Tekort aan AED’s in regio’s: wat moet er gebeuren?

Ondanks dat het aantal AED’s de afgelopen jaren flink is toegenomen, blijkt uit onderzoek van de Hartstichting en HartslagNu dat er nog veel AED-loze zones in Nederland zijn. Dat houdt in dat een AED niet in elk gebied dichtbij genoeg is om er iemand in die buurt met een hartstilstand te kunnen helpen. Op een kaart van de Hartstichting is met rode cirkels inzichtelijk gemaakt om welke gebieden het exact gaat. Zo zijn er in allerlei grote plaatsen, waaronder Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Almere, maar ook op het platteland in Groningen en Friesland te weinig AED’s. In de provincie Zuid-Holland zijn de minste AED’s 24/7 beschikbaar. Volgens Aart Bosmans, bestuurder van HartslagNU, zijn er lokaal grote verschillen zichtbaar in de dekking.

Jaarlijks krijgen zo’n 17.000 mensen buiten het ziekenhuis een hartstilstand en vinden er zo’n 10.000 reanimaties plaats. Wanneer iemand een hartstilstand krijgt en 112 wordt gebeld, stuurt een reanimatie oproepsysteem een melding naar burgerhulpverleners in de buurt terwijl de ambulance onderweg is. De burgerhulpverlener kan dan met een AED helpen. Om ervoor te zorgen dat iemand meer succes op overleving heeft, moet het reanimeren van de persoon binnen zes minuten gestart worden.

De gemiddelde aanrijdtijd van een ambulance in Nederland bedraagt namelijk tussen de acht en tien minuten. Wachten op een ambulance voor de reanimatie heeft daarom weinig zin. Met elke minuut later dat een AED wordt ingezet, neemt de overlevingskans van de persoon aanzienlijk af, namelijk met 10 procent.

Volgens de Hartstichting en HartslagNU moeten we in Nederland toewerken naar een dekkend AED-netwerk. Dat betekent dat een AED nodig is op specifieke plekken waar in een straal van 500 meter nog geen dag en nacht beschikbare AED is. Op die manier kunnen er volgens de organisaties meer levens gered worden. De overlevingskans bij een hartstilstand is sinds de jaren 90 met bijna 14 procent toegenomen tot 25 procent.

Uit berekeningen van de organisaties blijkt dat er nog zo’n 1.800 dag en nacht beschikbare AED’s nodig zijn. Op dit moment zijn er zo’n 22.000 AED’s geregistreerd bij oproepsysteem HartslagNU. Dat het aantal defibrillatoren de afgelopen jaren flink is toegenomen, wijdt de Hartstichting aan de betrokkenheid van veel Nederlanders.

De aanleg en het behoud van het landelijke AED-burgerhulpverlenerssysteem valt formeel niet onder een publieke beleidsverantwoordelijkheid en is daardoor geen overheidsaangelegenheid. Diverse overheidsorganisaties nemen er echter wel verantwoordelijkheid in, volgens de Hartstichting. “Gemeentelijke en landelijke overheidsorganisaties stellen zich verschillend op. Zo leveren 143 van de 364 gemeenten een financiële bijdrage aan het landelijke oproepsysteem HartslagNu, omdat dit moment nog niet over een dekkende financiering beschikt”, meldt een woordvoerster van de Hartstichting. Als het AED-burgerhulpverleningssysteem wel een overheidsaangelegenheid zou zijn, zou dat volgens de stichting een positieve invloed hebben op de opgebouwde en door HartslagNu beheerde infrastructuur.

De Hartstichting benadrukt dat het niet enkel een uitdaging is om een dekkend AED-netwerk te krijgen, maar om ook onderhoud en vervanging georganiseerd en gefinancierd te krijgen, zodat de opgebouwde infrastructuur onderhouden blijft. Om te zorgen voor een dekkend AED-netwerk, doet de Hartstichting daarom een beroep op burgers. Verder zijn er maatschappelijk bewogen partijen, zoals lokale ‘hartveilig’ stichtingen, die veel belangrijk werk verrichten. Ook helpen volgens de Hartstichting organisaties als supermarkten, vastgoedondernemingen en leveranciers mee en uiteraard de ambulancediensten.

Als consument kan jij namelijk een AED kopen, maar zo’n apparaat (inclusief buitenkast en vijf jaar onderhoud) kost wel ongeveer 1500 euro. Wil je niet alleen voor de kosten opdraaien? Schaf er desnoods één aan met je buurt of vraag een organisatie of de gemeente om de aanschaf te steunen. Kijk daarnaast of je gemeente een subsidie heeft. Enkele gemeenten verstrekken namelijk een subsidie aan lokale stichtingen om de lokale AED-burgerhulpverleners infrastructuur te verbeteren. Zo kunnen inwoners en bedrijven in Zwolle een subsidie aanvragen voor een AED en/of buitenkast in hun buurt. Ook kun je een inzamelactie voor een AED starten via Buurtaed.nl of een andere inzamelactie steunen.

Er zijn verschillende soorten AED’s te verkrijgen. Belangrijk is dat een AED bij alle weertypen goed werkt, bijvoorbeeld in de regen of in extreme hitte. Hoe hoger de IP-waarde op een AED, hoe beter de AED tegen alle weertypen bestand is. Zo raadt de Hartstichting een AED met een IP-waarde van minimaal 44 aan en een buitenkast met een IP-waarde van minimaal 54. Daarnaast kun je bij AED’s kiezen voor een basis of een uitgebreide instructie bij het begeleiden van de reanimatie. Ook kun je kiezen uit AED’s met Nederlandse of een meertalige spraak. Naast de aanschaf van een AED, heb je ook elektriciteit nodig voor de buitenkast voor het verlichten en verwarmen van de AED. Meld verder je AED aan bij het reanimatie-oproepsysteem HartslagNU.

Bij AED’s komt het nodige onderhoud om de hoek kijken om ervoor te zorgen dat ze lang meegaan. Zo dien je af en toe de elektroden en de accu te vervangen. Als je bij aankoop een onderhoudscontract afsluit met de leverancier, moet deze zorgen voor het vervangen van de onderdelen. Daarnaast is het handig om je AED te verzekeren tegen diefstal. Kijk of deze onder de eigen inboedel- of opstalverzekering valt.

De richtlijnen voor reanimatie buiten het ziekenhuis zijn inmiddels zoveel mogelijk terug naar normaal. Er mag weer gereanimeerd worden met mond-op-mondbeademing. Wel wordt iemand gevraagd niet te reanimeren wanneer de persoon zelf corona(klachten) heeft.