Onverkochte elektronica: wat gebeurt daarmee?

Een flinke speurtocht heeft ons weinig bewijs opgeleverd dat Apple zelf onverkochte producten verwoest. Ook reageert Apple niet op ons verzoek voor een schriftelijke reactie over dit onderwerp. Wél kunnen we achterhalen dat er andere verkopers zijn die nieuwe elektronica, waaronder Apple-producten, vernietigen als het niet wordt verkocht. De berichtgevingen gaan dan met name om webwinkel Amazon.

In 2019 werd al bekend dat Amazon miljoenen onverkochte producten vernietigt. Zo wordt alleen al bij dat bedrijf jaarlijks zo’n 3 miljoen ongebruikte artikelen tenietgedaan, waaronder ook een flink aantal producten van het merk Apple. Dat meldde de Franse tv-zender M6 na een undercoveroperatie in het distributiecentrum in de Franse gemeente Saran. De vernietiging gebeurt door middel van verbranding of via vuilstortplaatsen. Deze producten worden dus niet gedoneerd of gerecycled.

Ook in een magazijn in Schotland werden dit soort praktijken ontdekt door de Britse tv-zender ITV in juni 2021. Daar stonden bakken met duizenden ongebruikte, ongeopende items – waaronder MacBooks, AirPods, iPads en tv’s – gemarkeerd als ‘vernietigen’. Volgens een medewerker die anoniem verhaal deed, kregen medewerkers van het distributiecentrum de doelstelling om 130.000 artikelen per week weg te doen. Een groot deel wordt naar recyclingcentra gebracht, maar er wordt ook een hoop met vrachtwagens naar de vuilstort gereden.

Kort na de berichten uit 2019 maakte de webwinkel bekend dat het ‘outlet stores’, oftewel uitverkoopwinkels, gaat oprichten om de producten die overblijven toch kwijt te raken. Het concern onderzoekt wat hiervoor de beste mogelijkheid is voor elektronica, speelgoed en keukenproducten. In reactie op vragen van Kassa geeft het bedrijf aan naar het doel te werken geen product weg te gooien en prioriteit te geven aan het doorverkopen, doneren aan liefdadigheidsorganisaties of recyclen van onverkochte producten. Kort hierna volgt het bericht dat Amazon externe verkopers de mogelijkheid geeft teruggestuurde producten opnieuw te verkopen om verspilling tegen te gaan. De volledige reactie van Amazon vind je onderaan dit artikel.

Op vuilstortplaatsen komt wel vaker elektronisch afval, ook wel e-waste, terecht. Dit afval bestaat uit defecte en verouderde elektrische en elektronische apparaten. Maar ook onverkochte, nog perfect functionerende toestellen worden als e-waste beschouwd. Deze berg aan elektronisch afval groeit steeds harder. Dat is schadelijk voor het milieu én de portemonnee, concludeert het VN-rapport ‘Global E-Waste Monitor 2020’ (pdf).

De Global E-Waste Monitor 2020 schat in dat er in 2020 53,6 miljoen ton aan e-waste de stortplaats binnenkomt. Dat komt neer op 7,3 kilo per persoon. Europeanen gooien bovengemiddeld veel elektronisch afval weg, blijkt uit een vergelijking van cijfers uit de verschillende werelddelen in het rapport, namelijk 16,2 kilo per persoon.

Vaak wordt dit afval niet op de juiste manier weggegooid en bevat het nog schadelijke materialen, waaronder cadmium, lood, beryllium en kwik. Deze gevaarlijke stoffen kunnen in grote hoeveelheden een flinke bedreiging vormen voor het milieu. De verwachting van de VN is dat we in 2030 voor zo’n 74 miljoen ton aan elektronica weg zullen gooien, meldt Trouw.

Hoewel we in Europa bovengemiddeld veel elektronica afdanken als afval, staat Europa wél ruim bovenaan als het gaat om het recyclen van elektronica, blijkt uit de Global E-Waste Monitor 2020. Zo wordt 42,5 procent van het elektronisch afval gerecycled. Nederland scherpte in 2014 het recyclingbeleid voor elektronisch afval aan, door het de recyclingindustrie te verplichten om het afval te verwerken en registreren. Om hoeveel onverkochte apparaten het gaat, is niet te achterhalen.

De Nederlandse overheid is verder bezig met een doelstelling voor circulaire economie voor 2030 en wil in 2050 een volledige economie ‘zonder afval’ realiseren. Over de doelstellingen heeft het Planbureau voor de Leefomgeving in 2019 een rapport uitgebracht.

Frankrijk zet een stapje verder als het gaat om het terugdringen van verspilling. Het nam begin 2020 een wet aan die het vernietigen van niet verkochte elektronica, kleding en andere goederen verbiedt en voert deze trapsgewijs in. Eerder voerde het land al een wet in die het supermarkten verbiedt om onverkochte voeding te verkopen.

Door dit te doen, verplicht de Franse overheid bedrijven om goederen te doneren aan goede doelen of op andere manieren in omloop te houden. Als bedrijven dat niet doen, wachten ze grote boetes. Alles bij elkaar denkt het land dat op deze manier maar liefst 630 miljoen euro aan goederen op jaarbasis gered zullen worden van een vroege dood.