Tafelzout, zeezout of roze Himalayazout: zijn er verschillen?

Zout is één van de meest gebruikte smaakmakers in de keuken en in veel keukens is zout standaard aanwezig – tenzij je zout vermijdt, bijvoorbeeld omdat je een natriumarm dieet volgt. Er zijn verschillende varianten zout. Denk bijvoorbeeld aan keukenzout (ook wel tafelzout genoemd) en (grof) zeezout. Maar er is ook roze Himalayazout en zowel zwart als rood Hawaïaans zout. Daarnaast kun je ook denken aan het relatief dure en exclusieve Fleur de sel. Maar wat zijn eigenlijk de verschillen?

Zeg je 'zout', dan denken veel mensen wellicht aan de zee. En inderdaad, veel zout wordt uit de zee gewonnen, en wel door zeewater te verdampen. Zout kan overigens ook uit zouthoudend oppervlaktewater worden gewonnen.

Een andere manier van zoutwinning is door het uit de bodem te halen. Denk dan aan zoutmijnen. Na het winnen van het zout houd je in beginsel zoutkristallen over. Soms wordt zout in de fabriek schoongemaakt en ontdaan van onzuiverheden om klaar te maken voor verkoop en consumptie. Maar dat gebeurt niet altijd: voor Himalayazout geldt bijvoorbeeld dat het niet wordt gefilterd in een fabriek.

Zo belandt het in zakjes en potten van verschillende merken en kun je het vinden in de schappen van de supermarkt. Maakt het eigenlijk uit of je zeezout of zelfs Keltisch zeezout, Himalayazout of 'gewoon' keukenzout koopt?

Zout is in principe niks meer en niks minder dan natriumchloride. Het is dus niet alsof bepaalde varianten compleet anders zijn van samenstelling. Zowel keukenzout als zeezout als Himalayazout als Keltisch zeezout bestaan allemaal voornamelijk uit natrium.

Een zeer klein gedeelte kan bestaan uit mineralen. Deze mineralen zorgen ervoor dat sommige soorten zout een iets andere kleur hebben. Volgens sommigen wordt ook de smaak beïnvloed door mineralen, maar dit is deels een kwestie van perceptie. Sommigen merken überhaupt geen smaakverschil.

Het is ook een misverstand dat sommige zoutsoorten gezonder zijn dan andere zoutsoorten. Dat wordt her en der wel eens beweerd, maar het klopt niet.

Zoutsoorten zoals zeezout, Himalayazout en Keltisch zeezout bevatten bepaalde mineralen bevatten die niet aanwezig zijn in keukenzout, zoals magnesium en calcium. In theorie zouden deze dus 'gezonder' zijn. Maar de praktijk is weerbarstiger: voordat je zou kunnen spreken van een positief effect op de gezondheid moet je er onrealistisch grote hoeveelheden van consumeren. Om die reden klopt de aanname niet.

Te veel consumptie van zout is namelijk slecht voor je: zo raadt het Voedingscentrum aan om maximaal 6 gram zout per dag te consumeren. Bovendien geldt volgens het Voedingscentrum ook: "Zout is geen goede bron voor het leveren van voedingsstoffen zoals mineralen. Die kun je beter halen uit producten als fruit, groente, brood en zuivel."

Maar een lang verhaal kort: zout is in principe gewoon zout. Waarom dan tóch die verschillende soorten?

De termen 'tafelzout' en 'keukenzout' zijn inwisselbaar, hier wordt hetzelfde product mee bedoeld. Dit zout wordt óók in Nederland gewonnen. Nederlands tafelzout wordt onder andere gewonnen nabij Hengelo (Overijssel), in de omgeving van Harlingen (Friesland) en in enkele plaatsen in de provincie Groningen.

Het is industrieel schoongemaakt en gezuiverd om mineralen zoals calcium en magnesium te verwijderen.

Wat overblijft, is een hagelwitte zoutsoort met heel fijne korrels, korrels die zich overigens ook eenvoudig laten oplossen in vloeistof. Dit is eigenlijk het 'standaardzout' dat je doorgaans aantreft in zoutvaatjes op tafel. Vaak wordt jodium toegevoegd aan keukenzout, al zijn er ook varianten te koop zonder jodium.

Zeezout wordt gewonnen door zeewater in te dampen. Het kan overigens ook met water uit zoutwatermeren. Wat overblijft, zijn grote, grove kristallen.

Omdat deze kristallen groter zijn dan die van tafelzout, kun je zowel de smaak als de structuur met je tong – waar smaak wordt gevormd – beter waarnemen. Daarom vinden sommigen zeezout een betere keuze dan 'gewoon' tafelzout.

Ook zeezout wordt in Nederland gewonnen, en wel in het Zeeuwse Bruinisse.

Deze zoutsoort wordt gewonnen in zoutmijnen in Pakistan. Deze zoutmijnen bevinden zich in het Himalayagebergte, vandaar de naam.

Deze zoutsoort kent een grove structuur en is roze van kleur. Deze kleur komt door de aanwezigheid van bepaalde mineralen, in dit geval ijzeroxide. Oftewel roest. Himalayazout wordt niet gefilterd en daardoor blijft de kleur behouden, net als spoorelementen zoals calcium en magnesium.

Sommige mensen schrijven gezondheidsvoordelen toe aan Himalayazout vanwege deze mineralen, maar zoals toegelicht berust dat op een misverstand. Deze zoutsoort is niet beter of gezonder dan andere zoutsoorten.

Keltisch zeezout staat ook wel bekend als 'sel gris' (letterlijk: grijs zout) en wordt gewonnen in ondiepe zoutmoerassen bij de kust in het Franse Bretagne, meer specifiek de streek rond Guérande.

Het is feitelijk gewoon zeezout, maar de wat grijzige kleur komt door de klei langs de zoutpannen waar het zout gewonnen wordt. Ook in dit geval is het dus geen wezenlijk ander product en geldt dat er geen sprake is van gezondheidsvoordelen bij normaal gebruik.

Men zegt wel eens dat deze zoutsoort iets zachter en subtieler smaakt omdat het wat minder natrium bevat.

Ook is er Fleur de sel, Frans voor 'zoutbloem'. Het is bijna hetzelfde product als Keltisch zeezout en wordt in hetzelfde gebied gewonnen, maar is wit van kleur.

Dit zout is behoorlijk duur vergeleken met andere zoutvarianten, en dat heeft te maken met de arbeidsintensieve productie. In dit zout zit een bepaalde microalg die kan overleven in extreem zoute omstandigheden. Deze alg is van invloed op de geur, die regelmatig wordt omschreven als de geur van viooltjes.

Vanwege de prijs wordt Fleur de sel voornamelijk gebruikt ter garnering, voor 'gewoon' gebruik in de keuken kun je beter een goedkopere zoutvariant gebruiken. Het is ook een enigszins vochtig zout. Voordeel daarvan is dat de kristallen niet meteen oplossen als je ze over vochtig voedsel strooit.

Je hebt twee soorten Hawaïaans zout. Een rode variant en een zwarte variant. Laatstgenoemde variant wordt gewonnen in vulkanisch gebied en krijgt de zwarte kleur door de aanwezigheid van actieve kool. Deze zout heeft een wat rokerige smaak.

De rode zoutvariant krijgt de kleur door de toevoeging van gebakken rode, vulkanische klei. Over dit zout wordt weleens gezegd dat het een wat 'boterige', nootachtige smaak heeft.

Het zijn zouten die zich beter lenen om te gebruiken als garnering, niet zozeer om er écht mee te koken.

Bron: Dagelijkse Kost, Foodies, RTL Nieuws, Voedingscentrum, Zoutman