Overheid waarschuwt: trap niet in oplichting met stem van bekende

Wees alert voor online oplichting met de stem van een bekende of naaste. Daarvoor waarschuwt de Rijksoverheid. Kwaadwillenden kunnen namelijk stemmen van bekenden klonen, met behulp van de nieuwste AI-technieken (kunstmatige intelligentie).

De technologie voice cloning is al zo ver ontwikkeld dat echte en gekloonde stemfragmenten voor veel mensen niet meer van elkaar te onderscheiden zijn. Dat biedt een gouden kans aan online oplichters.

Als een bekend iemand met een ingesproken berichtje op de telefoon of via WhatsApp om geld bedelt, is de kans dat je daarin trapt uiteraard groter. Vooral onder stress of in ongewone situaties zijn we minder goed in staat om trucs van online criminelen te doorzien.

Manon den Dunnen, Strategisch Specialist Digitaal bij de Politie, geeft advies: “Een makkelijke vuistregel is: moet je een beslissing nemen die onomkeerbaar is zoals het overmaken van geld of het delen van vertrouwelijke informatie? Doe een stapje terug en probeer eerst de informatie op andere wijze te controleren."

Neem bijvoorbeeld ter controle rechtstreeks contact op met die persoon om na te gaan of de gesproken boodschap echt is of niet. Ook als je de persoon goed kent. "Dat voelt misschien onbeleefd of onprettig, maar mensen zullen dit steeds normaler gaan vinden”, zegt Den Dunnen.

De Rijksoverheid adviseert mensen om bij twijfel aan de echtheid van de afzender van een spraakbericht of telefoongesprek altijd een extra check te doen en deelt de volgende tips:

1 - Verbreek het contact en neem direct zelf contact op met de persoon die je benadert. Maar dan op het telefoonnummer dat je selecteert uit je lijst met contactpersonen of het nummer dat je zelf kent van die persoon.

2 - Kies in ieder geval nooit voor de terugbelknop waarmee je automatisch het nummer belt waarmee de (mogelijke) crimineel met jou contact opnam.

3 - Heb je geen direct telefoonnummer paraat? Probeer het dan op te vragen via een vriend, collega of familielid die het nummer wel heeft.

4 - Vraag ter controle iets dat alleen die bekende zelf kan weten. Een belevingsvraag is hiervoor geschikt. Vraag naar iets dat je samen hebt meegemaakt met die persoon. Bij alle andere informatie (datum verjaardag, naam van de hond etc.) moet je ervan uitgaan dat die ergens te achterhalen is.

5 - Tot slot: er is niks mis met ophangen als je het niet vertrouwt. Criminelen misbruiken jouw behoefte om beleefd te blijven.

De technologie voice cloning is al zo ver ontwikkeld dat echte en gekloonde stemfragmenten voor veel mensen niet meer van elkaar te onderscheiden zijn, zo blijkt uit het onderzoek van de overheid. Hieraan heeft radiopresentator Ruud de Wild meegewerkt.

Wat blijkt? Slechts 4 procent van de respondenten herkende met zekerheid een gekloond stemfragment van Ruud de Wild als nep.

Wanneer respondenten zich bewust waren dat er sprake was van gekloonde stemfragmenten, kon slechts de helft onderscheid maken tussen het origineel en de gekloonde kopie. Het stemgeluid is dus levensecht.

Ruim 4 op de 5 Nederlanders (83 procent) geeft dan ook toe lastig te kunnen onderscheiden of een stem van een bekende echt is of gekloond. Een even groot deel van de Nederlanders (83 procent) denkt dat stemkloon-technologieën in de toekomst gebruikt gaan worden om anderen na te doen en zo mensen te bedriegen.

Met de campagne Laat je niet interneppen roept de Rijksoverheid iedereen op om alert te zijn voor online misleiding en de afzender van (spraak)berichten en gesprekken altijd goed te controleren. Ook als het lijkt te gaan om een bekende in nood.