Spatschermen binnenkort verboden

Een paar weken geleden testte Kassa een aantal mondkapjes voor consumenten. De conclusie was toen: zoveel veiligheid bieden ze niet.

Maar bieden de spatschermen dan wel bescherming? Twee recente Amerikaanse onderzoeken trekken de werking van het spatscherm in twijfel. Doordat het scherm niet goed aansluit op het gezicht, houdt het wel grote druppels tegen als je hoest en niest. Maar van de kleine vochtdruppeltjes houdt het spatscherm maar 2 tot 20% tegen, zo concludeert de Amerikaanse RIVM (de CDC). Dit instituut raadt het dan ook af om spatschermen te gebruiken. In Amerikaanse ziekenhuizen draagt het personeel daarom nu alleen nog maar medische mondmaskers, zowel tijdens behandelingen als in de publieksruimtes. En inmiddels is dat in ziekenhuizen in Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk ook ingevoerd.

Waarom dragen we hier dan wel spatschermen in ziekenhuizen? Volgens minister Van Ark van Medische Zorg is het aan de Federatie van Medisch Specialisten en de vakbonden om hier regels voor te maken. De leidraad van de medisch specialisten gaat echter alleen over ‘het deel van het ziekenhuis waar directe patiëntenzorg wordt gegeven.’ Dus niet de publieke ruimtes. En daar voert ieder ziekenhuis zijn eigen beleid. Zo moeten personeelsleden in het Amsterdam UMC spatschermen dragen. In het Amstelland ziekenhuis heeft een spatscherm de voorkeur, maar mag een medisch mondmasker ook. En in UMC Utrecht mag je kiezen: een niet-medisch mondmasker, dat je zelf mee moet nemen, of een spatscherm.

NU’91, vakbond voor verpleegkundigen en verzorgenden, is teleurgesteld dat er nu voor ziekenhuizen weer een uitzondering komt. Voorzitter Stella Salden: "Het moet eens afgelopen zijn met de uitzonderingspositie van deze beroepsgroep als het gaat om hun veiligheid. Juist daar waar de veiligheid het belangrijkste moet zijn. Wij pleiten voor een duidelijk en eenduidig beleid: draag overal een medisch mondkapje."

De vakbond heeft de afgelopen weken tientallen klachten binnengekregen van verpleegkundigen over de onduidelijke situatie. "Zorgprofessionals voelen zich onveilig met een spatscherm, ze vragen zich af of ze voldoende beschermd zijn." Ze geeft aan dat zorgpersoneel ook melding maakt van hoofdpijn en duizeligheid als ze een spatscherm dragen. "En dan zegt een ziekenhuis: je moet hem ophouden, ga anders maar naar de bedrijfsarts."

Ook bij directe patiëntenzorg is er onduidelijkheid. In de leidraad van de Federatie Medisch Specialisten staat dat je als arts ook een spatscherm kan dragen als je langere tijd een patiënt zonder coronaklachten onderzoekt of behandelt binnen 1,5 meter. Andreas Voss laat namens de Federatie Medisch Specialisten weten dat als een specialist of verpleegkundige zich hier niet goed bij voelt, ze ook een mondkapje mogen dragen. "De keus is expliciet aan de instelling en de gebruiker overgelaten." De Federatie blijft achter de richtlijn staan. Ook wat betreft het advies dat je bij voldoende afstand met een klachtenvrije patiënt als zorgprofessional helemaal geen beschermingsmiddelen hoeft te dragen. Volgens de Federatie blijkt uit Nederlands onderzoek dat de kans dat er dan besmetting kan plaatsvinden echt nihil is. Salden: "Het accent ligt nu te veel op wetenschappelijke onderzoeken, die elkaar soms ook tegenspreken, en ondertussen vergeten we te luisteren naar onze zorgprofessionals." Volgende week zal ze de onduidelijkheid over het beleid wederom aankaarten bij de minister.

Een andere plek waar je veel spatschermen ziet, is in de trein. Conducteurs mogen de kappen dragen, terwijl je dit als reiziger niet mag. En dit terwijl het RIVM in mei al de volgende conclusie publiceerde: "Deze kappen (spatschermen) zijn mogelijk minder efficiënt in situaties waar virusdeeltjes vanuit verschillende richtingen kunnen komen zoals in het openbaar vervoer omdat de kap niet volledig aansluit op het gezicht."

Is dit onduidelijke beleid met het verbod op het dragen van spatschermen dan straks verleden tijd? Een woordvoerder van het ministerie van VWS laat weten dat de mondkapjesplicht in de publieke binnenruimte gaat gelden voor zowel personeelsleden als de klant. Alleen wanneer dit een veilige uitoefening van de werkzaamheden in de weg zit, bijvoorbeeld door Arbowetgeving, kan er een alternatief worden bedacht. ‘Dit is echter wel echt de uitzondering,’ aldus de woordvoerder. Er is dus een kleine kans dat ook OV-personeel de spatschermen mag blijven dragen. De NS laat weten nu het beleid nog niet aan te passen. Ze willen eerst de nieuwe regels afwachten.