PFAS in eten en drinkwater? Dit is waar je rekening mee moet houden

Steeds vaker wordt er in de media bericht over per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS). Deze schadelijke chemische stoffen komen via eten en drinkwater in ons lichaam terecht. Hoe schadelijk is het precies en hoe kun je het voorkomen? Kassa legt het uit.

Vorige maand publiceerde het RIVM nog een rapport waaruit bleek dat Nederlanders te veel van het chemisch goedje in hun lichaam krijgen door eten en drinkwater. Vis is een belangrijke bron van PFAS via voedsel, omdat er veel van deze stoffen in vis kunnen zitten. Daarnaast krijgen we PFAS binnen via koffie, thee, graanproducten, melkproducten, vlees, eieren, fruit en groenten.

PFAS is een verzamelterm voor zo’n 6000 verschillende chemische stoffen. PFAS zijn stoffen die door mensen zijn gemaakt vanwege hun specifieke eigenschappen, zoals brandwerendheid en vuil- en waterafstotendheid. Zij worden al decennia gebruikt in industriële en andere processen en in vele producten. Ze worden toegepast in allerlei alledaagse toepassingen, zoals verf, blusschuim, pannen, kleding en cosmetica.

De stoffen worden ook wel ‘forever chemicals’ genoemd, omdat ze in het milieu vrijwel niet afbreken. Wereldwijd zijn er al zeker driehonderd diersoorten mee besmet en het zit inmiddels ook in het bloed van bijna alle mensen. Zo onthulde Zembla eerder dit jaar dat grote fabrieken de stof al jaren in de natuur dumpen, ook in Nederland.

Van de twintig typen PFAS die zijn onderzocht, krijgen mensen vooral PFUnDA (perfluorundecanoaat), PFOS (perfluoroctaansulfonaten) en PFDA (perfluordecaanzuur) binnen. Deze typen zijn veel in vis te vinden.

Bij drinkwater hangt de hoeveelheid PFAS af van het soort water waarvan het is gemaakt, aldus de studie van het RIVM. Via drinkwater dat van grondwater is gemaakt, krijgen mensen minder PFAS binnen dan via drinkwater uit oppervlaktewater. Dat is ook goed verklaarbaar: in oppervlaktewater zitten meer PFAS dan in grondwater.

De berekening van het RIVM is een update van een eerdere schatting met gegevens over PFAS in voedsel uit 2009. Voor de update is nieuwe informatie over voedsel en drinkwater uit 2021 en 2022 gebruikt. Ook is er informatie over twintig in plaats van vier typen PFAS meegenomen. Hoewel er nu meer PFAS zijn meegenomen, is de hoeveelheid PFAS die mensen binnen kunnen krijgen ongeveer 40 procent lager dan eerder was berekend.

Zoals eerder genoemd is de kans dat je op dit moment PFAS in je bloed hebt zitten erg groot. Helaas kun je zelf niet zoveel doen om te voorkomen dat je PFAS binnenkrijgt. PFAS zitten bijna overal in onze omgeving en dus ook in alle voedingsmiddelen en in het water. Voldoende water drinken en gevarieerd eten zijn belangrijk om gezond te blijven, ook al krijg je er een beetje PFAS mee binnen. Als je zorgt dat je veel verschillende voedingsmiddelen eet, voorkom je dat je vaak voedingsmiddelen eet waar meer schadelijke stoffen in zitten

In sommige gebieden in ons land zitten meer PFAS in de omgeving, vooral in de bodem en het (grond)water. Als je in zo’n gebied groenten uit je moestuin of zelf gevangen vis eet, dan krijg je extra PFAS binnen. Voor de bewoners van die gebieden gelden daarom adviezen om hun blootstelling te verminderen. Je vindt de adviezen op de website van de gemeente. In Nederland gelden adviezen voor de gebieden rond:

• Industrieterrein de Weyer in Helmond
• De Westerschelde
• Dupont/Chemours in Dordrecht

Mocht je rondom een van de genoemde gebieden wonen, dan raden wij je aan op de website van het RIVM te kijken.

In Dordrecht werd pas geleden een negatief zwemadvies uitgegeven voor recreatieplas Merwedelanden, vanwege PFAS. De plas ligt een paar kilometer van de fabriek van chemiebedrijf Chemours.

Bron: RIVM/GGD Leefomgeving/H2O/Zembla