Puur, melk of wit: hoe (on)gezond is een stukje chocolade?

Wit, puur of melk? Jaarlijks verorberen ‘we’ ongemerkt maar liefst 4,5 kilo chocola gemiddeld per persoon. Is een stukje puur of melk bij de thee goed voor je? Of worden de positieve gezondheidseffecten van chocolade schromelijk overdreven? We vragen prof. dr. Marianne Geleijnse om de feiten van de fabels te scheiden. 

Marianne Geleijnse is hoogleraar Voeding en hart- en vaatziekten aan de Wageningen Universiteit. Aan haar leggen we zeven stellingen voor. Wat zijn precies de feiten en fabels over chocolade?

“Dit is een heel interessante”, vindt de hoogleraar. “Iets lekkers eten, beïnvloedt je stemming op een positieve manier. Dat gevoel kennen we allemaal wel. En chocola wordt door veel mensen lekker gevonden. De smaak ervan geeft een positieve belevenis.”

“Verder is het een plantaardig product, dat heel veel stofjes bevat”, legt Geleijnse. “Die kunnen leiden tot een hogere aanmaak van serotonine of dopamine. Dat zijn zogeheten neurotransmitters, die stemmingsverhogend kunnen werken… En er zit ook cafeïne in chocola. Daar kun  je een oppeppertje van krijgen als je een beetje duf bent.”

“Het is wel zo dat je van de positieve effecten geen halleluja-verhaal kunt maken. Want het zijn lage hoeveelheden van deze stofjes die in chocola zitten. Ik denk dat het effect op je stemming vooral komt door het blije gevoel dat je krijgt als je iets lekkers eet. De een wordt blij van chocolade, de ander van een pak koekjes.” 

Deze stelling is volgens de hoogleraar niet juist. “In chocolade zit de stoffen theobromine en cafeïne. Beide hebben een stimulerend effect op het zenuwstelsel, waardoor je je energieker gaat voelen. Maar de hoeveelheid van deze stofjes is te laag om te zeggen dat je concentratie erop vooruitgaat.” 

“Hier zit wel wat in”, zegt de hoogleraar, die gespecialiseerd is in voeding en hart- en vaatziekten.

“Het gaat om met name om donkere chocolade met een hoge concentratie cacao. Daar zitten zogenaamde flavonoïden in. Die zorgen ervoor dat schadelijke stoffen geen schade aanrichten in het lichaam.”

Het meest interessante stofje uit die flavonoïden in cacao is volgens de hoogleraar epicatechine. “Daar doen wij aan de Wageningen University ook onderzoek naar. Op onder andere de werking van de bloedvaten heeft epicatechine een gunstige uitwerking. De doorbloeding neemt toe, is in meerdere onderzoeken bevestigd. Dat kan zich vertalen in een betere bloeddruk. Ook op de glucosestofwisseling heeft epicatechine misschien een positieve uitwerking.”

Hoe krijg je voldoende epicatechine binnen om je risico op hart- en vaatziekten te verlagen? Dan moet je sowieso geen witte of melkchocolade eten, maar donkere, pure chocola. En dan ook nog een reep per dag, tekent de hoogleraar erbij aan. “Je moet je afvragen of je zo veel chocolade wel wilt eten vanwege de hoeveelheid calorieën die je binnenkrijgt…”

“Is chocolade verslavend? Nou nee, dat denk ik niet”, oordeelt Geleijnse over deze stelling. “Stel, je gaat drie weken op vakantie en eet geen chocola… dan krijg je heus niet de ontwenningsverschijnselen van iemand die aan sigaretten of alcohol verslaafd is. Je kunt ontzettend veel trek hebben in chocola, dat wel!”

Hoe is het gesteld met de voedingswaarde van chocola? Maakt het uit of je paaseitjes of een chocoladeletter van witte, melk- of pure chocola nuttigt? “Veel scheelt het niet”, aldus Geleijnse. “Er zitten zo’n 550 kilocalorieën in 100 gram witte en melkchocola. Misschien iets minder in pure chocola, maar het zal elkaar niet veel ontlopen.”  

“In pure en melkchocola zitten nog wel de gunstige stoffen uit cacao. Met wit krijg je vooral de vetten en de suikers binnen. Ben er geen voorstander van om daar heel veel van te eten.”

“Dat je puistjes krijgt van het eten van chocolade is niet wetenschappelijk aangetoond. Ik heb er weleens gericht op gezocht in de literatuur, ook voor mijn eigen kinderen toen ze in de puberteit waren.”

Dat puistjes en chocola met elkaar in verband worden gebracht vindt Geleijnse best logisch. “Chocola is een vettig soort voedingsmiddel. Tijdens de puberteit ga je er weleens lekker aan te buiten. Dan is de connectie met acne snel gemaakt... Maar er is geen reden om aan te nemen dat een van de stoffen in chocola specifiek de oorzaak zou zijn van het krijgen van puistjes.” 

“Als je het hebt over meetbare positieve effecten in het lichaam, dan zeg ik ja, die worden wel overdreven. Ik noemde het positieve effect op hart- en vaatziekten. Maar dan moet je wel heel wat van de stof epicatechine binnenkrijgen. Bij normale consumptie hoef je geen heel grote effecten in het lichaam te verwachten.”

Hoogleraar Geleijnse draait deze stelling liever om. Zij maakt zich meer zorgen over de negatieve effecten van het nuttigen van chocola. “Je krijgt behoorlijk wat calorieën binnen als je een reepje verorbert. De gunstige effecten worden overschat, de ongunstige effecten worden onderschat.”

Als je denkt, ik wil wat extra’s doen voor mijn hart- en bloedvaten… dan heeft Geleijnse wel een ander advies: “In groene en zwarte thee zit óók de gunstige stof epicatechine. Als je dat drinkt, krijg je niet de hoeveelheid calorieën binnen zoals bij pure chocola het geval is.”

Verder raadt de hoogleraar het eten van vezelrijke voeding aan. “Denk aan volkoren producten, waar niet te veel suiker en zout aan zijn toegevoegd. Die zijn gunstig voor je hart- en bloedvaten en hebben een positief effect op het voorkomen van diabetes.”

Tot besluit heeft Marianne Geleijnse nog een tip voor alle chocoladeliefhebbers. “Kies voor chocola waar een eerlijke prijs aanhangt, voor de boeren die cacao produceren. Er zijn speciale keurmerken waar je op kunt letten. Dan kun je extra genieten van je stukje chocolade.”

Artikel geactualiseerd - maart 2024.