens Statiegeld Nederland komen die cijfers er toch echt aan. Een woordvoerder van Statiegeld Nederland verklaart dat we het onderzoek deze zomer kunnen verwachten. “Voorafgaand kan ik daar helaas nog geen uitspraken over doen. Wel zien we al dat het aantal kleine PET-flesjes in de natuur met 60 procent is afgenomen en we verwachten door het statiegeld op blikjes ook daar hetzelfde resultaat”.

Deze zomer vindt Recycling Netwerk Benelux nogal laat. "Op dat moment loopt het statiegeldsysteem op kleine flesjes al ruim 2 jaar", reageert Govers. "En dat is dan het eerste moment waarop er inzicht wordt gegeven, dat is natuurlijk erg laat. Hopelijk krijgen we dan wel achterliggende data en niet alleen een percentage."

“Het streven om flesjes en blikjes in de natuur met 90 procent te verminderen is nogal ambitieus”, gaat de woordvoerder van Statiegeld Nederland door. “Daarnaast moeten mensen toch wennen aan het feit dat ze ook de kleine flesjes moeten inleveren en het gedrag eigen maken. We hopen dat de blikjes mee kunnen liften nu mensen ook gewend zijn aan de kleine flesjes, maar daar hebben we aan de andere kant ook onze twijfels over. Blikjes zijn namelijk veel moeilijker weer dicht te doen dan flesjes waardoor mensen minder snel geneigd zullen zijn ze te bewaren en in te leveren.”

In aanloop naar de invoering van het statiegeld blijken veel fabrikanten toch niet eens te zijn met de wetgeving. Brouwers Grolsch en Heineken halen zich de woede van het kabinet op de hals, omdat ze ook na 1 april doorgaan met het vullen van blikjes zonder statiegeld, schrijft het AD. Daarmee overtreden zij de wet en dus bereidt Recycling Netwerk Benelux strafrechtelijke aangifte voor.

Bron: Recycling Netwerk Benelux/Statiegeld Nederland/AD