Overstappen op het warmtenet: doen of niet?

De krantenkoppen met negatieve berichten over het warmtenet vliegen je om de oren. Maar wat zijn je rechten als je verhuurder besluit erop over te stappen?

"Vattenfall overweegt zijn warmtenetten in de etalage te zetten", kopte het Parool deze maand. "Het energiebedrijf onderzoekt de toekomst van de netwerken waarmee het, onder meer in Amsterdam, verwarming en warm water levert aan tienduizenden woningen. Vattenfall vraagt zich hardop af of het zelf nog de meest geschikte eigenaar is van zijn warmtenetten. Het energiebedrijf start een onderzoek naar de toekomstmogelijkheden. Verkoop van bedrijfsonderdelen is daarbij ook een mogelijke uitkomst, schrijft Vattenfall in een persverklaring."

Corporatie Havensteder maakte onlangs ook bekend te stoppen met de verdere verkenning van aardgasvrij in de Agniesebuurt in Rotterdam vanwege de discussie over de kosten. En in bijvoorbeeld de bomenbuurt in Nijmegen werd het plan over te stappen op een lokaal warmtenet weggestemd, maakte omroep Gelderland bekend.

Er verscheen ook een zeer kritisch rapport van Berenschot op het NOS-Journaal. Uit dat onderzoek komt naar voren dat het warmtenet maatschappelijk gezien op veel plekken het goedkoopst zou moeten zijn, maar dat dit niet geldt voor individueel huishouden. Zij zijn goedkoper uit met een warmtepomp.

In de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht liggen energiebedrijven, gemeente en woningcorporaties overhoop vanwege de toegenomen kosten van warmtenetten.

Ondanks alle kritiek wordt er op sommige plekken toch besloten om te investeren in het warmtenet. De Rotterdamse corporatie Havensteder kiest er bijvoorbeeld voor om de Arrhenius- en Joliottoren over te gaan op het warmtenet.

Hiervoor werd een zeventig procent meerderheid van stemmen behaald onder de bewoners die nodig is om de overstap te kunnen realiseren. Bewoners maakten tegenover Kassa echter kenbaar dat dit zogenoemde ‘draagvlakonderzoek’ niet op een eerlijke manier is uitgevoerd. "Wij kregen een renovatievoorstel voor onze flat inclusief warmtenet, maar daarbij werd niet verteld wat de kosten waren", aldus Abel Fris. De Rotterdammer leeft naar eigen zeggen in energiearmoede. Hij zet de kachel nooit aan en houdt zichzelf in de winter warm met een petroleumkacheltje om de kosten te drukken.

Doordat vooraf niet duidelijk werd geïnformeerd over de kosten - hierover stond niets in de brochure die werd overhandigd - hebben sommige bewoners toestemming gegeven voor de overstap op het warmtenet. Iets waarvan ze later spijt kregen toen duidelijk werd hoeveel de kosten bedroegen. Ondanks een fikse korting op het vastrecht, betalen de bewoners dit jaar 266 euro aan vaste kosten voor het warmtenet. En die kosten moet Abel Fris dus ook betalen als de kachel uitstaat. "De vaste kosten voor mijn huidige blokverwarming bedragen slechts 123 euro (2023). Het is nog wachten op mijn afrekening voor 2024. Ik maak mij grote zorgen dat ik door het warmtenet straks mijn rekeningen niet meer kan betalen."

Jurist Roelof de Nekker geeft aan dat het netjes zou zijn als de verhuurder het draagvlakonderzoek opnieuw zou doen. "Huurders hebben recht op een renovatievoorstel dat concreet de financiële gevolgen duidelijk maakt. Daarin zouden dus op zijn minst de tarieven moeten staan die de huurders – na de renovatie – voor vastrecht en warmte van Eneco gaan betalen. Omdat die informatie ontbreekt, lijkt het erop dat het renovatievoorstel in strijd is met het recht."

De regels voor ‘verplicht’ aansluiten volgen uit het huurrecht. Bij renovatiewerkzaamheden moet de verhuurder minstens zeventig procent van de huurders hebben die instemmen met het voorstel, om het door te kunnen voeren. Hier kan ook de overstap naar een warmtenet in zitten. Het kan dus zijn dat dertig procent van de huurders niet met de renovatiewerkzaamheden hebben ingestemd, toch op een warmtenet worden aangesloten.

Volgens De Nekker speelt hierbij echter ook het consumentenrecht een rol. "Informatie over de prijs (van vastrecht/warmte) is essentiële informatie die voorafgaand aan de contractsluiting moet worden gegeven. Het moment van de contractsluiting is het moment dat er over het renovatievoorstel (en de warmtelevering door Eneco aan dit complex) wordt gestemd, en niet het moment dat elke huurder het contract met Eneco (formeel) ondertekent. De huurder heeft dan immers geen andere keus meer dan ondertekenen."

"Het vervelende voor de huurders in Rotterdam is, dat een procedure tegen het renovatievoorstel bij de kantonrechter binnen acht weken nadat het renovatievoorstel is aangenomen moet worden gestart. In dit geval zal het voor de huurders moeilijk worden om nog toegang tot de rechter te krijgen."

Corporatie Havensteder wilde helaas niet op camera reageren en ook niet naar de studio komen. Onze kritische vragen over de kosten werden grotendeels niet beantwoord - zie het doc. hieronder. Havensteder garandeert echter dat het warmtenet geen extra kosten met zich meebrengt.

Vragen Kassa en de reactie van corporatie Havensteder (pdf):

Ondertussen is er een nieuwe Warmtewet in de maak. In de huidige Warmtewet staat dat de toezichthouder op de warmtebedrijven, de Autoriteit Consument en Markt, de tarieven moet koppelen aan de gasprijzen. Zodat warmtegebruikers nooit meer betalen dan gebruikers van aardgas. De ACM moet hierbij uitgaan van de gemiddelde gasprijs van een vast jaarcontract van de tien grootste gasleveranciers op 1 januari van dat jaar.

Als de nieuwe Warmtewet er is, worden de tarieven als het aan de ACM ligt op een andere manier berekend. "Warmtetarieven koppelen aan gasprijzen vinden wij namelijk geen goed idee. Wij kijken liever naar de kosten leveranciers."

Lees op de website van ACM verder over de maximale warmtetarieven, zoals die nu berekend mogen worden: Tarieven warmte en koude.