Registratieplicht voor gebruikte spullen? Kringloopbranche zit er niet op te wachten

Dat gestolen fietsen, mobieltjes of laptops via de reguliere handel ‘legaal’ worden verkocht, wil niemand. De overheid bereidt daarom nieuwe wetgeving voor. Om heling van gestolen spullen tegen te gaan, moeten kringloopwinkels registreren wat er binnenkomt aan diefstalgevoelige spullen. De Branchevereniging Kringloop Nederland is niet blij. “De kans dat er heling plaatsvindt in kringloopwinkels is enorm klein.”

Gestolen goederen kopen of verkopen mag uiteraard niet. Op heling staat een boete of celstraf. Om criminele handel te dwarsbomen, moeten opkopers de spullen die ze verwerven registreren. Nederland kent daarvoor het Digitaal Opkopersregister (DOR). In de strijd tegen de handel in gestolen spullen heeft toenmalig minister Ferd Grapperhaus van Justitie in 2020 voorgesteld om alle kringloopwinkels ook verplicht gebruik te laten maken van het DOR. 

Toen dat bekend werd, voorzag de Branchevereniging Kringloop Nederland (BKN) een enorme administratieve rompslomp. Want artikelen die binnenkomen registreren in een database? Dat is heel veel werk. Het is volgens BKN-directeur Rachel Heijne helemaal niet nodig om de regels aan te scherpen. “Mensen geven immers hun spullen gratis weg aan de kringloop. De kans dat er heling en witwassen plaatsvindt, is enorm klein. Er zijn ook helemaal geen signalen dat er op dat terrein zaken foutgaan bij de kringloop.”

In de plannen van Justitie kwam verder nog een identificatieplicht voor, voor burgers die af willen van hun spullen. Ook dat stuitte BKN tegen de borst. “Als je met een doos vol bij de kringloop komt en je moet je eerst identificeren, dan zullen sommige mensen denken… ‘Weet je wat, ik breng het wel naar de vuilstort.’” Inmiddels is het 2023 en de plannen voor nieuwe wetgeving moeten nog door de Tweede en Eerste Kamer. Nu ligt het in handen van de huidige minister van Justitie, Dilan Yeşilgöz.

De Branchevereniging Kringloop Nederland heeft de afgelopen jaren voor aanpassing van de plannen gelobbyd. “We hebben van begin af aan bepleit om kringloopwinkels erbuiten te laten. Je moet niet vragen om zoveel bij te gaan houden, als de kans op helen en witwassen klein tot nihil is.”

Er is volgens Heijne ook een essentieel verschil tussen kringloopwinkels en tweedehands winkels. “Er zijn tal van tweedehands winkels die weldegelijk opkopen en een commercieel karakter hebben. Daar bestaan wel risico’s op heling en witwasserij.”

Hoe is de praktijk nu? Opkopers en handelaren moeten al sinds 1886 een inkoopregister bijhouden. Het Digitaal Opkopersregister (DOR) is er sinds 2011. “Sindsdien hebben gemeenten eigen regels toegepast”, aldus Heijne. En dat zorgt volgens haar voor een gebrek aan uniformiteit. “Er zijn gemeenten die al opleggen dat kopers en handelaren gebruik maken van het Digitaal Opkopersregister. Daar moeten heel veel spullen in worden opgenomen. Maar wat precies? Dat verschilt dan weer per gemeente.”

Toenmalig minister van Justitie Grapperhaus bedacht dat wettelijke regels die voor heel het land gelden praktischer zijn. “In de voorgestelde nieuwe wet is het voor alle gemeenten gelijk”, licht Heijne toe. “Er komt een lijst met goederen die moeten worden geregistreerd in het DOR.“

Maar, hoe gaat de praktijk eruitzien? BKN wil graag voorkomen dat kringloopwinkels al te zeer worden belast door nieuwe wettelijke regels. “Het zijn doorgaans sociale ondernemingen, stichtingen zonder winstoogmerk. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt vinden er waardevol werk. Wij zeggen: hou die erbuiten.”

Volgens Heijne is het ministerie wel gevoelig geweest voor de kritiek van onder meer haar brancheorganisatie. “Ambtenaren van Justitie zijn op bezoek geweest bij een kringloopwinkel die is aangesloten bij onze branchevereniging. Die zagen ook hoe het er in de praktijk aan toegaat.” 

Hoe kan het leed voor de kringloopbranche verzacht worden? Heijne kan ermee leven als in de wet een beperkte registratieplicht voor kringloopwinkels die zijn aangesloten bij haar brancheorganisatie wordt opgenomen. “Kringloopwinkels hoeven dan alleen goederen te registreren die een uniek nummer hebben. Fietsen hebben een uniek framenummer. Ook laptops hebben unieke serienummers. Mobieltjes hebben IMEI-nummers. Kralen, kettingen of schilderijen vallen er dan niet onder. Net als spullen als föhnen of broodroosters.”

En de brengers van spullen? Het zou mooi zijn als die zich niet hoeven te laten registreren. “Dat scheelt ook een hoop werk voor onze kringloopwinkels.”

Deze voor de BKN belangrijke wijzigingen op de wettelijke plannen gaan het wel halen, verwacht Heijne. “Ik kan me niet voorstellen dat de Kamer hier niet in meegaat.”

Het wetsvoorstel van Justitieminister Yeşilgöz wordt volgende maand behandeld in de Tweede Kamer. Dan wordt duidelijk met welke nieuwe regels de kringloopwinkels en de klanten rekening moeten gaan houden.