Producten met zoetstoffen: een gezonde keus of toch niet?

Veel producten zijn tegenwoordig ‘minder zoet’ of suikervrij. Ook verschijnen er steeds meer light-producten in de schappen. Het lijkt een gezonde keuze, maar is dat eigenlijk wel zo? Wij vragen het aan Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Er zijn veel soorten zoetstoffen. Om het makkelijk te houden, kun je ze onderverdelen in twee groepen: natuurlijke én synthetische zoetstoffen.

"De natuurlijke zoetstoffen zijn zoet, maar niet zo zoet als de synthetische variant. Die zijn 200 tot 300 keer zo zoet als suiker. Hier is maar een klein beetje van nodig om een drankje heel zoet te maken", zegt Seidell.

Veel mensen denken dat er in sommige zoetstoffen kankerverwekkende stoffen zitten. "Maar synthetische zoetstoffen behoren tot de best onderzochte stofjes in de voeding", zegt Seidell.

Volgens hem is hier veel discussie over geweest. "Voor zover we weten zijn deze stoffen veilig. Ze hebben een nummer van de Europese Unie gekregen. Dat betekent dat ze veilig kunnen worden toegevoegd, anders zou het niet mogen."

Wel zijn er mensen die klachten krijgen na het consumeren van producten met zoetstof. Dit is heel individueel afhankelijk. Hier zou volgens de hoogleraar nog wel meer onderzoek naar mogen worden gedaan.

Zoetstoffen zijn dus niet gevaarlijk. "Maar," zegt Seidell, "Producten waarin de suiker is vervangen door zoetstof zijn vaak geen gezonde voedingsmiddelen." Het is meestal voedsel dat buiten de Schijf van Vijf valt: producten die je eigenlijk niet te veel moet eten. "We moeten juist meer groente en volkoren granen eten. In die producten zitten nooit suiker."

Op zich is er niks mis met producten eten die buiten de Schijf van Vijf vallen. Het Voedingscentrum adviseert om het eten van kleine snacks (bijvoorbeeld een snoepje of koekje) te beperken tot drie tot vijf keer per dag. Ook raden ze aan om over hele week maximaal drie keer een grote snack, zoals chips of een pizza te eten. Het belangrijkste is om een gezond eetpatroon aan houden.

Het probleem met zoetstof is dat veel mensen gaan compenseren, aldus de hoogleraar Voeding en Gezondheid. Als ze een zoetje bij de koffie nemen, denken ze dat ze daardoor nog wel een extra koekje kunnen eten. "Dan houden mensen zichzelf voor de gek. Omdat ze nu het idee hebben dat ze meer mogen. Hierdoor kun je alsnog dik worden."

Ook blijkt dat mensen later op de dag meer trek krijgen in suiker wanneer ze veel light- of suikervrije producten eten. Hierdoor gaan ze juist vaker snacken, zegt het Voedingscentrum.

Marketeers weten dat ouders beducht zijn voor te veel suiker voor hun kinderen. Ze prijzen ongezonde producten met suikervervangers aan als een ‘gezond’ alternatief. Kinderen ontwikkelen er een slecht voedingspatroon door, waarschuwt Seidell. "Voor kinderen kun je dus beter terughoudend zijn met producten met zoetstoffen. Je leert kinderen zoete smaken aan en dat koek en snoep tussendoor prima is, maar dat is natuurlijk niet zo."

Wel betoogt Seidell dat je beter kunt kiezen voor een light-frisdrank als je een keer fris drinkt. Zo'n drank heeft vaak nul calorieën. Bij voedsel zit dat anders, dan moet het volume van suiker worden opgevuld door wat anders. "Om het product zoet te maken heb je namelijk maar een snufje zoetstof nodig."

Zo bevatten light-chips minder vet, maar wel meer koolhydraten dan gewone chips, aldus het Voedingscentrum. Ook heeft light-pindakaas bijvoorbeeld een minimaal verschil in calorieën met gewone pindakaas, maar bevat het wel drie keer zoveel koolhydraten.

Als je veel suikerhoudende producten eet, kun je die vervangen door dezelfde producten met zoetstoffen. Je eet dan wat minder ongezond, omdat je iets minder suiker binnenkrijgt. Maar, Seidell waarschuwt daar wel voor. "Als je geen suiker wilt nuttigen, moet je niet de ongezonde producten gaan eten omdat ze vervangende zoetstoffen hebben", aldus de hoogleraar.

Voedsel met of zonder suiker kan dus best van elkaar verschillen. Het belangrijkste is een gezond eetpatroon aan te houden, dan is een (suikervrije) snack niet zo erg. "Je kunt dus niet zeggen dat light-frisdrank 'gezond' is. Het bevat helemaal geen nuttige voedingsstoffen en bovendien bevat het ook veel zuren die je tandglazuur kunnen aantasten."

Maar de vermeende onveiligheid van zoetstoffen is volgens Seidell geen reden om ze te laten staan.