Statiegeldsysteem faalt: Kabinet is het zat

Het inzamelen van blikjes en flesjes verloopt niet zoals het hoort. Slechts 68 procent aan plastic flessen van de wettelijk verplichte 90 procent kwam terug via de statiegeldroute. Demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen (CDA, milieu) is ‘ronduit teleurgesteld’. Statiegeldverpakkingen inleveren moet eenvoudiger worden voor de consument. Het kabinet eist daarom direct maatregelen.

De taak ligt bij het bedrijfsleven om ervoor te zorgen dat er meer flessen en blikken worden ingeleverd. Eerder deze week voerde Heijnen een pittig gesprek met Hester Klein Lankhorst, directeur van het Afvalfonds Verpakkingen dat het bedrijfsleven vertegenwoordigt. Daarin maakte de staatssecretaris duidelijk dat het heel snel beter moet met de inzameling van flesjes en blikjes.

Volgens Heijnen komt het slecht inleveren van flesjes en blikjes doordat er een laagdrempelig inzamelsysteem ontbreekt. “Er zijn nu gewoon niet genoeg inzamelapparaten”, aldus de staatssecretaris tegen het AD. Daarbij benadrukt ze dat automaten geregeld defect zijn en er soms lange rijen staan. Het niet-werkende inzamelsysteem kent zwerfafval als gevolg, omdat mensen in openbare prullenbakken zoeken naar statiegeldverpakkingen. “Er is echt nog werk aan de winkel”, vertelt Heijnen.

Producenten van verpakkingen zijn door de staatssecretaris verplicht om met “een helder plan te komen waarin ze uiteenzetten hoe en wanneer ze op die 90 procent inzameling gaan komen.” Hoe het bedrijfsleven dat doel gaat halen, mogen ze zelf bepalen.

Heijnen geeft het advies om te starten met een ‘voor de hand liggende’ maatregelen, namelijk meer innamepunten. “Ik vind dat mensen die netjes statiegeldverpakkingen willen inleveren dit op een makkelijke manier moeten kunnen doen.” Eerder bleek uit navraag van het AD dat slechts op vijf van de vierhonderd NS-stations, inzamelautomaten staan. Dat terwijl stations typische plekken zijn waar veel blikjes en flesjes verkocht worden.

Maar waar blijft dan het geld van niet ingeleverde statiegeldflessen? Nou dat geld belandt bij Statiegeld Nederland, een stichting die gelieerd is aan het Afvalfonds Verpakkingen. Door de slechte inzameling, loop het geldbedrag dat daar binnenkomt snel op. Het afgelopen jaar ging dat volgens berekeningen om 84 miljoen euro. Dat zal dit jaar alleen maar meer zijn, gezien de komst van statiegeld op blikjes.

In een interview met het AD vertelde de Afvalfond-directeur dat dat geld bij de stichting blijft. “Van het geld betalen we nieuwe automaten, campagnes en andere maatregelen om het systeem te verbeteren. Het statiegeldsysteem is duur.”

Dan ligt nog de vraag waar het geld van flesjes en blikjes die wel binnenkomen precies aan besteed wordt. Echter blijkt uit navraag van het AD dat de verantwoordelijke staatssecretaris, Vivianne Heijnen, daar geen antwoord op heeft. “De rapportage die het Afvalfonds jaarlijks in moet sturen over de inzamelcijfers gaat hier niet specifiek over. Wij hebben die informatie niet”, laat een woordvoerder weten.

We hebben het hier over geld van de consument en daarom noemt D66-Kamerlid Kiki Hagen dit ‘heel erg kwalijk’. Volgens haar heeft de consument het recht om te weten wat er met het geld gebeurt. Aan de hand van schriftelijke vragen, vraagt ze de staatssecretaris om het Afvalfonds, waar mogelijk, te verplichten om transparant te zijn over hoeveel statiegeld er jaarlijks bij hen achterblijft. “Dat geld moet op zijn minst gaan naar uitbreiding van inzamelingspunten, verbetering van inzamelpunten en het tegengaan van zwerfafval”, schrijft het Kamerlid.

Als het aan Heijnen ligt, is het vooral belangrijk dat er een goed werkend systeem komt. “Gezien de cijfers over 2022 lijkt het me evident en noodzakelijk dat het Afvalfonds vol inzet op de verbetering van het systeem. Dat zal ongetwijfeld ook een fikse aanvullende investering vragen, waarvoor de producenten ook het niet geïnde statiegeld kunnen gebruiken.”

Het bedrijfsleven moet oppassen voor de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Gezien de slechte inzamelcijfers, is de ILT bezig met vervolgstappen tegen het bedrijfsleven.

Brengt u altijd de flesjes en blikjes terug? Laat het ons weten via de reacties!

Bron: ANP/AD