Overbelaste mantelzorger onbekend met respijtzorg

Nederland kent 4,4 miljoen mantelzorgers waarvan er 750.000 overbelast zijn. Zij kampen met ernstige klachten zoals een burn-out of relatieproblemen. Alle aandacht gaat naar de zorgvrager en de hardwerkende mantelzorger wordt vaak vergeten. De simpele vraag: Wat heb jij nodig om niet om te vallen?, wordt te weinig gesteld.

Respijtzorg kun je zien als adempauze voor mensen die langdurig voor iemand zorgen. Het is dus zorg die tijdelijk van de mantelzorger wordt overgenomen, bijvoorbeeld door individuele begeleiding thuis, dagopvang of een logeerverblijf.

Helaas wordt respijtzorg vaak pas ingezet als een mantelzorger overbelast dreigt te raken. Er zijn maar weinig mensen bekend met deze vorm van zorg en als het wel bekend is, dan vragen mensen het (te vaak) niet aan omdat de regelgeving te complex is. En zonder hulpvraag is er geen respijtzorg, zegt Clemence Ross in het voorwoord van het rapport dat zij op 3 februari aanbood aan minister Hugo de Jonge.

Het is dus belangrijk dat gemeenten en overheid de mantelzorgers beter gaan ondersteunen waardoor overbelasting zoveel mogelijk kan worden opgevangen.

“We zeggen weleens; we waren op tijd met de hulp vragen, toen waren we nog niet kapot”, zegt Brenda Pieters, moeder van de driejarige Lott die zware zorg nodig heeft. “Niet alleen je gezin en je relatie, maar je gaat er zelf ook helemaal aan onderdoor. Ik begrijp niet waarom ze het niet gewoon inzetten.”

Wethouder Huib van Olden (Den Bosch) vindt dat de toegang tot respijtzorg eenvoudiger mag. Er zou meer moeten worden gedacht in maatwerk, zodat duidelijk is wat iemand echt nodig heeft. “Respijtzorg is vaak een grote onbekende. Gemeenten in Nederland moeten vol aan de slag om dit bekender te maken", zegt Van Olden.

Ook de 21-jarige Luuk is mantelzorger. Hij zorgt al jaren samen met zijn vader en zusje voor zijn ernstig zieke moeder. “Sommige mensen onderschatten het. Het is niet alleen fysiek maar ook geestelijk zwaar.” Zijn moeder zit als het ware de hele tijd in zijn gedachten. “Als ik op school zit en ik word gebeld door mijn moeder denk ik meteen, shit er is wat aan de hand. Terwijl een normaal persoon denkt: oh, het is maar mijn moeder...”

Van respijtzorg heeft Luuk nog nooit gehoord en ook hij krijgt geen ondersteuning van de gemeente, want die oordeelt dat het gezin zich prima kan redden.

Voor jonge mantelzorgers is er weinig ondersteuning terwijl een op de vier kinderen zorgt voor een zieke ouder. Liesbeth Hoogendijk directeur van MantelzorgNL: “Zorg dat er lotgenotengroepen zijn in gemeente waar hij naar toe kan en zorg dat er iemand voor moeder zorgt, zodat hij de deur uit kan zonder zich zorgen te hoeven maken over zijn moeder. Luuk hoeft geen hulp te accepteren maar gemeentes zouden wel moeten investeren in deze groepen”.

MantelzorgNL maakt zich grote zorgen over de uitholling van mantelzorgondersteuning op lokaal niveau en zegt dat er structureel meer geoormerkt budget moet komen. Dit voorkomt dat mantelzorg in gemeenten de sluitpost wordt van de begroting.

De woordvoerder van minister Hugo de Jonge zegt dat het juist in deze tijd belangrijk is om mantelzorgers te ondersteunen zodat ze even op adem kunnen komen: “Zonder mantelzorg en de inzet van andere vrijwilligers loopt de zorg in no time vast. Daarom is het ook belangrijk dat we samen met andere partijen bekijken hoe we mantelzorgers zo goed mogelijk kunnen ondersteunen.” De volledige reactie lees je hier.

Ook leden van de Tweede Kamer onderstrepen het belang van goede mantelzorgondersteuning en zullen hierover vragen stellen aan de minister tijdens het debat over de VWS-begroting voor 2021.

In een reactie zegt de vereniging Nederlandse gemeenten (VNG) dat er deze week een Adviesteam Mantelzorg is gelanceerd waar gemeenten en aanbieders gebruik van kunnen maken bij mantelzorgvraagstukken.

Womeninc vindt dat de huidige combinatie van werk en zorg faalt en is onlangs een petitie gestart. Je kunt deze hier tekenen.

10 november is dag van mantelzorg en start de landelijke campagne: deel je zorg,