Soa doe-het-zelf-tests onbetrouwbaar

Tegenwoordig kan je bijna alles online doen. Dat geldt ook voor soa-tests, een test om erachter te komen of je een seksueel overdraagbare aandoening hebt. Dat lijkt een makkelijk alternatief als je niet naar de huisarts wil gaan, dus schieten de sites die soa-thuistests aanbieden als paddenstoelen uit de grond. Maar hoe betrouwbaar is zo’n thuistest?

Soorten thuistesten
Bij de GGD kan iedereen tot 25 jaar, en iedereen die binnen een risicogroep valt, zich gratis op soa’s laten. Testen bij de GGD is altijd anoniem. Bij de huisarts kost een chlamydia test je ongeveer 40 euro. Veel mensen kiezen toch voor een thuistest die je in de drogisterij of online kunt bestellen. Er zijn twee soorten soa-thuistesten:
1. Doe-het-zelf-thuistest: thuis van begin tot eind, direct een uitslag af te lezen. Te koop vanaf 15 euro.
2. Lab-zelftest: je krijgt een kit thuisgestuurd en stuurt een monster op naar een lab, waar wordt vastgesteld of je een soa hebt. De uitslag kun je meestal online bekijken. Te koop vanaf 30 euro.

Geen enkele doe-het-zelf-test betrouwbaar  
Het RIVM en Soa Aids Nederland bekeken de informatievoorziening van 20 online aanbieders van soa-thuistesten voor de seksueel overdraagbare aandoening chlamydia. Er werden 12 aanbieders van lab-zelftesten en 8 aanbieders van doe-het-zelf-thuistesten bekeken aan de hand van 20 indicatoren. Hieruit blijkt dat slechts 5 van de 12 lab-zelftest aanbieders voldoende scoren. Geen enkele van de 8 doe-het-zelf-thuistest aanbieders komt voldoende uit het onderzoek. Volgens Hanna Bos, arts infectieziekten bij Soa Aids Nederland, is het gebruik van doe-het-zelf-thuistests als het spelen van Russische roulette. Naast te weinig informatievoorziening zijn de tests vaak niet betrouwbaar, dus het is niet alleen zonde van je geld, maar ook gevaarlijk omdat je een verkeerde uitslag kunt krijgen.

CE keurmerk
Alle soa-thuistests die in Nederland verkocht mogen worden, zijn gekeurd door onafhankelijke instanties die door de Nederlandse overheid zijn aangewezen. Ze zijn in het bezit van een CE keurmerk. Je zou dan misschien denken dat een zelftest daarmee automatisch betrouwbaar is. In het onderzoek is echter te lezen: “Een CE-markering zegt iets over de bruikbaarheid en begrijpelijkheid van de test, maar het zegt niets over hoe goed de test is in het opsporen van een bepaalde ziekte of aandoening. De betrouwbaarheid hangt ook weer af van wie getest wordt”.

Advies
Er is in het onderzoek gekeken naar de informatie die je vooraf én achteraf krijgt bij online aanbieders van soa-thuistests, en deze is vaak niet voldoende. Mensen krijgen niet voldoende informatie over de tests die voor hen geschikt zouden zijn, en kunnen zich dus zonder voldoende advies vooraf op verkeerde infecties laten testen. Zo kun je onterecht een uitslag krijgen waarbij geen soa is aangetroffen, simpelweg omdat je niet op de soa getest hebt waar jij het meeste risico op loopt. Ook kan je door onvolledig advies niet uitgebreid genoeg testen, waardoor je de soa op één plek test en een andere plek niet, en onbewust met een soa blijft rondlopen. Een soa zoals chlamydia, de meest voorkomende soa in Nederland (100.000 á 200.000 infecties per jaar) kan bij vrouwen tot onvruchtbaarheid leiden.

Kies voor een betrouwbare lab-thuistest
Voor veel mensen is de drempel om voor een soa-test naar de huisarts te gaan hoog. Als je je ook niet anoniem bij de GGD wilt laten testen, en toch wil kiezen voor een soa-thuistest, adviseert Hanna Bos van Soa Aids Nederland om te kiezen voor 1 van de 5 lab-thuistest die voldoende of goed gescoord hebben in het onderzoek. Bos raadt in elk geval af om voor een doe-het-zelf-thuistest te gaan. Soa Aids Nederland is bezig met de ontwikkeling van een Testwijzer, waarbij consumenten via een stappenplan - wat doorgaans ook bij huisartsen wordt gehanteerd - beter inzicht krijgen in welke tests voor hen geschikt zouden zijn. Daarnaast krijg je direct een aanbod te zien van betrouwbare tests op jouw gebied, en kun je zelf prijzen vergelijken. Deze Testwijzer is waarschijnlijk in december van dit jaar voor iedereen beschikbaar.

Inspectie
De Inspectie Gezondheidszorg is de toezichthouder in dit geval. Zij houden toezicht op het gebied van kwaliteit en veiligheid van zorg, geneesmiddelen en medische producten. IGZ laat Kassa weten: "De inspectie bestudeert het rapport en zal zo nodig actie ondernemen."

Het complete rapport van het RIVM en Soa Aids Nederland met de uitslag lees je hier .